72 jaar na het akkoord waarmee de Maharadja (koning) van Kasjmir een deel van zijn grondgebied aan India overdroeg als autonoom gebied, maakt de Indische premier Modi op brutale wijze een einde aan dit speciaal statuut. Na jaren van opstand in het door India bezette gedeelte van Kasjmir kondigde de regering eenzijdig aan dat het autonoom statuut van Jammu-Kashmir verdwijnt en dat het gebied in twee delen wordt opgesplitst. Dit heeft verregaande gevolgen voor de reeds geteisterde bevolking.
Door Geert Cool
De Indische regering stelde dat onderhandelingen de afgelopen decennia geen oplossing opleverden en er bijgevolg een andere weg gekozen wordt. “Er moeten harde beslissingen genomen worden om de situatie te veranderen,” aldus minister van Binnenlandse Zaken Amit Shah. Door artikel 370 van de grondwet af te voeren, wordt niet alleen de autonomie van Kasjmir afgeschaft, maar geeft Modi meteen aan dat hij niet van plan is de grondwet na te leven. Artikel 370 van de Indische grondwet bepaalde immers dat elke verandering in het statuut van Kasjmir slechts mogelijk was na overleg met de politieke vertegenwoordigers van Kasjmir. Dergelijk overleg was er niet. Integendeel: belangrijke politieke leiders van Kasjmir werden gearresteerd of onder huisarrest geplaatst. Alle mogelijke communicatie naar of vanuit Kasjmir werd door India afgesloten.
Na jaren van protest tegen de brutale en repressieve Indische bezetting, gaat Modi nu nog een stap verder. Alle rechten als onderdeel van het betwiste akkoord met de Maharadja van Kasjmir om onderdeel van India te worden, zijn nu afgeschaft. Bij de ‘toetreding’ van Kasjmir tot India, in oktober 1947, werd bijvoorbeeld beslist dat de reeds bestaande Kasjmiri wetgeving die bepaalde dat niemand van buiten Kasjmir er grond mocht kopen, behouden bleef. Ook die regel, ingeschreven in artikel 35A van de grondwet, wordt geschrapt. Het was al langer een doorn in het oog van de hindoe-nationalistische BJP van Modi. De BJP won de recente verkiezingen met een harde nationalistische campagne waarin communautaire afkeer tegen moslims een belangrijke rol speelde. De verkiezingsoverwinning wordt omgezet in daden: na decennia van taai verzet door de bevolking van Kasjmir, wil de BJP de bevolkingssamenstelling veranderen. De mogelijkheid om grond te kopen is daar belangrijk voor.
Het opdelen van Jammu Kasjmir is onderdeel van de verdeel-en-heersstrategie van Modi. Het is geen unicum: eerder werd ook het door Pakistan bezette deel van Kasjmir in twee opgedeeld: Azad Kasjmir en Gilgit-Baltistan. Onder Bhutto werd beslist dat ook mensen van buiten Kasjmir grond mochten kopen in Gilgit-Baltistan, wat leidde tot demografische veranderingen in dat gebied. De splitsing van Jammu Kasjmir heeft als doel om de boeddhisten in Ladakh en de hindoes in Jammu aan de kant van de Indische regering te krijgen in verzet tegen de moslims die in Kasjmir de meerderheid vormen. Het afschaffen van het speciaal statuut van Kasjmir maakt dat het parlement een veredelde gemeenteraad wordt die enkel nog over details kan beslissen, terwijl de belangrijke beslissingen in Delhi genomen worden.
Modi speelt met vuur in Kasjmir. Dat gebied was het voorwerp van meerdere grote en kleine oorlogen tussen India en Pakistan die elk een deel van Kasjmir bezet houden (naast een stuk dat door China gecontroleerd wordt). De voorbije maanden dreigde nog een escalatie na een aanslag in het door India bezette gedeelte van Kasjmir, ook al bleken de daders niet uit Pakistan maar wel degelijk uit Indisch Kasjmir afkomstig te zijn. Het leidde tot geweld tegen Kasjmiri in andere delen van Noord-India. De beperkte confrontaties met Pakistan vormden een belangrijk onderdeel van de kiescampagne van de BJP van Modi.
