Ondanks recordoverslag in Antwerpse haven en buitenlandse lof voor dokwerkers
Op 18 januari hield het Antwerpse Havenbedrijf een persconferentie over de recordcijfers van 2015 met een goederenoverslag van meer dan 208 miljoen ton. De vakbonden voerden actie en maakten duidelijk dat dit record enkel kon door de inzet van de havenarbeiders. Die arbeiders krijgen nu een nieuwe aanval op hun statuut als cadeau.
Artikel door Luc (Antwerpen) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Na klachten door Fernand Huts en andere werkgevers die anoniem bleven, begon de Europese Commissie een procedure tegen de wet-Major die de havenarbeid regelt. Minister Kris Peeters werkte een voorstel uit waarmee de Eurocommissaris Violeta Bulc volgens Peeters akkoord zou gaan. Hij voegde eraan toe dat tot 1 juli kan onderhandeld worden. Als de bonden tegen dan niet akkoord gaan met de grote lijnen van het voorstel van Peeters, wordt het zonder aanpassingen in een wet gegoten en opgelegd. Regering en havenpatronaat verschuilen zich maar al te graag achter Europa; zo denken ze zelf buiten schot te blijven.
Het voorstel van Peeters moet aanwervingen buiten de pool, het bekende ‘Kot’, mogelijk maken. Vanaf 2017 zouden havenbedrijven werknemers buiten de pool om kunnen aanwerven met contracten van langer dan twee jaar; tegen 2020 wordt dat ook mogelijk voor dagcontracten. Wel moet het om erkende havenarbeiders gaan waarbij de erkenning door een ‘onafhankelijke commissie’ wordt toegekend. Daarnaast wil Peeters ook meer soepelheid bij de samenstelling van ploegen en de mogelijkheid tot multitasken; nu mogen de havenarbeiders slechts één taak uitoefenen.
Vooral de dagcontracten en het multitasken zijn problematisch: het raakt de kern van de wet-Major en het ondermijnt de veiligheid op de werkvloer. Opvallend is overigens dat veel werkgevers niet staan te springen voor dagcontracten; grote bedrijven werken al meer met havenarbeiders die een langdurig contract hebben. De pool zorgt voor bijkomende flexibiliteit. Dat de Antwerpse dokwerkers efficiënt zijn, wordt tot in Rotterdam erkend. Een Nederlandse journalist merkte in december op: “Zeker jullie groei van 8 procent in de containervaart doet ons pijn. Bij ons is de groei nul. We bewonderen ook jullie havenarbeiders die schepen efficiënt en snel lossen.”
Een tweede luik in het voorstel gaat over de logistieke havenarbeid. Naast het algemene contingent (watergebonden activiteiten) met ongeveer 6.000 havenarbeiders zijn er ongeveer 1.500 havenarbeiders actief in het logistieke contingent. Daar wordt vandaag al een pak flexibeler gewerkt: zo is er onder meer interimarbeid en kan de erkenning achteraf gebeuren. Peeters wil de erkenning van logistieke havenarbeiders volledig overboord gooien. Daar is het Huts en co natuurlijk om te doen. Voorlopig zouden logistieke havenarbeiders onder hetzelfde Paritair Comité blijven vallen en dus dezelfde loon- en arbeidsvoorwaarden kennen, maar het zet wel de deur open om daar verandering in te brengen. Dat is waar Huts, maar ook Open Vld en N-VA, nu al op aandringen.
Strijd is nodig
Vakbondsman Marc Loridan (BTB) verklaarde op de actie van 18 januari dat onderhandelen wel kan, maar enkel op de voorwaarden van de vakbonden. Nochtans dreigde minister Peeters al om het voorstel door te voeren als er geen akkoord komt. Dat maakt dat de werkgevers in een zetel zitten. Enkel het gevaar van sociale onrust kan werkgevers en regering onder druk zetten.
De strategie van de vakbondsleiding lijkt er vandaag vooral op gericht om een aantal grote spelers standpunt te laten innemen tegen de aanvallen op de wet-Major. Zo zijn een aantal werkgevers geen vragende partij voor onder meer de invoering van dagcontracten buiten de pool. Alleen hierop verdergaan, lijkt ons een gevaarlijke strategie. Een bedrijf als bijvoorbeeld DP World staat wereldwijd bekend als een anti-vakbondsbedrijf. Er is ook het gevaar dat op andere vlakken toegevingen worden gedaan: zo zwijgen de vakbondspamfletten over het aanwerven van lange termijncontracten buiten de pool, de versoepeling van het ploegensysteem en het einde van erkende havenarbeid in de logistiek.
In het verleden waren er al veel toegevingen, maar de aanvallen blijven komen. Zo kan het multitasken in Zeebrugge wel en is er in Gent net een akkoord met de vakbonden gesloten waardoor het ploegenstelsel voor laden en lossen van de binnenvaart verdwijnt. Ben Weyts reageerde hierop in de pers: “Dankzij dit akkoord wordt het mogelijk om met één havenarbeider een schip te lossen in plaats van met vier.” Dit zal de aanvallen niet stoppen. De wet-Major wordt steeds verder uitgehold waarna de bescherming van de havenarbeid volledig kan verdwijnen.
De logistieke arbeid bevestigt dit: de opsplitsing tussen een algemeen en een logistiek contingent was slechts een opstap om logistieke havenarbeid volledig uit de wet-Major te halen. Voolopig blijft het onder hetzelfde Paritair Comité, maar hoe lang zal het duren vooraleer Huts en co volledige sociale dumping en flexi-jobs zullen bekomen?
De toegevingen zorgen voor verdeeldheid tussen verschillende Belgische havens en verschillende beroepsgroepen. Dezelfde strategie werd op Europees vlak toegepast. De algemene Europese aanvallen, Port Package 1 en 2, werden in 2003 en 2006 weggestemd na strijdbewegingen door de dokwerkers in heel Europa. Ondanks een poging tot criminalisering van het protest in 2006, moest het establishment terugkrabbelen. De vrees voor een algemene staking in alle Europese havens zorgde ervoor dat de havenarbeiders nadien land per land aangepakt werden. Als lidstaten niet snel genoeg handelen, geeft de EU een duwtje in de rug. Zo werd Spanje al veroordeeld door het Hof van Justitie.
In 2003 en 2006 werden de aanvallen gestopt door strijd. Dat is hoe de wet-Major is bekomen en hoe ze kan verdedigd worden. Bij heel wat havenarbeiders is er wrevel over de beperkte informatie. Algemene personeelsvergaderingen om de situatie en een actieplan te bespreken, zouden daar een antwoord op vormen.
Het gevaar is dat de strijd wordt geïsoleerd, vorige keer werd dit doorbroken met acties doorheen heel Europa. Vandaag zal het erop aankomen om de brug te maken naar andere sectoren die geconfronteerd worden met de liberaliseringsgolf en sociale dumping, denk maar aan het spoor of het wegtransport. Mits een degelijk opbouwend actieplan kan gezamenlijk verzet tot overwinningen leiden.
