Interview met Didier Lebbe, vakbondssecretaris CNE (ACV) voor de luchtvaartsector
De afgelopen jaren waren er meermaals stakingen bij Ryanair. Deze zomer waren er acties van de piloten in Charleroi. Het bedrijf van Michael O’Leary is berucht anti-syndicaal waarbij het reizigers en het publiek wil opzetten tegen stakers. Toch groeit de vakbondswerking en ook de steun. Een piloot die vakbondsafgevaardigde is voor het CNE (ACV) verklaarde in De Standaard: “Steun voor een staking, dat heb ik als Ryanair-piloot nog nooit meegemaakt”. We spraken met CNE-vakbondssecretaris Didier Lebbe, die verantwoordelijk is voor de luchtvaartsector.
interview door Guy Van Sinoy (afgenomen op 17 augustus)
Waarom werd er de afgelopen jaren actie gevoerd bij Ryanair?
“Ryanair paste in heel Europa de Ierse sociale wetgeving toe, die veel minder gunstig was voor het personeel dan de Belgische wetgeving. We hebben dit in de jaren 2000 aangevochten voor de Arbeidsrechtbank van Charleroi en gewonnen. Ryanair ging echter in beroep en we belandden voor het Arbeidshof van Bergen, dat het Europees Hof van Justitie om advies vroeg omdat het niet precies wist welke koers te volgen. Het Hof heeft in september 2017 een uitspraak gedaan waarin staat dat rekening moet worden gehouden met de plaats waar de werknemer zijn werk begint en de plaats waarnaar hij na zijn werk terugkeert. Wat ons betreft geldt dus de Belgische arbeidswetgeving voor het personeel op de luchthavens van Gosselies en Zaventem. Ryanair hield zich niet aan de uitspraak van het Arbeidshof van Bergen – want Ryanair houdt zich nergens aan – en we moesten staken om ervoor te zorgen dat de wet werd nageleefd.”
“We realiseerden ons ook dat als we de strijd tegen zo’n werkgever wilden winnen, we moesten samenwerken met vakbonden in andere Europese landen. In april 2018 werden we benaderd door de Portugese vakbond, er is een kleine Ryanair-basis in Porto. Die vakbond zei ons: ‘We willen ook de strijd aangaan, maar we zijn heel klein. Er is een beweging nodig die op Europees niveau coördineert.’ We hielden een eerste bijeenkomst met onze Portugese collega’s in Lissabon. Daarna volgden collega’s uit Spanje en Italië. We organiseerden een tweede bijeenkomst in Brussel en besloten om stakingen te gaan organiseren. Op dat moment had de CNE vier leden bij Ryanair… Vandaag zijn dat er 450! We besloten om de strijd aan te gaan, ook met de niet-vakbondsleden – die bang waren om ontslagen te worden en die dachten dat het onmogelijk was om te staken. Dus begonnen we cabinepersoneel te mobiliseren via alle sociale netwerken, elk in ons eigen land.”
“Tot mijn grote verbazing werden in Brussel alle vluchten geannuleerd en in Charleroi de helft! Met andere woorden: bij Ryanair in België was de angst om te staken verdwenen. Aanvankelijk waren de piloten nogal tegen de staking. Maar toen ze zagen dat het werkte, veranderden ze van mening en gaven ze ons een staande ovatie toen we de luchthaven verlieten en de vlaggen wegstopten. Ze vertelden me: ‘Didier, wij willen ook staken.’ Dus lanceerden we de CNE vanaf 2018 in zowel Charleroi als Brussel.”
Dat doet denken aan de omstandigheden waarin de eerste arbeidersorganisaties ontstonden in de 19e eeuw, behalve dat we ondertussen twee eeuwen verder zijn…
“Toen kwam de Covid-crisis. Ryanair wilde een overeenkomst tekenen om de lonen met 20% te verlagen. Ik zei: ‘Nee, de vakbond is hier niet om overeenkomsten te tekenen die de lonen verlagen! Echt niet!’ Ryanair zei: ‘Als het zo moet, dan ontslaan we jullie.’ Ik antwoordde: ‘Jullie willen mensen ontslaan? Dan moeten jullie een Renault-procedure starten!’ Ryanair wist niet wat zo’n procedure was.”
