Wat iedereen in de publieke sector weet en waar de vakbonden al jarenlang voor waarschuwen, is nu ook bevestigd door het Rekenhof. Het verminderen van het aantal ambtenaren leidt niet tot lagere kosten. Steevast zijn overheden immers genoodzaakt om meer beroep te doen op externe diensten en consultants om de gaten te vullen die vallen door het lagere aantal ambtenaren.
Die externe diensten en consultants zijn niet goedkoper, zo stelde nu ook het Rekenhof vast. Daar komt nog een belangrijk argument bovenop, waar het Rekenhof zich uiteraard niet over uitspreekt. Namelijk de transparantie en democratische controle. Waar ambtenaren verantwoording moeten afleggen voor wat ze doen, is dat voor externe consultants veel minder het geval.
De cijfers van het Rekenhof zijn opmerkelijk. Het schrappen van 1400 ambtenarenjobs door de Vlaamse overheid leverde geen financiële winst op, maar koste de overheid net meer. Door de besparingen op eigen personeel, wordt er meer beroep gedaan op externe consultants. De regering-Jambon bespaarde 75 miljoen euro per jaar door het met 1400 ambtenaren minder te doen. Tegelijk steeg de kost van de uitbestede diensten en de inzet van externe consultants van 449 miljoen naar 612 miljoen euro. Dat is een stijging met 163 miljoen euro, of ruim twee keer zoveel als de besparing op het eigen personeel.
Het Rekenhof stelt bovendien vast dat de diensten van de Vlaamse overheid hard lijden onder het personeelstekort. “Er is sprake van een toename van de werkdruk, werkstress en burn-out.” De Vlaamse overheid geeft dus het slechte voorbeeld als werkgever. Dit zet de dienstverlening onder druk, met gevolgen voor zowel het personeel als de gebruikers.
Waarom voert de Vlaamse regering dan al jarenlang een beleid van besparingen op het personeel? Dat is deels een ideologische kwestie. Externe diensten en consultants zijn private spelers en die genieten voor liberalen van allerhande slag de voorkeur op ambtenaren. We horen al jarenlang het riedeltje dat ambtenaren log, weinig dynamisch en duur zijn. Nu blijkt dat die ‘goedkope’ en ‘flexibele’ private werkenden echter dubbel zo duur zijn… Het vrijemarktfundamentalisme van de gevestigde partijen is echter niet onder de indruk van de feiten. Vlaams minister Rutten reageerde niet op het rapport van het Rekenhof.
De afbouw van het aantal ambtenaren is daarnaast bewust beleid in de richting van een zo slank mogelijke overheid die zo weinig mogelijk diensten aanbiedt. Het is echter een fabel dat er nog veel ‘vet op de soep’ zit dat gemakkelijk kan weg bespaard worden. De aanhoudende besparingen die enkel nodig zijn omdat alle overheden cadeaus geven aan de grote bedrijven of de middelen daar niet willen zoeken, zetten alle overheidsdiensten op hun tandvlees. Alles is al kapot bespaard, elke nieuwe besparing levert hierdoor in de praktijk niets meer op.
Hetzelfde beleid zien we ook federaal, zowel bij de ambtenaren als bijvoorbeeld het spoor of de infrastructuur. Het is voor de groenen en de sociaaldemocraten gemakkelijk om terechte kritieken op de Vlaamse regering te geven, maar die zouden een pak sterker overkomen als ze federaal niet hetzelfde beleid zouden voeren.
Voor de vakbonden bevestigen de vaststellingen van het Rekenhof wat zij al jarenlang zeggen. Het is één punt om gelijk te hebben, het is een ander om gelijk te krijgen. Een stoutmoedige campagne voor meer publieke middelen voor de ambtenaren en de openbare diensten, met een actieplan en een betrokkenheid van de gebruikers van de openbare diensten, zou daarin een essentiële plaats innemen.
