- Red de echte busbouwers, geen cent voor de familie-Van Hool en de banken, onteigen het bedrijf!
- Voor een publiek plan van massale investeringen in groen openbaar vervoer!
- Voor een publiek bedrijf beheerd door het personeel, buschauffeurs en reizigers!
- Voor steuncomités die de solidariteit organiseren in acties, betogingen en stakingen!
Van Hool trekt de stekker uit de productie van touringcars in ons land. Het bedrijf wil 1100 van de zowat 2500 jobs in Koningshooikt schrappen. De bouw van bussen wordt volledig overgeplaatst naar Noord-Macedonië. Zelfs dit is niet zeker: als er tegen het einde van de maand geen extra middelen komen van de overheid, banken of een private investeerder, zal het faillissement worden aangevraagd.
Jaren van inhaligheid door de familie-Van Hool, die zich daarmee (en eerder ook met onder meer koloniale uitbuiting) op de lijst van de rijkste Belgen plaatste, zijn de voornaamste reden voor deze situatie. Honderden families van arbeiders bij Van Hool worden daar het slachtoffer van. De Vlaamse regering weigert over te gaan tot een ambitieus plan van massale investeringen in groener openbaar vervoer. Ze legt zich neer bij massaal jobverlies en het stopzetten van de productie van bussen.
“De Vlaamse regering bouwt geen bussen,” stelde minister Jo Brouns. Zijn collega Lydia Peeters had kunnen toevoegen dat de Vlaamse regering ook steeds minder bussen laat rondrijden door een verrottingsstrategie bij De Lijn. En dit op een ogenblik dat er zoveel nood is aan meer, beter en groener openbaar vervoer! De federale regering verstopt zich achter de Vlaamse in de hoop electoraal voordeel te halen uit het falen van die laatste. Zij spelen politieke spelletjes op de kap van sociale ellende! Over de inhaligheid van superrijken, zoals de familie-Van Hool, zwijgen ze ondertussen in alle talen.
Rijkste Belgen willen personeel en gemeenschap doen betalen
Begin januari werd de beruchte crisismanager Marc Zwaaneveld aangesteld als mede-CEO om een herstructurering door te voeren. De familie-Van Hool is zwaar verdeeld, wat weegt op de bedrijfsvoering, maar is het steeds eens om de werkenden te laten opdraaien voor hun winsthonger. Dat bleek al toen een deel van de productie vanaf 2013 werd overgeplaatst naar Noord-Macedonië.
Tussen 2013 en 2022 verdwenen er 1400 jobs, waarvan de helft door delokalisatie naar Noord-Macedonië. (Trends 8 maart). CEO Filip Van Hool verklaarde begin 2015 dat de productie daar goedkoper en beter was. Niet alleen de lage loonkost, maar ook de honger naar jobs door de hoge werkloosheidscijfers van 40% en de afwezigheid van een sociaal vangnet, werden als troeven omschreven. (Trends 8 maart). Burgerlijke commentatoren stellen nu op cynische wijze dat Van Hool sneller naar Noord-Macedonië had moeten trekken en teveel personeel behield in Koningshooikt.
De productie van touringcars, de belangrijkste activiteit die in België bleef, stond onder druk. Waar er in 2019 nog een duizendtal bussen werden gebouwd, waren dit er in 2021 nog slechts 190. De pandemie speelde daar een rol in. Er zijn nog factoren die druk zetten op Van Hool: concurrentie door goedkopere Chinese bedrijven, verstoring van toevoerketens, concurrentie door grotere bedrijven. Bij Van Hool komen daar nog de interne familievetes bij die bijvoorbeeld maakten dat het bedrijf pas heel laat op de trein van de elektrische bussen sprong. Door dit alles is een schuldenberg opgebouwd bij de grote banken, maar ook bij de overheid.
Het geld is op, zegt het bedrijf. Waar zijn de miljoenen die vanuit het bedrijf naar de familieholding Immoroc getransfereerd zijn? Die holding gebruikt het bedrijf als financiële melkkoe voor de familie Van Hool. Om tot een oplossing te komen die de belangen van het personeel centraal stelt, moet de familie Van Hool onteigend worden. Het personeel en de gemeenschap moeten de controle en het beheer overnemen om lokaal de productie van groen openbaar vervoer die versnelling hoger te kunnen brengen die zo broodnodig is. Trek de stekker uit de winsthonger van de private eigenaars van Van Hool!
Zelfs voor de uitbetaling van ontslagvergoedingen kijken die Rijkste Belgen naar anderen, meer bepaald naar de overheid en de banken. De Vlaamse regering wil niet zomaar tussenkomen, omdat ze naar eigen zeggen geen bussen wil bouwen en minstens een private partner en het akkoord van de banken wil. Die voorwaarden gaan niet in tegen de centrale positie van de familie Van Hool in het bedrijf en bieden geen antwoord. We mogen niet aanvaarden dat de gemeenschap misbruikt wordt om op te draaien voor een sociaal drama!
