De Pools-Duitse revolutionaire marxiste Rosa Luxemburg (1871-1919) blijft een bron van inspiratie. Haar werken worden vandaag verzameld en uitgegeven in het Frans en het Engels. Op 18 november is er een conferentie over de actualiteit van Rosa Luxemburg waaraan wij deelnemen. Daarnaast komt er eind deze maand een nieuwe editie uit met twee klassieke werken van Rosa: ‘Hervorming of revolutie’ en ‘Massastaking, partij en vakbonden’.
Luxemburg stelde dat de mensheid voor de keuze tussen barbarij en socialisme staat. Die elementen van barbarij zijn vandaag erg concreet en dreigend. Net als Luxemburg zijn wij ervan overtuigd dat een socialistische samenleving nodig en mogelijk is. Die noodzaak haalde Luxemburg uit haar “hartstochtelijke drang naar gerechtigheid,” zoals de Nederlandse dichteres Henriëtte Roland-Holst het stelde. Vanuit die drang legde ze een “nimmer rustend verlangen naar kennis en inzicht” aan de dag die gepaard ging met “een voortdurende behoefte aan activiteit.”
‘Massastaking, partij en vakbonden’ is geschreven in de nasleep van de Russische Revolutie van 1905. Die stond bijzonder sterk in het door Rusland gecontroleerde deel van het huidige Polen. De SDKPiL (Sociaaldemocratie van het koninkrijk Polen en Litouwen) van Rosa Luxemburg, Leo Jogiches, Warski, Karski en anderen speelde een erg actieve rol in die revolutie. In ‘Massastaking, partij en vakbonden’ benadrukt Rosa Luxemburg de kracht van de zelforganisatie van de werkende klasse. “De bevrijding van de werkende klasse moet het werk van de werkende klasse zelf zijn,” stelden Marx en Engels reeds. De massale stakingen van 1905 toonden het potentieel hiervoor. Ze kwamen niet uit de lucht gevallen, maar bouwden voort op de strijdervaringen van de jaren voordien. De rol van revolutionairen is om dit proces met ordewoorden en voorstellen richting te geven zodat bredere lagen betrokken worden.
‘Hervorming of revolutie’ antwoordt op de stellingen van Bernstein die in de opgang van de socialistische beweging beweerde dat het mogelijk was om stapsgewijs verbetering te bekomen en zo tot het socialisme te komen. In de praktijk kwam dit echter neer op pogingen om het kapitalisme te verbeteren, terwijl socialisme als wensdroom op de lange baan werd geschoven. Vanuit haar grondige studie van het kapitalisme en haar inzichten in de klassenstrijd, weerlegde Luxemburg dit en toonde ze aan dat maatschappijverandering een revolutionaire benadering vergt.
18 november: conferentie in Brussel
In het kader van de hernieuwde belangstelling voor Rosa Luxemburg is er een interessante conferentie in Brussel op 18 november. De Franse historicus Jean-Numa Ducange zal er spreken over de standpunten van Rosa Luxemburg over het Franse socialisme, waaronder haar houding tegenover toenmalige kopstukken als Jaurès en Guèsde. Ducange voorzag de redactie van het deel van de verzamelde werken van Rosa Luxemburg dat hierover gaat. Verder wordt er ingegaan op het verzet van Rosa Luxemburg tegen de imperialistische wereldoorlog, op haar revolutionaire kritieken op het reformisme en is er aandacht voor de actualiteit van Luxemburg vandaag. Afspraak op 18 november van 9u tot 15u30 in Jeugdherberg Jacques Brel (Zavelput 30, Brussel). De conferentie is gratis, maar inschrijven is nodig via: mdf.vanesse@gmail.com.
