De Europese Commissie is niet opgezet met de discussie over ACTA. Dat is de internationale handelsovereenkomst om namaak en piraterij te bestrijden. Het akkoord was bijna rond, maar dan plots zat er een haar in de boter. Eind januari kregen de Europese politici plots een stortvloed van protestmails vanwege tegenstanders van ACTA. De website van het Europees Parlement werd zelfs even plat gelegd door hacktivisten.
Naast het ‘stille’ maar zeer effectieve emailprotest waren er ook betogingen en acties doorheen Europa. De Roemeense president Emil Boc moest onder druk van het massale protest in zijn land, waaronder ook protest tegen ACTA, ontslag nemen. In Bulgarije nam de verantwoordelijke minister ontslag na protest. Elders werd het proces van ratificering gestopt. Eind februari nam het Europees Parlement de 2,4 miljoen handtekeningen tegen ACTA in ontvangst genomen.
Schade beperken
De toename van het protest leidde tot een toename van het aantal publicaties en mededelingen van de Europese Commissie over ACTA. Er werd gesteld dat enkele ‘misverstanden’ moesten worden opgehelderd. Aan de verkozenen werd een argumentatie ter beschikking gesteld om de protestmails tegen ACTA te beantwoorden. Op 30 januari schreef EU-commissaris Karel De Gucht een brief aan alle parlementsleden die in de parlementaire commissie voor de internationale handel zitten. Die commissie moet als eerste beslissen over het goedkeuren of afwijzen van ACTA.
In zijn brief stelde De Gucht: “De afgelopen dagen hebben delen van het maatschappelijk middenveld hun campagne tegen deze overeenkomst opgedreven. Zoals we eerder zagen, en ondanks de pogingen van de Commissie om alle relevante feiten ter beschikking te stellen, baseren deze acties zich op misverstanden en mogelijk zelfs bewuste verkeerde informatie over de inhoud van deze overeenkomst.” (vertaling door de auteur)
Hier spreekt de arrogantie van een van de meest uitgesproken vertegenwoordigers van de belangen van het Europese kapitaal en van het neoliberalisme. Dit is een man die blijkbaar minder bezorgd is om de belangen van honderdduizenden mensen die protesteren dan om de belangen van de Europese copyright-industrie. “La Quadrature du Net”, een organisatie die opkomt voor de rechten van de internetgebruikers, stelt dat ACTA een direct resultaat is van een lobbycampagne van de internationale Kamer van Koophandel. De voorzitter van die internationale Kamer was op dat ogenblik ook CEO van Vivende Universal. Zijn vrouw was een lid van het Europees Parlement die rapporteur was en bevoegd voor het opmaken van de richtlijn voor de intellectuele eigendom (IPR Enforcement Directive, IPRED).
Eenzelfde arrogantie kunnen de parlementsleden zich niet veroorloven, zij moeten immers nog herverkozen geraken en zien ook de omvang van het protest. Hierdoor is het verzet tegen ACTA stilaan niet langer beperkt tot de verkozenen die er zich van bij het begin tegen hebben uitgesproken, maar ook van anderen uit landen waar het protest tegen ACTA het sterkste was. Hiermee wordt nogmaals aangetoond hoe actief verzet de beste manier is om zaken af te dwingen.
De inhoud van ACTA: mythes en werkelijkheid
De afgelopen dagen waren er publieke debatten over ACTA in het Europees Parlement. Er was in de commissie over handel een direct gesprek met Karel De Gucht, er was ook een werkgroep met verschillende experten. Deze laatste bijeenkomst was live te volgen op het internet.
Een van de verwijten die de Commissie in het ACTA-debat te horen kreeg, was het gebrek aan transparantie en duidelijkheid. De Gucht is het daar niet mee eens en zegt dat hij de tekst van ACTA al kort nadat hij Commissaris werd vrijgaf. Dat was in april 2010. Maar nu blijkt dat de Commissie als sinds 2008 over ACTA aan het discussiëren is. De publicatie van de tekst kwam er volgens NGO’s pas toen delen van de tekst waren uitgelekt.
“Alles wat legaal was voor ACTA, blijft legaal”. Dat is een standaardrepliek van de Commissie om de gemoederen te bedaren. Het klopt dat er in de definitieve versie van ACTA geen sprake meer is van een “three strike system” waarbij een internetgebruiker op basis van het downloaden van ‘illegaal’ materiaal, het delen van documenten,… de toegang tot het internet kan geweigerd worden. Anderzijds klopt het ook dat dit systeem wel bestaat in Frankrijk.
Het klopt ook dat ACTA geen directe instructies heeft aan particulieren om binnen bepaalde grenzen te blijven, er is ook geen mogelijkheid om te controleren of er op hun ipods of laptops illegaal materiaal staat. ACTA beperkt zich tot vervalsingen op “commercieel vlak” en de “proportionele” vervolging ervan.
De Gucht doet er alles aan om te zeggen dat ACTA niet zal leiden tot Big Brother en dat internetproviders niet met een nieuwe internetpolitie zullen geconfronteerd worden. Hij verwijst daarbij naar een arrest van het Europese Hof in de zaak van Sabam tegen Netlog. Maar tegelijk is het duidelijk dat niets zeker is. De tekst is dermate vaag dat het alles kan betekenen.
