Wanbeheer van epidemie stort regime van Xi Jinping in historische crisis
“Ze liegen, we weten dat ze liegen. Ze weten ook dat we weten dat ze liegen, en toch liegen ze nog steeds.” Dit online commentaar van een inwoner van Wenzhou, een van de vele grote steden die onder een ongekende quarantaine is geplaatst, onderstreept de explosieve woede die in heel China wordt gevoeld naarmate de nieuwe epidemie van het coronavirus (2019-nCov) zich in een alarmerend tempo verspreidt.
Door Vincent Kolo, chinaworker.info
Het huidige dodental is 1.018, met meer dan 43.000 bevestigde gevallen van besmetting. Het dodental stijgt met meer dan 100 per dag. Het Chinese regime beweerde dat de epidemie in de eerste week van februari haar hoogtepunt zou bereiken, wat nu hopeloos onrealistisch lijkt. Buitenlandse en Hongkongse deskundigen hebben gewaarschuwd dat de piek pas in april of mei zou kunnen komen. Veel wetenschappers uiten hun scepsis ten aanzien van de officiële Chinese rapporten en zeggen dat het aantal besmettingen tien keer zo hoog kan zijn.
Het virus, dat het ademhalingssysteem aanvalt, heeft in vijf weken tijd meer levens geëist dan de SARS-epidemie (Severe Acute Respiratory Syndrome) uit 2003 in een periode van zes maanden. De huidige crisis toont aan dat de zogenaamde communistische (CCP) dictatuur niets geleerd heeft van de epidemie van 17 jaar geleden. Erger nog, de verharding van de autocratische heerschappij en de extreme centralisatie van de macht in de vorm van een “eenmansregime”, die de twee belangrijkste onderscheidende kenmerken zijn van het acht jaar durende bewind van Xi Jinping, hebben geresulteerd in een nog onhandigere reactie van de Chinese staat.
Met Xi aan het roer, heeft Peking geblunderd in een nieuwe crisis van historische proporties, een crisis die grotendeels van eigen makelij is. Dat zou al erg genoeg zijn als het niet een herhaling was van wat het vorig jaar heeft gedaan, waardoor in Hongkong een ongeziene crisis is ontstaan, voordat er in Taiwan een soortgelijk resultaat werd bereikt.
Deze crises volgen elkaar snel op en worden nog versterkt door een ongekende strijd van de supermacht met het Amerikaanse imperialisme (waarbij de epidemie een extra slagveld in dit conflict zal worden), waardoor het vertrouwen van de heersende Chinese elite en het voorheen rotsvaste geloof in het autoritaire kapitalistische model van de CCP wordt ondermijnd. Xi, de ‘sterke man’ die belast was met de redding van het CCP-bewind, lijkt meer kans te hebben om de ondergang van de CCP te veroorzaken. Het regime heeft de epidemie “dichter bij een existentiële crisis voor Xi en de [CCP] gebracht dan we sinds 1989 zagen,” zei Bill Bishop, een Amerikaanse commentator.
De korte geschiedenis van de nieuwe uitbraak van het coronavirus is er een van bureaucratische verlamming en wanbeheer door lokale ambtenaren, en doofpotaffaires die geworteld zijn in wat Minxin Pei beschrijft als de “pathologische geheimhouding” van CCP. Dit werd gevolgd door een draconisch hardhandig optreden dat vanuit Peking werd bevolen om het gezag van de CCP op te leggen, nadat het zich – te laat – had gerealiseerd wat het veel eerder had kunnen leren als het gigantische veiligheidsapparaat niet was ingezet tegen diegenen die de samenleving probeerden te waarschuwen voor het dreigende gevaar.
Humanitaire, economische en politieke crisis
Het resultaat is een humanitaire, economische en politieke crisis. 60 miljoen mensen – evenveel als de bevolking van Italië – bevinden zich in afgesloten steden sinds de dictatuur op 23 januari, de vooravond van het Chinese Nieuwjaar, de grootste quarantaine in de wereldgeschiedenis heeft bevolen. Nog eens tientallen miljoenen mensen in steden in heel China zijn opgesloten in hun huizen, met strenge beperkingen waardoor slechts één familielid per dag de deur uit kan gaan om benodigdheden te kopen.
