Begin augustus leidde de aankondiging dat Delhaize haar eerste 15 supermarkten in franchise zou geven tot een nieuwe golf van woede en protesten. De directie maakte van de zomervakantie gebruik om stiekem een versnelling hoger te schakelen, met slechts één agendapunt voor de ondernemingsraad van augustus: het ‘Toekomstplan’. Toevallig liep op 15 augustus een collectieve arbeidsovereenkomst af die door de directie was ondertekend en waarin het zich ertoe verbond geen franchise te verlenen.
door een vakbondsmilitant (Brussel)
Volgens de directie zullen franchisewinkels winstgevender zijn dankzij hun “lokale verankering.” Achter de mooie woorden gaat een heel andere realiteit schuil. Voor dezelfde oppervlakte zijn er 80 vaste werknemers in een geïntegreerde supermarkt tegenover 25 in een franchisewinkel. Het is ook mogelijk om afdelingen uit te besteden en misbruik te maken van onzekere of studentencontracten met een totale afwezigheid van extralegale voordelen. Het bedrijfsmodel van franchisering is ontworpen om een aanval te doen op arbeidsvoorwaarden, lonen en de rechten van werknemers.
Zelfs voor potentiële kopers is het franchisecontract van dien aard dat velen de boot afhielden toen ze de voorwaarden van het overnamecontract voorgeschoteld kregen. In de zomer raakte bekend dat Delhaize niet alleen potentiële overnemers voor de 128 winkels, maar alle uitbaters van eerder gefranchiseerde winkels strengere voorwaarden wil opleggen bij het hernieuwen van de franchisecontracten. Het gaat om regels inzake assortiment en prijzen met aankoopverplichtingen die gekoppeld worden aan boetes. Uitbaters van deze winkels klagen dat hun marges hierdoor fors afnemen en die van Delhaize “op onredelijke wijze toenemen.” Een anonieme uitbater: “Dit nieuwe contract tekenen? Dan stopt het verhaal.”
De franchisering van de 128 bedreigde winkels zal niet van de ene op de andere dag plaatsvinden. De strategie van de directie is eerder om het in de tijd te spreiden. Delhaize omzeilt zo de Renault-procedure voor collectief ontslag. De belangrijkste doelen zijn het aantasten van de arbeidsomstandigheden, het afwentelen van commerciële risico’s op schijnzelfstandigen en het beperken van de collectieve organisatiecapaciteit van het personeel door de vakbondsaanwezigheid bijzonder moeilijk te maken.
Het doel is om een nieuw, nog agressiever model op te leggen in de hele sector. Totnutoe bestaat er in ketens als Delhaize nog een sterke syndicale traditie en werden op die basis sociale rechten afgedwongen. Wat bij Delhaize gebeurt, belangt alle werkenden aan. Als dit passeert, is het een precedent voor de hele supermarktsector en voor andere sectoren.
De hele handelssector heroverwegen
Minister van Werkgelegenheid Dermagne (PS) stelt voor om een nieuwe bemiddelaar voor het collectief conflict aan te stellen en een wetsvoorstel op te stellen om sociaal overleg in de toekomst te garanderen bij een overgang naar franchisering. Dat is niet veel en het pakt het probleem niet bij de wortel aan.
De organisatie van de volledige sector moet heroverwogen worden. Supermarkten spelen een essentiële rol voor brede lagen van de bevolking. De controle over de sector moet uit de handen van de cowboys van het winstbejag gehaald worden zodat het personeel en de gebruikers op democratische wijze het beheer kunnen overnemen. Dit zou het mogelijk maken om kwaliteitsvolle producten te leveren op basis van eerlijke contracten met de boeren en lokale producenten, waarbij de rechten van het personeel worden gerespecteerd en de belangen van de klanten worden verdedigd.
