Terwijl de Duitse krant ‘Der Spiegel’ de Europese crisis omschreef als “plots en verwacht” om meteen het mogelijke einde van de EU aan te kondigen, houdt het Britse magazine ‘The Economist’ het op de titel “Als Griekenland wegglipt…” met een gelijkaardige boodschap. Het vertrouwen in de toekomst van de EU is beperkt. Maar de toplui van de Europese instellingen proberen deze realiteit zoveel mogelijk te ontkennen.
Eind juni kwam de Europese Raad in Brussel bijeen voor haar jaarlijkse vergadering. In de conclusie van deze bijeenkomst werd gesteld: “De opleving in de Eurozone is al merkbaar en vormt opnieuw een permanente en stabiele groei. De Euro staat op stevige fundamenten.” Het klinkt als een mantra, een bezwering, die wel waarheid zal worden als het maar genoeg wordt herhaald.
Ondanks alle optimistische verklaringen was de nervositeit over de stemming in het Griekse parlement het centrale thema voor de Europese instellingen de afgelopen weken. De EU-elite moest verschillende horden nemen om een faillissement van Griekenland te verhinderen.
Ten eerste moest de sociaal-democratische premier Papandreou een vertrouwensstemming overleven zodat het voortbestaan van de Griekse regering en verdere stemmingen over opgelegde besparingsplannen zou verzekerd zijn. Dat de besparingen als een lawine over de Griekse arbeiders, gepensioneerden en jongeren rolt, kan de elite uiteraard niets schelen.
New Europe stelde enkele uren voor de stemming in Griekenland: “De EU legt het lot van de euro in de handen van 5 van de 155 PASOK-verkozenen [PASOK is de naam van de Griekse sociaal-democratie die een meerderheidsregering vormt] die indien ze niet positief stemmen de regering ten val kunnen brengen en de Eurozone in gevaarlijk vaarwater brengen.” EU-Observer had het over de belangrijkste stemming in het Griekse parlement sinds het einde van de militaire dictatuur in 1974.
Om duidelijk te maken dat het om een kwestie van “leven of dood” ging, stelde de Griekse vicepremier Theodoroas Pangalas nogmaals: “Een terugkeer naar de Drachme [De Griekse munt voor de invoering van de Euro] zou ertoe leiden dat de banken de volgende dag zouden belegerd worden door angstige mensen die hun geld willen afhalen. Het leger zou moeten worden ingezet om de banken te beschermen aangezien er onvoldoende politie-agenten zijn. Er zou overal onrust ontstaan, de winkels zouden leeg zijn en sommige mensen zouden uit het raam springen.” Wat intussen wel zeker is, is dat de door het parlement goedgekeurde besparingspakket een dramatische aanval op de werkenden en uitkeringstrekkers inhoudt waarbij de levensstandaard onder vuur ligt.
Europese schokdoctrine
Paul Murphy, Europees parlementslid voor de Ierse Socialist Party, stelde dat de aanvallen op de arbeiders in de PIGS-landen in het kader van het beleid van “economisch bestuur” een vorm van Europese schokdoctrine is. Hij heeft gelijk.
De lijst van maatregelen die door het Griekse parlement is goedgekeurd om een volgende schijf uit het noodfonds van de EU en het IMF te krijgen, leest als een horrorverhaal. Er is niet alleen een massaal privatiseringsprogramma ter waarde van 50 miljard euro (in de praktijk een volledige uitverkoop van Griekenland), maar ook voor 770 miljoen euro aan loonsverlagingen in de openbare sector in 2011, het opzeggen van alle tijdelijke contracten in de openbare sector, verhoging van de BTW, een verlaging van de drempel van het van belastingen vrijgestelde deel van het inkomen tot 8.000 euro per jaar, het samenvoegen van alle scholen in 1.976 eenheden,… Hier vind je een volledig overzicht van de genomen maatregelen. Het Europees Vakverbond (EVV) reageerde op de stemming in het Griekse parlement. In zekere zin is de reactie van het EVV even schokkend als het schokprogramma van de Griekse regering. Onder de titel “Griekenland heeft solidariteitspact nodig” wordt onder meer gesteld: “Deze stemming geeft de politici enkele weken tijd om duurzame oplossingen voor de toekomst van Griekenland te vinden (…) De verantwoordelijken in de EU moeten nu leiderschap tonen (…) Het EVV verklaart zich solidair met de Griekse vakbonden GSEE en ADEDY.(…)”
Is dat alles wat het EVV te zeggen heeft over de diepste crisis van de na-oorlogse periode? Eigenlijk is de houding van het EVV logisch vanuit hun perspectief. Hoe kunnen ze de stemming in het Griekse parlement veroordelen als het EVV en de aangesloten vakbondsfederaties zo nauw verbonden zijn met de sociaal-democratie? PASOK is de politieke vertegenwoordiger in de meerderheid van de Griekse vakbonden, dit is hetzij officieel hetzij onofficieel het geval. Zolang de vakbonden niet breken met de sociaal-democratie, die overigens niet enkel in Griekenland verantwoordelijk is voor een hard besparingsbeleid, is de leiding medeplichtig aan de verarming van de arbeidersklasse. (Hier kan je het volledige standpunt van het EVV lezen).