Quarantainesteden zoals Wuhan – het epicentrum van de epidemie – lijken op oorlogsomstandigheden, waarbij de bevolking te maken heeft met ernstige ontberingen, acute tekorten aan medische voorraden en lange wachtrijen om een dokter te zien in een ondergefinancierd en compleet overspoeld ziekenhuissysteem. Hu Xingdou, hoogleraar economie aan het Beijing Institute of Technology, beschreef de situatie als “apocalyptisch” en vergeleek de quarantaineomstandigheden met die tijdens de Grote Hongersnood van zestig jaar geleden.
Tientallen miljoenen arbeiders zitten zonder loon, omdat fabrieken en kantoren zijn gesloten. De Nieuwjaarsvakantie werd in het grootste deel van het land met tien dagen verlengd en in sommige regio’s zelfs nog langer. Leraren zijn onbezoldigd door het feit dat scholen tot nader order gesloten blijven.
Miljoenen migrantenarbeiders uit de provincies in het binnenland zijn overgeleverd aan nieuwe quarantaineregels en reisbeperkingen die zich in het hele land hebben uitgebreid. Een video toont een getrouwd stel dat is gestrand op een brug die twee provincies, Guizhou en Chongqing, met elkaar verbindt omdat de twee regeringen het reizen tussen beide provincies hebben geblokkeerd.
Hubei, waar Wuhan de provinciale hoofdstad is, heeft tien miljoen migranten die in andere provincies wonen en werken. Deze arbeiders worden gediscrimineerd en zelfs vervolgd. Zoals Li Yuan in de New York Times meldt: “Terwijl ze proberen de verspreiding in te dammen, laten lokale overheden zien dat ze beter zijn in het doen alsof ze bezig zijn dan in het vinden van een oplossing. Velen vinden nu manieren om de inwoners van de provincie Hubei op te sporen en zelfs te verdrijven om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.” Dit dreigt deze werkenden te doen onderduiken, waardoor de strijd tegen de epidemie nog wordt ondermijnd.
De harde maatregelen die Xi en het Permanent Comité van het Politbureau in gang hebben gezet, komen volgens Human Rights Watch neer op een “voorhamer-aanpak”. Het grootste deel van China is tot stilstand gekomen. Dit heeft geleid tot nieuwe spanningen in het Chinese staatsbestel, waarbij verschillende regio’s hun eigen quarantainemaatregelen opleggen en ruzie maken in plaats van te coördineren over middelen voor noodhulp.
Dali, een stad in de provincie Yunnan, heeft een zending maskers onderschept die op weg was naar Chongqing, wat een geschil tussen de twee regeringen heeft veroorzaakt. De staatsmedia meldden ook dat medische producten onderweg van Zuid-Korea naar de stad Shenyang in beslag werden genomen door douanebeambten in Qingdao. De autoriteiten van Qingdao beweerden dat dit een vergelding was voor Shenyang-functionarissen die een partij goederen in beslag hadden genomen die voor Qingdao bestemd was. Dergelijke incidenten hebben geleid tot afschuw en woede op de sociale media.
“Menselijke ramp”
“Dit is echt een door de mens veroorzaakte ramp,” aldus een bericht op de sociale media dat de situatie goed samenvat. Ondanks de staatscensuur die manisch werkt om ze uit te wissen, zijn dergelijke anti-regeringsstandpunten nu schering en inslag geworden, zoals een uitgelekt intern overheidsrapport erkent.
De anti-regeringsstemming bereikte een nieuw niveau met de dood op 6 februari van de Li Wenliang, een arts in het Wuhan Centraal Ziekenhuis die als klokkenluider werd gezien. Li werd op 3 januari door de politie gedwongen om een brief te ondertekenen waarin hij zei dat hij “onwaarheden” verspreidde door collega’s te waarschuwen voor een nieuw SARS-achtig virus. Zijn voorbeeld werd gebruikt als een afschrikmiddel om ander medisch personeel in Wuhan te doen zwijgen.
Toen het nieuws bekend werd dat de berispte klokkenluider van Wuhan en zijn collega’s allemaal medische professionals waren die hadden geprobeerd om alarm te slaan, explodeerde de woede op de sociale media. De CCP werd gedwongen om Li, die inmiddels besmet was met het virus, zachtjes te behandelen en hem toe te staan om media-interviews te doen. Het Hooggerechtshof kwam zelfs met een verklaring waarin stond dat Li niet gestraft had moeten worden.
