Ingekorte versie van een analyse door Vincent Kolo, Socialist Action (de lange Engelstalige versie van dit artikel vind je hier)
Het voorbije weekend veranderde alles in Hong Kong. Er was een massaal protest van onderuit dat de straten innam, zowel ’s nachts als overdag. Er waren massabijeenkomsten met tot 180.000 aanwezigen. De jongeren namen het voortouw.
Samen met de studentenstaking in de week ervoor dwong het massaprotest de onverkozen regering van Hong Kong en duizenden gewapende oproeragenten om zich terug te trekken.
Op dit ogenblik gaat het massaprotest verder en voelen mensen een enorm zelfvertrouwen nadat de massale aanval door de politie op 28 september op een nederlaag voor die politie uitdraaide.
De beweging is een belangrijke stap achteruit voor de antidemocratische agenda van het regime van Peking in zowel Hong Kong als China.
Het is de ernstigste politieke crisis in Hong Kong sinds het terug onder Chinees bewind kwam in 1997. Er zijn elementen van een prérevolutionaire situatie met een regering in diepe crisis die de controle en de autoriteit over de situatie deels is verloren.
De staatsinstellingen – in het bijzonder de politie – worden nu geconfronteerd met een breed wantrouwen en afkeer. De fragiele ‘autonomie’ van het gebied als speciale regio van China wordt niet langer vertrouwd of openlijk afgewezen door een meerderheid van de bevolking van Hong Kong.
Maar deze beweging zit bijna volledig zonder organisaties, programma en leiding. Dat doet denken aan het patroon dat we eerder zagen bij gelijkaardige massaprotesten doorheen de wereld. Er is bovendien een sterk anti-partijgevoelen onder de betogers.
Het ‘spontane’ model is er goed in geslaagd om de beweging op straat op gang te trekken, maar er zal meer nodig zijn. Er moeten stappen gezet worden om het verzet te organiseren, democratische stakings- en bezettingscomités op te bouwen en een duidelijk programma met eisen naar voor te brengen om hiermee de strijd vooruit te helpen.
China
Een belangrijk element is de uitbreiding van de beweging over de grens, met een oproep aan de arbeiders en jongeren in China om de strijd tegen de dictatuur te vervoegen.
Het is duidelijk dat er onder de heerschappij van de Chinese Communistische Partij (CCP) geen mogelijkheid is van democratische verkiezingen in Hong Kong (wat de belangrijkste eis van de beweging is).
Om die dictatuur aan de kant te schuiven, zal er meer nodig zijn dan waar de massa’s van Hong Kong alleen toe in staat zijn. In plaats van beroep te doen op de Amerikaanse regering of de vroegere koloniale heersers van Groot-Brittannië, wat sommigen doen, moet de beweging bondgenoten aan de basis zoeken, onder de arbeiders en jongeren in China en de rest van de wereld.
Studenten en ook steeds meer scholieren voelen de druk en dreigementen van de schooldirecties. Toch hebben ze beslist om de stakingsacties door te zetten.
De belangrijkste focus van de betoging is nu de eis van het ontslag van de politieke leider CY Leung. Die werd al gehaat en zijn rol als architect van het politiegeweld tegen de betogers maakt het er niet beter op.
De huidige acties en bezettingen komen voort uit een scholieren- en studentenstaking in de week ervoor. In die beweging waren 13.000 studenten betrokken. Die werden vervoegd door 1.500 scholieren, sommigen zijn amper 12 jaar oud.
Op 26 november slaagde een groep studenten erin om een cordon rond het ‘Burgerplein’ te doorbreken en daar een bezettingsactie te houden. Dat is een plein waar voorheen publieke protestacties toegelaten waren, maar sinds juli is het door de politie afgesloten om acties van Occupy Central te voorkomen.
Zowat 80 betogers werden opgepakt. De 17-jarige organisator van een studentengroep, Joshua Wong, werd 40 uur vastgehouden om daarna zonder vervolging vrijgelaten te worden. De arrestatie van studentenactivisten en het excessieve politiegeweld vormde de vonk voor het massaprotest tijdens het weekend.
De beweging wordt algemeen omschreven als de ‘paraplu-revolutie’. Er worden immers paraplu’s gebruikt door de betogers als bescherming tegen traangas en pepperspray. Op 28 september werd opnieuw traangas ingezet, de politie had het zelf over 87 gevallen waarbij traangas werd ingezet. De bedoeling was om het protest rond de regeringsgebouwen op te ruimen.