De sociaal-democratische partijen nemen eens te meer een “vlees noch vis”-positie in met betrekking tot de voorstellen van de Europese Commissie en de Raad omtrent het “economisch bestuur”. Deze voorstellen werden in het parlement voorgelegd. De sociaal-democratie probeerde om tegelijk de oppositie en de uitvoerende macht te vormen. Op 21 juni was er een protestactie van het EVV voor een sociaal Europa en om te protesteren tegen de voorstellen van economisch bestuur. In het kader van deze betoging kwam er een handtekeningactie van de sociaal-democratische en groene fracties in het Europees Parlement (http://www.changeforeurope.eu/). Onder de ondertekenaars de sociaal-democratische fractievoorzitter Martin Schulz alsook de groene fractievoorzitter Daniel Cohn-Bendit. Om de schizofrenie compleet te maken, ontbreken enkel nog de handtekeningen van Papandreou, Zapatero en de voormalige Portugese premier Socrates.
Elf verkozenen van de linkse fractie GUE/NGL hebben op initiatief van Paul Murphy een brief opgesteld waarin ze onder meer pleiten voor een Europese algemene staking om de besparingsplannen en het economische bestuur te stoppen. De brief vind je hier.
Hoe zit het nu met dat “economisch bestuur”? In april heeft het Economisch Comité (ECON) van het Europees Parlement zes maatregelen voorgesteld voor de “hervorming van de Europese economie.” Een persbericht van de EU stelde: “Vier voorstellen hebben als doel om het economisch stabiliteitspact van de EU te versterken en de controle op de nationale begrotingen te versterken. De twee andere voorstellen zijn er op gericht om de onevenwichtige handelsbalans in de EU aan te pakken.” De maatregelen die verpakt werden in de typisch schijnbaar neutrale taal van de machthebbers, zijn erop gericht om de maatregelen die in de storm van de crisis werden genomen een vaste structuur te geven.
De kern van het economisch beleid is een verdere afbraak van de democratie. Nationale begrotingen die worden opgesteld door verkozen regeringen moeten eerst worden voorgelegd aan de Commissie en de Raad. Er kunnen sancties worden opgelegd als de lidstaten in hun begroting niet genoeg besparingsmaatregelen nemen om de begroting te “consolideren” (nog zo’n ‘neutraal’ woord waarachter een aanval op de levensstandaard schuil gaat).
Dit zijn enkele van de voorstellen: “De Commissie zal in de toekomst een groter toezicht uitoefenen op de nationale tekorten en kan daarbij tot sancties overgaan, als lidstaten de EU-aanbevelingen om de afbouw van de tekorten of het handelstekort niet nakomen kunnen ze daarvoor worden bestraft. Bij een eerste herinnering wordt een boete van 0,1% van het bbp opgelegd, daarna 0,3%.” Vooral het stuk over automatische sancties ligt gevoelig in het Europees Parlement waardoor het niet zeker is of de stemming effectief zal plaatsvinden in juli. Maar hoe dan ook zullen deze maatregelen gezien de diepte en de omvang van de crisis in Europa vroeg of laat papieren tijgers blijken te zijn. Dat kan bijvoorbeeld als landen zoals Spanje of Italië de eurozone dieper in de crisis trekken.
De impliciete beschuldiging dat de EU de ernst van de situatie niet erkent, een beschuldiging die zowel Der Spiegel als The Economist formuleren, kan niet zomaar van de hand worden gewezen. Zelfs indien het Griekse parlement uiteindelijk in het belang van de Duitse banken, de Europese economische belangen en de EU-elite heeft gestemd, dan nog is de crisis niet voorbij. Alle indicatoren wijzen op een voortzetting van de crisis. Het is waarschijnlijk dat deze crisis zich verder zal verspreiden in landen als Spanje. Het Europees stabiliteitsmechanisme heeft daar niets aan veranderd.
EU-commissaris Olli Rehn beweert dat er geen plan-B bestaat en dat de enige keuze en een tussen de besparingsmaatregelen of het faillissement is. Nochtans bestaat er voor de gewone werkenden en hun gezinnen doorheen Europa wel degelijk een plan-B. In ‘Het Communistisch Manifest’ stelden Marx en Engels al: “De geschiedenis totnutoe is er een van klassenstrijd”. De klassenstrijd is de drijfveer voor maatschappelijke ontwikkeling.
Als we een echte uitweg uit de crisis willen bieden, is er geen compromis mogelijk tussen de belangen van de arbeidersklasse en die van de heersende klasse. Het protest van de Griekse arbeiders en jongeren is terecht, zij verdedigen de belangen van alle arbeiders en werkenden in de PIGS-landen en de rest van Europa.
Dit moet navolging krijgen. Vanuit de algemene stakingsbeweging in Griekenland moet een plan-B naar voor worden gebracht. Dat plan moet onder meer volgende elementen naar voor brengen: de niet-betaling van de schulden, de nationalisatie van de banksector onder democratische controle en beheer van de werkenden, de overname van de controle op de Griekse economie door de werkenden.
