Na wekenlange strijd door de bevolking van Nepal is de dictatoriale koning Gyanendra gedwongen om toegevingen te doen. Daarmee hoopt hij aan de macht te kunnen blijven. Vlak voor een betoging met 2 miljoen deelnemers op dinsdag, deed de koning maandachtnacht een aantal toegevingen. Het parlement dat vier jaar geleden werd ontbonden, zal terug geïnstalleerd worden. Er werd voor deze toegeving zware druk uitgeoefend door India, dat bang is voor een revolutionaire massabeweging in haar buurland.
Per-Åke Westerlund
De betogers in Nepal hebben de toegevingen gevierd. De alliantie van zeven oppositiepartijen blies de betoging van dinsdag af. Girija Prasad Koirala, een 85-jarige voormalige premier van Nepali Congress zal een nieuwe regering leiden.
Uit de verslaggeving blijkt echter dat veel betogers niet zomaar bereid waren om zich tevreden te stellen met de toegevingen. Na de brutale repressie van de afgelopen weken en jaren, eisen ze de afschaffing van de monarchie en gaan er stemmen op voor de vestiging van een republiek. Betogers die de toegevingen vierden, stelden tegelijk dat de koning een dief is en eisten dat hij het land zou verlaten.
De vraag is nu of er een nieuwe revolutionaire beweging zal ontwikkelen of als de beweging op een zijspoor zal gezet worden.
Ongetwijfeld wilden veel betogers die de afgelopen weken in actie kwamen veel verder gaan dan de alliantie van zeven partijen. Die politieke leiders werden zelfs ongerust hierover.
De drie weken van massastrijd brachten “6 miljoen mensen op straat”, volgens een woordvoerder van Congress, Krishna Sitaula. Nepal telt 28 miljoen inwoners. Hij stelde ook dat 16 mensen waren vermoord en 5.000 gewond raakten (Sitaula werd aangehaald door het Indische nieuwsagentschap Rediff). “We hebben de koning op zijn knieën gedwongen”, stelde de activist Rajan Sreshta. “Het toonde dat de bevolking de eigenlijke macht heeft” (AP, 25 april).
Het meest opvallende element in deze beweging was de ontwikkeling van een massale algemene staking onder de arbeiders en de bevolking in de steden. Dit was een uitdrukking van het feit dat de beweging van de boeren op het platteland samenkwam met een arbeidersrevolte tegen hun uitbuiters en onderdrukkers. Deze beweging toonde de macht van de massa’s. Na die weken van algemene staking werd de kwestie van de macht gesteld en moest daar een antwoord op komen. Die uitdaging moest opgenomen worden in termen van de strijd voor een revolutionaire grondwetgevende vergadering en een regering van arbeiders en boeren. Zoniet kan de beweging in de “veilige” handen van de oude heersende klasse terecht komen.
De koning probeerde vorige vrijdag al om de beweging te stoppen, maar dit leidde enkel tot woede en meer betogingen. De alliantie van zeven partijen verwierp het voorstel van de koning om een premier aan te duiden. De alliantie stelde een ‘stappenplan’ voor om het parlement terug te installeren waarbij er nieuwe verkiezingen zouden komen. De maoïsten, wiens gewapende krachten het grootste deel van het platteland controleren, zouden uitgenodigd worden om deel te nemen aan het parlement en een voorlopige regering. Dat bevindt zich in de lijn van het akkoord dat in november vorig jaar werd gesloten tussen de maoïsten en de alliantie.
De alliantie verwierp het eerste voorstel van de koning vorige vrijdag onder druk van de massa’s. Er was nochtans een intense druk van de Europese Unie en van Indische diplomaten. Het feit dat er een voorstel tot toegevingen was, versterkte de acties. Op zaterdag betoogden honderdduizenden mensen in de hoofdstad Katmandoe. Een politielinie werd doorbroken, ondanks het feit dat de politie machinegeweren had. Toen de betogers achteruit werden gedreven, wierpen jongeren barrikades op en werden banden in brand gestoken. 250 mensen raakten gewond door het politiegeweld in Katmandoe alleen. Er waren ook in andere steden en dorpen betogingen met tienduizenden deelnemers. In een poging om de betogingen te saboteren, ging de overheid over tot het platleggen van het GSM-netwerk.
”Dood aan de koning, niet aan ons”
De betogers droegen poppen mee die de koning voorstelden en maakten van de betogingen begrafenisoptochten. “Doodt de koning, niet ons”, riepen ze naar de politie. De betogers werden gesteund door omstaanders die hen water aanboden. “De beweging bereikt een hoogtepunt”, stelde een leider van Congress in een reactie op de vraag waarom het voorstel van de koning vorige vrijdag werd afgewezen.
