Neen aan de neerwaartse spiraal
Met een recordwinst van 2,5 miljard euro zet Ahold Delhaize, of beter Holdup-Delhaize, een aanval in op de werkenden om haar winsten met 1 miljard euro te doen stijgen. Via de franchise stoot Delhaize 9000 personeelsleden af. Het gaat om 13% van de 70000 werkenden in de voedingsdistributie.
door Wouter (Gent) uit maandblad De Linkse Socialist
Delhaize doet deze aanval onder het voorwendsel dat het sneller een groter marktaandeel wil behalen. Dat beoogde resultaat is helemaal niet zo zeker: 25% van de gefranchiseerde winkels zit vandaag in de problemen. Er is gewoonweg te veel concurrentie tussen winkels in België vandaag. Vorig jaar kwamen er in België netto 75 supermarkten bij. Deze investeringen gebeuren niet omdat er te weinig winkels zijn, maar om anderen kapot te maken.
In plaats van het personeel leefbare lonen te betalen, investeren deze ketens liever in het bestrijden van hun concurrenten. De groei van de ene keten gaat ten koste van de andere. Deze concurrentielogica is nefast voor het personeel. Wie zegt dat het de klanten ten goede komt, heeft de prijzen nog niet goed bekeken. Een winkelkarretje werd bijna 20% duurder op een jaar tijd. Open VLD-voorzitter Lachaert zal dat niet voelen met zijn maandloon van ruim 10.000 euro, maar gewone werkenden en hun gezinnen wel.
In elke stad kunnen op zaterdag grote piketten rond de winkel gevormd worden, waarbij klanten, buren en werknemers uit andere sectoren worden opgeroepen om mee te doen. Deze kunnen dienen als eerste lokale acties op weg naar regionale betogingen. Solidariteit en mobilisatie in alle sectoren is nodig om deze tot een succes te maken.
Neerwaartse spiraal voor arbeidsvoorwaarden en lonen
De recente komst van Albert Heijn en Jumbo versnelde de sociale achteruitgang. Deze ketens betalen bijvoorbeeld geen extra loon voor zondagwerk. Dit zet druk op andere winkelketens. Makro ging al failliet. Elders is er een neerwaartse spiraal inzake arbeidsvoorwaarden en lonen. Als de plannen bij Delhaize en Intermarché passeren, is de enige vraag wie de volgende is.
Franchisering zet de arbeidsvoorwaarden en lonen onder druk omdat deze winkels onder een ander subcomité vallen. Uiteraard zijn er franchisewinkels waar het goed werken is, maar de minimale voorwaarden zijn een pak slechter: loonbarema’s die tot 25% lager liggen, geen verplichte vergoeding van woon-werkverkeer, geen extra loon op zon- en feestdagen, geen verplichting van maaltijdcheques … De vakbonden hadden in 1999 nooit mogen aanvaarden dat er een subcomité voor gefranchiseerde winkels werd opgericht. De strijd vandaag wordt bemoeilijkt door de nederlaag van toen.
De afgelopen 25 jaar was er een golf van franchisering. Het wordt voorgesteld alsof het gaat om kleine zelfstandige ondernemers. In veel gevallen is dat niet zo. Van de 50 gefranchiseerde winkels van Albert Heijn worden er 35 uitgebaat door grote ondernemingen. Peeters-Govers bijvoorbeeld baat 14 dergelijke winkels uit. Neen, het gaat niet om lokale verankering. Het gaat om een georkestreerde aanval op de werkvoorwaarden en vakbondsrechten.
Bij Albert Heijn ligt de ‘personeelskost’ lager. Hoe ze dat doen? ACV-secretaris Koen Roosen in Het Nieuwsblad: “Ze betalen het minimum. Ze geven geen extra’s. Ze zijn hier nog maar tien jaar of zo en hebben dus veel minder anciënniteit. Ze werken veel met uitzendkrachten, studenten en deeltijdse contracten. 30% van hun medewerkers zijn interims. Bij de eigen winkels van de andere ketens heb je dat bijna niet. De loonpolitiek van Albert Heijn leidt tot een groot verloop, maar dat nemen ze erbij. Er zijn winkels waar er een schrikbewind is, waar niemand durft bewegen.”
Er is een bewust beleid richting een samenleving waarin je minstens twee jobs nodig hebt om te overleven. Dat gebeurt vandaag al met de toename van flexi-jobs. Veel werkenden uit andere lageloonsectoren nemen er een flexi-job in de distributie bij. Idem voor studenten om hun studies te betalen. In sommige Nederlandse supermarkten werken er bijna enkel studenten, waaronder 16-jarigen die amper 6 euro per uur verdienen. Kortom, de deur wordt opengezet om het aantal werkende armen drastisch op te voeren en te komen tot een samenleving waarin één job niet meer volstaat.
Deze sector staat al langer bekend om lage lonen. Winkelpersoneel stond tijdens de pandemie in de frontlinie en werd erkend als essentieel. Nu wordt het opgeofferd voor de winsten. Dit staat in schril contrast met wat de top zichzelf toekent. De CEO van Ahold-Delhaize liet zijn jaarloon optrekken tot 6,5 miljoen euro. De eigenaars van Aldi en Lidl staan in de top tien van rijkste Europeanen.
