Film en theater hebben steeds een belangrijke rol gespeeld – en doen dat nog steeds – in de geschiedenis van de klassenstrijd. De films van Ken Loach (1) bijvoorbeeld zijn aangrijpende verslagen van vaak tragische episodes in de geschiedenis van de klassenstrijd.
door Guy Van Sinoy
Het maken van films vereist echter een zware technische en financiële infrastructuur, behalve misschien voor reportages die ter plekke worden gefilmd. Dit zorgt ervoor dat de meeste films terugblikken op belangrijke strijd uit het verleden en niet kunnen ingaan op de actie in het heetst van de strijd.(2)
Strijdtheater daarentegen vereist minder technische en financiële middelen. Een hoed, een oversized jas en broek, wat make-up, en je bent klaar om het podium op te gaan op de werf van de fabriek die door stakende arbeiders wordt bezet.
De Franse ‘Groupe Octobre’ ontstond begin jaren dertig in Parijs en speelde een hoofdrol bij het animeren van stakingen en fabrieksbezettingen in de woelige periode tussen 1933 en 1936. Onder de voortrekkers waren acteurs als Raymond Bussières en Jean-Louis Barrault en de schrijver Jacques Prévert.(3)
Raymond Bussières zei hierover: “We waren een groep vrienden die revolutie wilden maken. In plaats van pamfletten uit te delen op straat, zouden we mondelinge pamfletten declameren. Op een ochtend brak er een staking uit bij Citroën. Jacques Prévert werd gebeld en gevraagd om een korte tekst te schrijven over de staking. In de vooravond stond onze ‘Oktobergroep’ voor de stakende arbeiders.”
Citroën, Citroën, zelfs in je dromen hoor je zijn naam.
500, 600, 700 auto’s, 800 vrachtwagens, 800 tanks per dag,
200 lijkwagens per dag. En laten we het in beweging houden!
Hij hoort niet de stem van de mannen die produceren.
Hij hoort de stem van de arbeiders niet. Hij geeft niet om de arbeiders.
Een arbeider is als een oude band.
Als er één lek gaat, hoor je het niet eens.
Citroën luistert niet; Citroën hoort niet.
Hij is een harde tante als het op arbeiders aankomt.
Recent waren er verschillende voorbeelden van activistische artiesten die sociale strijd op het terrein ondersteunen. In het Frans zijn er onder meer de groep GAM, Lorent Wanson, de compagnie Jolie Môme en HK & Les Saltimbanques. In het Nederlands was er, van 2003 tot aan de dood van Hans Sanders in 2007, een heropleving van de in de jaren 1970 en 1980 populaire socialistische groep Bots.(5) Rapster Slongs bracht in 2014 het scherpe ‘Nog ni te laat’ dat onder meer op een piket bij Agfa Gevaert werd gespeeld. Met de laatste staking in november 2022 kwamen we haar nog tegen aan stakingspiketten in de Antwerpse haven.
Maak je met vrienden muziek, neem je deel aan een theatergroep of een koor met mensen die de strijd willen steunen? Aarzel niet. Ga langs bij het personeel van Delhaize dat strijdt tegen de franchisering van hun winkels. Aan strijd om te ondersteunen zal het alleszins niet ontbreken.
- Films zoals ‘Land and Freedom’ (1996): over de Spaanse revolutie van 1936. ‘The Navigators’ (2001): over het verzet van spoorwegarbeiders tegen de privatisering van British Rail.
- Denk bvb aan ‘Misère au borinage’ van Storck en Ivens uit 1934.
- Een gekend citaat van Prévert is: “De baas legt zijn hand vriendelijk op je rug terwijl hij zich voorbereidt om het touw rond je nek te hangen.”
- Met respectievelijk ‘Allez les gars!’, ‘Ceux de Clabecq’, ‘ L’hymne des Femmes’ en ‘On lâche rien !’
- Bekend van ‘Zeven dagen lang’ en ‘De lange weg’