Dit was een poging van de centrale regering om de massale ontevredenheid in te dammen en onschadelijk te maken, en het naar beneden te richten op functionarissen in Wuhan, als voorbereiding op nog meer censuur en vervolging van “geruchtenmakers” in de toekomst. Eventuele tactische concessies van het regime van Xi, zoals vorig jaar in Hongkong, zijn geen teken van een koerswijziging, maar slechts een poging om tijd te winnen voor de voortzetting van het autoritaire regime.
In een laatste interview aan Caixin Global zijn de zeer gematigde woorden van Li uit het graf teruggekomen om het regime van Xi te achtervolgen: “Ik denk dat er meer dan één stem moet zijn in een gezonde samenleving, en ik keur het gebruik van publieke macht voor overmatige inmenging niet goed.”
Zelfs Li’s dood, eerst aangekondigd op 6 februari, vervolgens ontkend door de staatsmedia, en opnieuw aangekondigd op 7 februari, was de focus van nog een andere niet zo slimme doofpotaffaire. Vermoedelijk had de enorme propaganda en de censuurmachine van de CCP meer tijd nodig om zich op de dood van de dokter voor te bereiden. Het nieuws ontketende een ongekende online uiting van anti-regeringswoede. Miljoenen gedeelde berichten over Li Wenliang en de hashtags “Ik wil vrije meningsuiting” en “We eisen vrije meningsuiting” werden door tientallen miljoenen mensen bekeken voordat ze gecensureerd werden.
De gevolgen van deze gebeurtenissen voor China en de wereldeconomie zullen waarschijnlijk veel groter zijn dan die van de SARS-epidemie. In 2003 was China goed voor slechts 4% van het mondiale BBP, terwijl dat nu 16% is. Het is helemaal niet vergezocht, vooral gezien de kwetsbare toestand van de wereldeconomie, om te denken dat de epidemie een omslagpunt naar een wereldwijde recessie kan worden. Dit komt door de doorslaggevende rol van China, dat vorig jaar goed was voor meer dan 30% van de groei van het mondiale bbp.
De auto-industrie, die zich wereldwijd al in een recessie bevindt, wordt geconfronteerd met een enorme verstoring, zoals blijkt uit de sluiting van alle autofabrieken van Hyundai in Zuid-Korea bij gebrek aan onderdelen van Chinese leveranciers. De Europese autofabrikanten hebben te maken met een vergelijkbare druk als de problemen in China aanhouden. Het is niet duidelijk wanneer de Chinese autofabrieken en andere grote industrieën hun normale productie zullen hervatten na de langdurige stillegging als gevolg van de epidemie.
Maar de problemen gaan veel dieper. Een langer durende epidemie zou de naald kunnen zijn die de enorme zeepbel in de Chinese huizenmarkt doet barsten. Dat dreigt op zijn beurt de banksector te doen instorten. Wuhan, China’s vijfde grootste stad, is een goed voorbeeld van een onhoudbare zeepbel. De huizenprijzen in de stad zijn de afgelopen twee jaar verviervoudigd.
“Mensen met geld zijn doodsbang en durven niet buiten te komen,” vertelde een in Peking gevestigde makelaar aan de Financial Times. “Niemand gaat werken. De vastgoedontwikkelingen liggen allemaal plat. De impact zal zeker groot zijn.”
Wuhan: tijdslijn van een ramp
In de eerste kritieke weken van deze crisis deed de regering in Wuhan het absolute tegendeel van wat ze had moeten doen. Ze arresteerden mensen en lieten klokkenluiders, waaronder medische professionals als Li Wenliang, het zwijgen opleggen. Ze hebben zelfs het ziekenhuispersoneel niet op de hoogte gebracht van de gevaren, een andere bron van publieke woede nu heel wat zorgpersoneel besmet is. In één enkel ziekenhuis van Wuhan zijn 40 personeelsleden besmet.
Naar schatting hebben vijf miljoen mensen Wuhan verlaten en zijn ze in de periode 1-20 januari naar andere delen van China gereisd, zonder dat ze wisten dat ze het virus konden dragen of gewaarschuwd werden om elementaire voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals het dragen van maskers, het regelmatig wassen van de handen en het vermijden van openbare bijeenkomsten.