De verklaring “alles wat voor ACTA legaal was, blijft legaal” – waarmee eigenlijk wordt bedoeld: “alles wat voor ACTA illegaal was, blijft illegaal” – is belangrijk. Er zijn al diverse Europese richtlijnen over de handhaving van intellectuele eigendomsrechten. Zelfs voorstanders van ACTA stellen zich daarom vragen of deze richtlijnen niet volstaan en wat de extra waarde van ACTA zal zijn. Hetzelfde voor de vervolging van ‘piraterij’. In de lidstaten bestaan er tal van wetten tegen piraterij, waarbij er al tal van vervolgingen waren.
Pingpong tussen lidstaten en Commissie
Op een bepaald ogenblik viel in het debat enige verontwaardiging bij De Gucht op te merken. Hij was het niet eens met de wijze waarop het debat werd gevoerd. Het ging om het ogenblik dat het ging over de houding van verschillende regeringsleiders die, zoals de Poolse president Tusk, spraken over “ACTA-chantage”. De onderhandelingen over ACTA zijn in de EU immers niet alleen door de Commissie gevoerd, maar ook door de lidstaten. Handel is een Europese bevoegdheid, maar het strafrecht is voor de lidstaten. De EU-lidstaten die bij de onderhandelingen het akkoord ondertekend hebben en daar geen probleem van maken, zijn bijgevolg ook verantwoordelijk voor de wijze waarop de Europese Commissie het goedkeurt.
Onder de tegenstanders van ACTA in het Europees Parlement zijn de argumenten soms erg beperkt. Een duidelijke meerderheid in het parlement is voorstander van een grotere bescherming van intellectuele eigendom. Onder druk van het protest stellen een aantal politici nu echter dat ACTA raakt aan fundamentele burgerlijke en democratische vrijheden.
Anderen vragen zich of ACTA wel zin heeft, omdat landen waar de piraterij op grote schaal plaats vindt niet bij de ondertekenaars van ACTA horen. Het gaat onder meer om Brazilië, India en China, landen die tevens de grootste concurrenten van de Europese industrie zijn. Delen van de meer progressieve tegenstanders van ACTA vrezen dat de EU deze landen onder druk zal zetten om ACTA te ondertekenen, met het dreigement om anders geen bilaterale handelsovereenkomsten meer te sluiten.
Intellectuele eigendom: de brandstof van Europa?
Met ACTA wil de Europese Commissie de concurrentiepositie van de Europese bedrijven en de winsten beschermen. Daarmee is een grote meerderheid van het Parlement het ook eens. In een motie van het parlement over ACTA op 24 november 2010, werd gesteld dat het parlement “ACTA ziet als een middel om de effectiviteit van de bestaande normen te verhogen, om zo de uitvoer uit de EU te bevorderen en de houders van rechten te beschermen als ze actief zijn op de wereldmarkt waar ze nu worden geconfronteerd met systematische en wijdverbreide schendingen van hun rechten, handelsmerken, octrooien, modellen, geografische herkomstbepalingen,….”
De Commissie verklaarde nog dat de Europese douaneautoriteiten tussen 2005 en 2010 drie keer zoveel nagemaakte producten hebben opgemerkt. Studies van de OESO geven aan dat de wereldwijde handel in namaakproducten tussen 200 en 2007 met 150 miljard dollar is toegenomen tot momenteel 250 miljard dollar. Vanuit kapitalistische oogpunt is ACTA dan ook logisch.
Met 250 miljard dollar kan je natuurlijk veel doen. Het zou kunnen gebruikt worden om de gezondheid en het milieu voor de meerderheid van de bevolking te verbeteren, of om zinvolle jobs te creëren, armoede en honger te bestrijden of nog om een stabiel inkomen te voorzien voor artiesten en auteurs. Maar dat is niet waar het geld naartoe zou gaan. ACTA dient om de zakken van de grote bedrijven te vullen. Dat is waarom het niet in het belang van de meerderheid van de bevolking is.
ACTA voor het Europees Hof van Justitie
Op 22 februari kondigde de Commissie aan dat het ACTA naar het Europees Hof van Justitie heeft doorverwezen. Die moet bepalen of ACTA in overeenstemming is met het Europese recht. Heeft de Commissie ondanks het grote zelfvertrouwen bij de verdediging van ACTA toch enkele twijfels? Wellicht niet. Het lijkt er op dat ze tijd willen kopen. Aangezien een aantal lidstaten onder druk van het protest de ratificatie hebben stopgezet, is de kans op een snelle doorvoering van ACTA beperkt. Het kan een paar jaar duren vooraleer het Europees Hof een uitspraak doet. In die tussentijd wil de Commissie de gemoederen bedaren om uiteindelijk hun project om de belangen van het Europese kapitaal te dienen erdoor te krijgen. Het parlement moet nu beslissen hoe het verder gaat. De rapporteur voor het ACTA-rapport, David Martin van de Schotse Labour Party, stelde dat het parlement ACTA ook nar het Hof kan doorsturen. Een andere optie is om toch zo snel mogelijk tot een stemming te komen. De kans is groot dat ACTA dan wordt afgewezen.
Maar zelfs indien het parlement ACTA verwerpt, is de strijd niet gewonnen. Zolang kapitalisme, concurrentie en winstlogica de gang van zaken bepalen, zullen er nieuwe voorstellen op tafel komen om de intellectuele eigendom te beschermen (lees: de winsten van de bedrijven te verdedigen).
Je kan de druk hoog houden door te blijven protesteren. Dat kan via email naar de Commissaris: karel.de-gucht@ec.europa.eu en de rapporteur voor het Europees Parlement: david.martin@europarl.europa.eu. Vandaag wordt in Brussel tevens betoogd tegen ACTA.