De nieuwe toegevingen van de koning komen schijnbaar tegemoet aan de eisen van de alliantie en geven hen een excuus om op de rem te gaan staan tegenover de massabeweging. Het is echter duidelijk dat de toegevingen niet volstaan voor brede lagen van de bevolking.
De leiders van Congress, het communistische CPN/UML, en andere partijen zijn eigenlijk bang van een beweging die zij niet hebben opgestart en waarbij ze er alles aan doen om de controle te verwerven. “De situatie in Nepal wordt explosief en oncontroleerbaar”, stelde een correspondent van Rediff. “Het meest verrassende – en erg opvallende – aspect van de strijd tegen de koning in Katmandoe (en elders) is dat er geen centrale politieke figuren zijn die de massa’s leiden en er zijn geen helden van de historische vreedzame beweging.”
De alliantie heeft het voorstel van de koning om een nieuw parlement te vestigen toegejuicht. De maoïsten verwerpen het momenteel echter. Op zondag organiseerden maoïstische rebellen een aanval in Chautara tegen enkele gebouwen van het leger en de politie. De maoïstische leider Prachanda stelde dat de guerrillastrijders akkoord zullen gaan indien er verkiezingen komen voor een grondwetgevende vergadering. De alliantie met de andere oppositiepartijen blijft behouden, zelfs indien de koning niet omver geworpen wordt.
De maoïstische rebellie begon na het falen van een ‘communistische’ regering in 1995-96 om hervormingen door te voeren. De steun voor de maoïsten is nog steeds sterk geconcentreerd op het platteland, waar 90% van de bevolking leeft. Die gebieden worden gedomineerd door familiale landbouw.
Ondanks het feit dat de alliantie de overwinning heeft uitgeroepen, zal het nog steeds de koning zijn die komende vrijdag de onderhandelingen zal leiden over het installeren van een nieuw parlement op maandag. Congress roept enkel op tot het beperken van de macht van de koning, zodat hij zijn macht niet kan “misbruiken”. Het lijkt erop dat de maoïsten vooral nadruk leggen op de tekst van een nieuwe grondwet. De afgelopen weken toonden echter aan dat de massastrijd beslissend is. De centrale vraag is dan ook hoe lang de alliantie in staat zal zijn om verdere massastrijd tegen te houden.
De imperialistische en regionale machten waren tevreden met het laatste aanbod van de koning en de reactie van de alliantie. Maar vorig weekend droegen heel wat betogers ook slogans mee tegen zowel de VS als de VN. De VS was ooit een belangrijke bondgenoot van de koning, maar vraagt nu dat de monarchie een louter ceremoniële rol zou spelen.
Voor een regering van arbeiders en boeren
De revolutionaire beweging moet haar eigen democratisch gecontroleerde strijdcomités vestigen. Strijdcomités in de stedelijke gebieden moeten verkozen worden door de arbeiders, jongeren en andere lagen van de bevolking die uitgebuit worden door het kapitalisme. Daarnaast zijn er boerencomités nodig op het platteland. Die organen moeten een eigen democratisch gecontroleerde gewapende militie vormen om de beweging te verdedigen. De beweging moet opgedreven worden om de koning van de macht te verdrijven. De koning controleert nog steeds de gewapende troepen en er zijn honderden politieke gevangenen. Er moet een oproep komen aan de gewone soldaten om de rebellie te steunen en er is nood aan verkozen comités van soldaten om de beweging te ondersteunen. Democratisch verkozen actiecomités in de steden en op het platteland zouden de basis vormen voor een regering van arbeiders en boeren. Die regering zou verkiezingen kunnen organiseren voor een revolutionaire grondwetgevende vergadering.
Nepal is één van de armste landen ter wereld en wordt in die positie gedwongen door het globale kapitalisme. De revolutie moet verder gaan en de koning omverwerpen, zijn repressief staatsapparaat ontbinden en een democratische controle vestigen over de wapens, ook in de gebieden die door de maoïsten worden gecontroleerd. Op die basis kunnen socialistische maatregelen genomen worden tegen het kapitalisme en het imperialisme. De revolutie moet ook steun zoeken bij de arbeiders en arme boeren in India, Kasjmir, Pakistan en China.
Nepal heeft nood aan een massale revolutionaire socialistische partij die de revolutie kan vooruitstuwen, om zo tot een socialistische federatie in de regio te komen.