De Indische regering van Modi voelt zich momenteel sterk: het won de verkiezingen met een harde nationalistische campagne waarin de meer extremistische aanhangers niet verstopten dat ze opkomen voor een ‘moslimvrij India’. Dat nationalisme was nodig om het falen op sociaaleconomisch vlak te verstoppen: de afgelopen jaren is de armoede in India niet teruggedrongen. Aartsvijand Pakistan kampt met een erg zwakke economie en politieke instabiliteit. Pakistan hoopt dan wel op Amerikaanse steun, maar het VS-establishment heeft Pakistan enkel nodig om te kunnen onderhandelen met de Afghaanse Taliban. Voor de rest heeft Washington weinig vertrouwen in het Pakistaanse regime, in het bijzonder het machtige leger. Het afschaffen van de autonome status van Kasjmir en de steeds openlijker aanval op de moslimbevolking in India kunnen de regionale spanningen tussen de kernmogendheden India en Pakistan opnieuw doen toenemen.
Het grootste slachtoffer van de nationalistische campagne door Modi is eens te meer de bevolking van Kasjmir zelf. Die kreeg onder het regime van de Armed Forces Special Powers Act (AFSPA) sinds 1990 al veel te verduren, maar de horror wordt steeds erger. Scholen blijven gesloten, de telecommunicatie is uitgeschakeld, niemand mag op straat komen en alle toeristen (voornamelijk hindoes op pelgrimstocht) zijn geëvacueerd. Kasjmir wordt in de praktijk al jaren bezet door het Indische leger en nu wordt de troepenmacht nog verder uitgebreid met tienduizenden extra soldaten die naar de grenzen worden gestuurd om de bevolking te belegeren. Dit is een van de regio’s in de wereld met het grootste aantal soldaten per inwoner. Nadat de repressieve aanpak van de voorbije decennia duidelijk gefaald heeft, wordt nog brutalere repressie bovengehaald. Bovendien wordt de deur opengezet om de bevolkingssamenstelling te veranderen: rijke hindoes kunnen voortaan grond in Kasjmir kopen, arme boeren zullen mogelijk deze kans aangrijpen in de hoop zo een individuele uitweg uit de barbarij te vinden. Onder het kapitalisme zal dit uiteraard geen oplossing bieden, maar net leiden tot meer spanningen en geweld.
Er is protest tegen de ondemocratische maatregelen van de Indische regering. In het door Pakistan bezette deel van Kasjmir waren er reeds verschillende betogingen en ook in de diaspora is er protest. In India was er tegenkanting door enkele oppositiepartijen, maar zeker niet allemaal. Het potentieel voor verzet in India kon nochtans groter zijn, zeker indien de linkerzijde niet had gefaald op cruciale thema’s als de nationale kwestie. De afgelopen jaren vonden de grootste algemene stakingen uit de geschiedenis plaats in dit subcontinent: honderden miljoenen mensen namen eraan deel. Maar zolang de vakbonden het politieke toneel overlaten aan de hindoe-nationalistische BJP, de weinig efficiënte kapitalistische oppositie van Congress of de tactiek van het ‘minste kwaad’ van de communistische partijen die hun lot met Congress verbinden, zullen de sociale eisen van de vakbondsleden ondergesneeuwd worden door het nationalisme van de BJP-machine.
Marxisten verzetten zich tegen de ondemocratische coup van de centrale Indische regering in Jammu Kasjmir en meer algemeen tegen de bezetting van Kasjmir. We verdedigen het recht op zelfbeschikking waarbij de bevolking zelf beslist over de eigen toekomst. Democratische rechten, waaronder het recht op zelfbeschikking, krijgen pas reële invulling als ze gepaard gaan met sociale verandering: het breken van de macht van de kapitalisten, grootgrondbezitters en hun politieke marionetten. Dat vereist massabewegingen in zowel India als Pakistan waarbij niet op delen van het establishment wordt vertrouwd, maar op de potentiële kracht van de werkenden en onderdrukten in de regio. Enkel zij kunnen een socialistisch alternatief op de barbarij van het kapitalisme realiseren en bouwen aan een socialistisch Kasjmir als onderdeel van een socialistische confederatie van het subcontinent.