China heeft de controle op het internet sterker aan banden gelegd. Instagram is niet toegankelijk en online zoekopdrachten naar woorden als ‘traangas’ zijn geblokkeerd. Er waren geruchten dat met scherp zou geschoten worden, waarop de officiële leiders van de beweging de betogers vroegen om zich terug te trekken. De meeste betogers gingen weg van de belangrijkste concentratie, maar er doken nieuwe bezettingen op in twee andere delen van de stad.
Staking
Er waren enkele sporadische barricades van grote wegen en er werd door de vakbondsfederatie HKCTU opgeroepen tot een ‘algemene staking’. Dat is een belangrijke ontwikkeling, een politieke staking is nooit eerder vertoond in Hong Kong. Maar de deelname aan de staking blijft voorlopig nog erg beperkt.
Het politiegeweld slaagde er niet in om het protest te stoppen. Er doken integendeel nieuwe bezettingsacties op die bovendien een grotere uitdaging zijn voor de politie. Een van de slogans naar de politie sinds de aanvallen, is: “politie, staak!”. Dit zal ongetwijfeld leiden tot nieuwe problemen voor de politieleiding. De sfeer onder de agenten wordt aangetast en de leiding zal mogelijk de strategie moeten aanpassen.
De diepte van de huidige crisis wordt benadrukt door het feit dat voor de tweede keer op een maand tijd sterke illusies die decennialang werden opgebouwd nu doorprikt worden. De eerste keer was dit met de beslissing van het zogenaamde ‘parlement’ van China op 31 augustus waarmee iedere hoop op vrije verkiezingen in Hong Kong de kop werden ingedrukt.
Uitbarstingen
Het doorprikken van decennia-oude illusies in de onpartijdigheid van de staat en de heilige ‘rechtstaat’ van Hong Kong, is het resultaat van de steeds hardere, repressievere en strakkere opstelling van de CCP. Dat is op zijn beurt een uitdrukking van de dieper wordende crisis binnen de dictatuur.
De politieke perspectieven voor China gaan steeds meer in de richting van een sociale explosie of een reeks explosies – in de richting van revolutionaire opstanden dus. Vandaag krijgen we daar een voorsmaakje van in Hong Kong.
Ondanks de massale propaganda tegen de bezettingsacties, is het duidelijk welke kant de publieke opinie heeft meegekregen de afgelopen dagen. De krant South Morning Post stelde dat bedienden op weg naar hun werk de betogers toejuichten. De krant haalde een accountant aan die stelde dat de regering “de macht van de bevolking heeft onderschat.” Er zijn heel wat verslagen van omstaanders die water en voedsel brengen om hun steun te betuigen.
Arbeidersklasse
De eerste opstoten van arbeidersprotest, op een ogenblik dat de arbeidersklasse nog niet op een beslissende wijze op het toneel is gekomen, moeten door socialisten sterk benadrukt worden als significante ontwikkelingen.
De respons op de stakingsoproep was nog beperkt. Het toont de numerieke zwakte van de vakbonden in Hong Kong. Maar er waren toch een aantal belangrijke acties van arbeiders tegen het politiegeweld. Zo legden 200 arbeiders van de fabriek van Coca Cola in Sha Tin het werk neer en werd er ook gestaakt door arbeiders uit de watersector, buschauffeurs, enkele bankbedienden en leraars.
De situatie ontwikkelt razendsnel en er zijn veel mogelijke verdere ontwikkelingen. Maar het ziet er naar uit dat het regime voorlopig voorzichtiger zal zijn op het vlak van repressie. Mogelijk zullen toegevingen aangeboden worden, misschien zal een onpopulaire figuur wandelen gestuurd worden om tijd te winnen in de hoop dat de crisis dan voorbijgaat.
Socialist Action
De linkse socialisten van Socialist Action zijn actief doorheen de beweging en spelen een belangrijke rol in het organiseren van de scholierenstaking. We doen dat met de Citywide School Strike Campaign.
We leggen uit dat echte democratie enkel kan bekomen worden door het massaprotest in Hong Kong te verbinden met de komende revolutionaire opstoten in China, waar de gigantische arbeidersklasse de belangrijkse kracht is om tot verandering te komen en de dictatuur een nederlaag toe te brengen.
De strijd voor echte democratie kan niet gewonnen worden binnen de grenzen van het kapitalisme. Die grenzen leiden overal tot controle op de politiek door onverkozen miljardairs en grote bedrijven. Kapitalisme betekent dictatuur, zowel door autoritaire regimes als door financiële markten. Ons alternatief is een socialistische samenleving en een democratisch beheerde geplande economie waarmee een einde kan gemaakt worden aan armoede, tekorten inzake huisvesting, werkloosheid en laag betaalde rotjobs.