De ambtenaren van Wuhan gingen op 18 januari door met een banket voor 40.000 gezinnen in het district Baibuting – slechts enkele dagen voordat de stad volledig werd afgesloten en alle reizen naar buiten de stad werden verboden. Vandaag zijn tientallen gebouwen in Baibuting met zijn 130.000 inwoners bepleisterd met officiële rode borden: “koortsgebouwen”. Caixin Global citeerde lokale bewoners die klagen dat ze nog steeds niet zijn geadviseerd door overheidsfunctionarissen over welke voorzorgsmaatregelen ze moeten nemen, zelfs nadat hun huizen zijn aangewezen als “koortsgebouwen”.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), een VN-agentschap, werd op 31 december door ambtenaren van het Chinese nationale ministerie van Volksgezondheid op de hoogte gebracht van een uitbraak van “longontsteking met onbekende oorzaak” in Wuhan. Een week later kreeg het virus de naam 2019-nCov. Deze tijdlijn impliceert dat Peking gefaald heeft om sneller op te treden. Ondertussen verbergt het regime van Peking zich achter de fouten van de lokale regering van Wuhan. Ondanks een stapel bewijzen van het tegendeel prijst de WHO de aanpak van de Chinese dictatuur, waarbij zelfs “China’s systeem” en Xi’s “grote leiderschapscapaciteit” worden toegejuicht. De troost van een paar bureaucraten in Genève is een kleine troost voor de CCP, die in eigen land met steeds grotere vijandigheid wordt geconfronteerd.
Revolutionaire schokken
Peking bevindt zich nu in een fase van acute schadebeperking, waarbij geprobeerd wordt het personage van “Keizer Xi” te beschermen en alle schuld op de regering en de politie van Wuhan af te schuiven. Het Permanent Comité van het Politbureau – de binnenste kring van de CCP – erkende de huidige situatie als “een belangrijke test voor het Chinese systeem en de bestuurlijke capaciteit.”
De CCP zet zijn volledige arsenaal aan ‘stabiliteitsmaatregelen’ in met een massale propaganda- en pr-campagne, het regime richt ziekenhuizen in recordtempo op en verkondigt een ‘volksoorlog’ tegen de epidemie. Ondanks het optrekken van twee nieuwe ziekenhuizen in Wuhan, waarvan de regering zegt dat ze 13.000 extra bedden bieden, is dit nog steeds onvoldoende. Er zijn schattingen van wel 190.000 geïnfecteerde mensen in Wuhan.
Peking kondigde onlangs een bedrag van 12 miljard dollar aan als noodfinanciering voor de bestrijding van de epidemie. Maar in dezelfde week werd er 174 miljard dollar in de banksector en op de beurs gepompt om een ineenstorting van de markt te voorkomen. De kloof tussen deze twee bedragen toont de echte klassenpositie van de Chinese machthebbers.
Waar kan dit naartoe leiden? In de Financial Times stelt Jamil Anderlini dat “als het virus niet snel kan worden ingedamd, dit het Tsjernobyl-moment van China kan blijken te zijn, wanneer de leugens en absurditeiten van de autocratie voor iedereen zichtbaar worden.”
Hetzelfde punt is online door veel burgers in China naar voren gebracht, waarbij vergelijkingen werden gemaakt met de kernramp van 1986, een gebeurtenis die de basis van het stalinistische regime in de Sovjet-Unie ondermijnde. Anderlini trekt ook een parallel met Tunesië in 2010 door Li Wenliang te vergelijken met Mohamed Bouazizi, de fruitverkoper die door zijn zelfdoding de aanzet gaf tot de Tunesische revolutie.
Het is duidelijk dat de Chinese dictatuur haar diepste crisis sinds het einde van de jaren tachtig van de vorige eeuw doormaakt. De ’tweelingbijeenkomsten’ van maart (NPC en CPPCC) kunnen nu worden afgelast vanwege de epidemie. Als dit gebeurt, is de echte reden eerder het voorkomen van openlijke meningsverschillen bij deze doorgaans zeer gechoreografeerde gebeurtenis.
De machtsstrijd binnen de CCP en de heersende elite zal vrijwel zeker weer oplaaien, gevoed door groeiende verdeeldheid over de leiding van Xi, maar uiteindelijk ook door de nieuwe stemmingen in de samenleving. Als de epidemie niet op korte termijn wordt ingedamd en enorme economische schade aanricht, kan dit een nieuwe crisis ontketenen met mogelijk revolutionaire gevolgen.
De taak van de marxisten, van de aanhangers van International Socialist Alternatief (ISA) in China, is om de meest geavanceerde delen van de arbeidersklasse en de jeugd te helpen zich politiek voor te bereiden. De humanitaire, economische en politieke crisis in China schreeuwt om de opbouw van een socialistisch en werkelijk democratisch arbeidersalternatief voor het autoritaire kapitalisme van de CCP.