Deze strijd belangt iedereen aan
Als Delhaize ermee wegkomt, zullen anderen volgen. Waarom zouden Colruyt, Aldi of Lidl nog hogere lonen betalen of op zondag gesloten blijven? Eens die nieuwe standaard gezet is, volgen andere sectoren. Als het bij de ene flexibel aan lage lonen kan, waarom niet bij de andere? De strijd bij Delhaize belangt iedereen aan.
Via franchisering worden de vakbonden buitenspel gezet omdat elke winkel zogezegd een apart bedrijf is. Uiteraard klopt dat niet: alle belangrijke beslissingen worden op hoger niveau genomen. Het uitschakelen van de vakbonden is een opstap naar het ondermijnen van de arbeidsvoorwaarden. De sterkte van vakbonden is dat het personeel samen sterk staat. Verdelen om te heersen en meer winst te maken, is de politiek van de werkgevers.
Rechtse criticasters in het parlement en de media beweren dat de ‘rigide’ opstelling van de vakbonden de noodzakelijke flexibiliteit in een veranderende markt zou tegenhouden. Als de sector problemen kent, komt dit niet door het hardwerkende personeel maar door de moordende concurrentie die door winsthonger is ingegeven. Niet de vakbonden, maar de aandeelhouders zijn het probleem. Ahold-Delhaize kondigde eind november aan dat het via de inkoop van eigen aandelen 1 miljard euro cadeau doet aan de aandeelhouders. Enkele maanden later volgde de aankondiging dat er 1 miljard euro moet bespaard worden op het personeel.
Er wordt gezegd dat het bestaande personeel de huidige voorwaarden behoudt bij een overgang naar een franchise. Uiteraard is dat slechts tijdelijk: nieuw personeel zal slechtere voorwaarden hebben, oud personeel zal weg gejaagd worden. Tot wat franchisering leidt, werd duidelijk bij een controle van een AD Delhaize aan de Anspachlaan in Brussel. Acht van de twintig gecontroleerde werknemers waren niet eens ingeschreven! De politie verzegelde de winkel, maar de directie doorbrak de zegels waarop de politie nogmaals ter plaatse moest komen. Hoe zal sociale bescherming nageleefd worden onder dergelijke condities?
Hoe kunnen we winnen?
De strijd stoppen, is uiteraard geen optie. Voorwaarden koppelen aan het franchiseren helpt ons evenmin. Het betekent immers dat we het principe aanvaarden. We moeten verenigd onze strijd opbouwen. Er is een grote solidariteit onder het personeel van Delhaize, maar ook in de rest van de sector en onder de ruimere bevolking.
De directie heeft zich voorbereid op deze veldslag. We mogen het personeel van Delhaize niet winkel per winkel alleen laten vechten. Een aanval op hun voorwaarden is een aanval op ons allen. Er waren spontane stakingen, acties aan de ondernemingsraad en blokkades van opslagplaatsen. Er was een gezamenlijk protest met collega’s van Intermarché. Dat is een goede eerste stap waarop we verder moeten bouwen.
In elke stad kunnen op zaterdag grote piketten rond de winkel gevormd worden, waarbij klanten, buren en werknemers uit andere sectoren worden opgeroepen om mee te doen. Deze kunnen dienen als eerste lokale acties op weg naar regionale betogingen. Solidariteit en mobilisatie in alle sectoren is nodig om deze tot een succes te maken.
Er kan voor deze acties gemobiliseerd worden met petities, pamfletten en spandoeken in elke winkel. Er kunnen solidariteitsaffiches verspreid worden. We kunnen financiële steun ophalen voor een stakerskas. De 128 winkels kunnen een centrale verzetshaard worden waarrond de solidariteit georganiseerd wordt.
Dit kan opbouwen naar regionale en nationale betogingen met tienduizenden aanwezigen, waardoor het een strijd van heel de samenleving wordt. De solidariteit omzetten in actieve strijd zou de pas afsnijden voor de propaganda van de traditionele politici en hun media. Als Delhaize niet wil toegeven, moeten we de keten in publieke handen nemen om jobs te redden. Dat zou betekenen dat we collectief de controle en de leiding overnemen van de aandeelhouders die al genoeg geprofiteerd hebben. Het zou bovendien de deur openen voor democratische planning die vertrekt van de noden van zowel het personeel als de klanten.
Meer weten over onze standpunten en voorstellen voor de strijd? Kom naar Socialisme 2023!
Thomas Baeyens, afgevaardigde BBTK bij Albert Heijn: “De aanval op het personeel van Delhaize is een aanval op ons allemaal! Want als de franchisering lukt, zorgt dit ervoor dat de vakbonden buitenspel staan en dat deze flexibele en precaire arbeid het nieuwe normaal wordt. We willen geen samenleving waarin je op zijn minst 2 jobs nodig hebt om te overleven. Dat is nu al voor steeds meer werkenden het geval!”
“We hebben nood aan een opbouwend actieplan! In elke stad kunnen op zaterdag grote piketten rond de winkel gevormd worden, waarbij klanten, buren en werknemers uit andere sectoren worden opgeroepen om mee te doen. Deze kunnen dienen als opstap naar een lokale betoging in elke stad op 7 april, zoals die van CSC in Luik. De volgende stap in dit plan is dan een massale mobilisatie naar de actiedag van de hele distributiesector op 17 april!”
Thomas zal op 15 april (11u-12u30) spreken in de commissie ‘De aanval op het personeel Delhaize is een aanval op iedereen’
op SOCIALISME 2023 14 & 15 april. Pianofabriek (Fortstraat 35, 1060 Brussel)