“Vervolgens begonnen we degelijke vakbondsvormingen te geven aan het personeel dat net lid geworden was van de CNE. Met de Covid-crisis hadden we tijd om diegenen op te leiden die zich ontwikkelden tot vakbondsactivisten (ook via videoconferenties). Sommige mensen zeiden dat we een loonsverlaging van 10% konden accepteren en dat we dat later wel zouden inhalen. We zijn er echter om de lonen te verbeteren, niet om ze te verlagen. Uiteindelijk was België het enige land in Europa waar de lonen van het cabinepersoneel niet werden verlaagd.”
“De Belgische piloten daarentegen gingen akkoord met een loonsverlaging van 20%. De piloten waren in paniek en vroegen ons te tekenen omdat ze, met de Covid-crisis, het gevoel hadden dat er geen andere mogelijkheid was. Uiteindelijk tekenden we met tegenzin. Na de Covid-crisis probeerde Ryanair wraak te nemen op het cabinepersoneel dat de loonsverlaging met 10% had geweigerd. De directie deed dit door de weigering om de sociale wetgeving toe te passen. We moesten vorig jaar 11 dagen staken om te krijgen waar we om vroegen.”
Wat was er deze zomer aan de hand?
“De piloten willen de loonsverlaging van 20% die ze hebben geleden terugvorderen. Ryanair stemt in met het teruggeven van die 20%, maar tegelijk weigert het loonindexeringen (die enkel in België bestaan) toe te passen. We hebben een vijftigtal zaken aanhangig gemaakt bij de Arbeidsrechtsbank. De directie van Ryanair reageerde als volgt: ‘Als jullie deze zaken niet intrekken, verhoog ik [eenzijdig!] het aantal werkuren.’ Het ministerie van Arbeid stuurde Ryanair een brief waarin het liet weten dat een werkgever niet eenzijdig de arbeidsduur kan aanpassen en dat loonindexering een wettelijke verplichting is.”
“We moeten vaststellen dat de houding van de baas van Ryanair in schril contrast staat met de algemene houding van Belgische werkgevers. Dit is een man die vindt dat hij boven de wet staat. Ik heb dus een belangrijke vraag: Is er een autoriteit, een legitieme en democratische macht in dit land die in staat is om de wet te handhaven? Of heeft Ryanair meer macht dan de Belgische staat?”
“Ik las in de Vlaamse pers dat Pierre-Yves Dermagne (PS), minister van Werk, zou moeten ingrijpen. Nee, volgens mij is het aan de minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) om tussenbeide te komen en ervoor te zorgen dat gerechtelijke uitspraken en de wetgeving in het algemeen worden gerespecteerd! De sociale inspectiediensten hebben hun werk gedaan, maar de arbeidsinspectie niet.”
“De piloten hebben besloten om door te gaan tot het einde. Maar niet zomaar. We gaan geen lange ‘staking tot de finish’ houden die het personeel verarmt en uitput. We gaan elke maand twee of drie dagen staken. Dit zal het bedrijf ontwrichten omdat niemand nog een vlucht durft te boeken en het zal de stakers niet te veel kosten. Daarom maakten we deze keuze.”
Waar wonen het cabinepersoneel en de piloten?
“Het cabinepersoneel woont in de buurt van Charleroi. Er zijn geen Belgen bij. Het zijn arme arbeiders die uit Europese landen komen waar de lonen erg laag zijn (Portugal, Griekenland, Polen, Kroatië, enz.). In de buitenwijken van Charleroi vinden ze goedkopere accommodatie dan in de grote steden. Wanneer Ryanair hen aanwerft zijn ze doorgaans heel opgetogen omdat stewardess zijn een prestigieus imago heeft. Maar hier belanden ze in een gedeelde flat, zonder personeelsdienst op de luchthaven van Charleroi. Het is de vakbondsafvaardiging die de rol van personeelsdienst moet spelen. De dienst ‘human ressources’ van Ryanair is beperkt tot een callcenter in Dublin. Veel cabinepersoneel blijft een jaar of twee en vertrekt weer.”
Ik herinner me ergens gelezen te hebben dat het cabinepersoneel bij Ryanair alleen betaald kreeg als er passagiers in de lucht waren.
“Nu is dat allemaal voorbij dankzij onze staking in 2018. Alleen stakingen kunnen dingen veranderen. De werknemers kunnen enkel op zichzelf vertrouwen om hun angst te overwinnen en te staken om de wet te handhaven. Het gaat niet eens om het afdwingen van nieuwe rechten, enkel om het toepassen van wat het personeel rechtmatig toekomt! Dit geldt zelfs voor de piloten: zij zijn niet de verwende snobs die de media er soms van maken.”