Massale investeringen in groen openbaar vervoer nodig
Er is terecht verontwaardiging over het feit dat De Lijn 92 elektrische bussen bestelt bij de Chinese constructeur BYD, terwijl Van Hool in de problemen zit. Er is een raamcontract met BYD waardoor er tot 500 bussen kunnen besteld worden. BYD assembleert de bussen in Hongarije en zou 100.000 tot 150.000 euro goedkoper zijn dan de tweede kandidaat. (Gazet van Antwerpen 1 maart).
In 2021 werden nog 36 bussen bij Van Hool en 24 bij VDL besteld in het kader van een raamcontract voor 350 bussen. Twee jaar later zijn die nog niet allemaal geleverd. De vraag werpt zich op waarom De Lijn niet de overige 300 bussen uit het raamcontract met Van Hool bestelt. Alleen is het onduidelijk of dit zou helpen: volgens Jo Brouns zit het orderboek vol en zouden de bussen niet in Koningshooikt gemaakt worden.
De Lijn en haar onderaannemers moeten de komende tien jaar duizenden elektrische bussen bestellen. In De Tijd stelde Ann Schoubs van De Lijn dat één op de drie van de 2.235 bussen ouder is dan 15 jaar en eigenlijk al uit dienst had moeten genomen zijn. Schoubs dringt aan op extra investeringen. In tegenstelling tot de ons omringende landen, loopt België ver achter inzake zero-emissiebussen.
Het klimaat en de mobiliteitscrisis schreeuwen om een massaal plan inzake openbaar vervoer. Het beleid vandaag komt daarentegen neer op een aftakeling en verrottingsstrategie. Een grote kentering is dringend nodig. Het bouwen van groene bussen zal daar een centrale rol in spelen, waarbij alle productiecapaciteit nodig is. We mogen daarbij niet aanvaarden dat arbeiders wereldwijd tegen elkaar worden uitgespeeld in een afbraak van loon- en arbeidsvoorwaarden.
Niet de winsten van de banken en de familie moeten gered worden, maar de jobs en de productie. Daartoe moet het bedrijf in publieke handen genomen worden onder controle van het personeel (dat de echte experts zijn) en de gemeenschap (die zo hard nood heeft aan groen openbaar vervoer). Een verkozen raad van techniekers, busbouwers, buschauffeurs en reizigers zou een dergelijk publiek bedrijf kunnen beheren met het oog op de belangen van de dienstverlening, het klimaat en dus de volledige gemeenschap.
Dit is niet alleen noodzakelijk om alle jobs te behouden, maar ook om de afdeling onderzoek en ontwikkeling verder uit te bouwen zodat deze een katalysator kan zijn voor de verdere ontwikkeling van groene mobiliteit. Die expertise onbenut laten, is crimineel. Om de klimaatuitdagingen aan te gaan zonder een sociale woestijn achter te laten, is nationalisatie van Van Hool en de hele mobiliteitssector nodig.
Bouw de solidariteit op
De schok over het geplande jobverlies bij Van Hool is erg groot en niet beperkt tot het personeel van Van Hool en hun families. De directie stelt dat de keuze beperkt is tussen dit herstructureringsplan of het faillissement. We mogen hier niet in meegaan, maar vechten voor elke job. De verontwaardiging kan omgezet worden in actieve solidariteit, bijvoorbeeld met steuncomités die solidariteitsacties en bezoeken organiseren in de opbouw naar een massale betoging in Koningshooikt. Een actieve campagne in de volledige metaalsector kan opbouwen naar acties en stakingen. Naast Van Hool hangen er nog steeds donkere wolken boven Audi in Brussel.
De Vlaamse regering en de bazen zeggen dat het allemaal nog zal meevallen omdat er nu een krapte op de arbeidsmarkt is. We mogen ons daar niet door laten vangen. Degelijke jobs vervangen door meer flexibele en slechter betaalde jobs is onderdeel van een neerwaartse spiraal. Daarnaast is het de vraag hoe lang die krapte op de arbeidsmarkt nog zal duren. Wat indien de recessie in de industrie een golf van sociale drama’s op gang trekt? Deze recessie komt er niet omdat wij niet hard genoeg werken of omdat we teveel verdienen. Het is een resultaat van het falen van de vrije markt, de toenemende geopolitieke spanningen en de gevolgen daarvan voor toevoerketens, de opgang van protectionisme en de allesverslindende winsthonger van een handjevol superrijken. Daar tegenover is er nood aan maatschappijverandering zodat de belangen van de werkenden en hun gezinnen, van diegenen die alles doen draaien, centraal staan.
