Papierfabriek Sappi in Lanaken sluit begin volgend jaar de deuren waardoor 644 jobs verdwijnen. Bij Audi Brussels werd begin oktober gestaakt omdat de toekomst onzeker is nu het Q4-model enkel in Zwickau zal geproduceerd worden gezien de dalende vraag. De Antwerpse chemiesector draaide in de eerste jaarhelft 13% minder productie dan een jaar geleden, in heel Europa is dat -12%. De sector draait slechts op ongeveer 70% van haar capaciteit.
Industrie in crisis
Telkens wordt gewezen naar de wereldwijde crisis en de recessie in Duitsland. De werkgeversfederatie Essencia stelt: “We voelen dit sterk in de chemie omdat we aan het begin van een lange waardeketen zitten die zich uitstrekt in verschillende sectoren: bouw, autosector, voeding …” De Duitse economie doet het slecht, onder meer in de automobielsector. De gestegen rente doet de bouwsector pijn. En de Chinese consumptie laat het afweten.
Rechtse economen proberen daar propaganda aan toe te voegen over de vermeende hoge ‘loonkost’ in België. Maar in Duitsland en Nederland waar de lonen niet geïndexeerd worden is de neergang sterker dan in België.
De industriële productie in een aantal sectoren staat al enkele maanden onder druk. Dit leidde tot een lichte daling van de bruto winstmarges in 2022 van 44,2% naar 43,8%, nog steeds boven het recordniveau van voor de pandemie. De bazen vrezen dat deze trend zich versterkt zal doorzetten en kwamen met winstwaarschuwingen. Dit gaat gepaard met een toename van economische werkloosheid en de eerste afdankingen.
Rubberfabriek Arlanxeo in Zwijndrecht sluit de deuren waarbij 278 jobs verloren gaan. De vraag naar butyl, een synthetisch rubber dat in autobanden wordt gebruikt, nam sterk af na prijsverhogingen voor de producten uit Zwijndrecht en capaciteitsverhogingen in andere fabrieken van de groep Aramco in onder meer India en China. Aramco boekte vorig jaar wereldwijd maar liefst 161 miljard dollar winst!
De nieuwe ethaankraker die Ineos in Antwerpen wil bouwen, zou 450 jobs opleveren. Ondertussen is er economische werkloosheid bij Ineos in Doel en Geel, terwijl 30 jobs bij Ineos in Zandvliet bedreigd zijn.
De crisis in de industrie heeft gevolgen voor de tewerkstelling en wordt ook aangegrepen om onderhandelingen voor bedrijfscao’s richting het absolute minimum te duwen.
Wat is er gebeurd met de winsten?
Peter Van den Houtte van ING België wijst voor de crisis van de chemie vooral naar Duitsland: “Veel chemieproducten die in de provincie Antwerpen worden gemaakt, komen terecht in Duitse auto’s. Maar de Duitse auto-industrie heeft de boot van de elektrische wagens gemist. Ze hebben te lang ingezet op diesel. Veel onderdelen van elektrische auto’s die in Duitsland worden besteld, komen nu uit China, waardoor Duitse toeleveringsbedrijven van de auto-industrie, en dus ook de Antwerpse chemiebedrijven, minder werk hebben.”
De afgelopen jaren werden enorme winsten geboekt. Deze werden vooral uitgedeeld aan de aandeelhouders in de vorm van dividenden en aankoop van eigen aandelen. De grote winsten zijn niet geïnvesteerd in vernieuwing en vergroening van de productie. Nu kijken de bedrijven hiervoor naar de overheid. In de VS is er al grote overheidssteun en dat willen de Europese bedrijven ook. De lasten zijn voor de gemeenschap, de lusten stromen nadien naar de aandeelhouders. Het personeel zit daartussen geklemd en dreigt de pineut te worden. Het betaalt de prijs voor een systeem van wanorde.
Zo kondigde Innovia Films op 22 september aan haar productie van plastiekfilm in België te stoppen, waardoor 124 jobs in Merelbeke bedreigd zijn. Innovia maakte tussen 2018 en 2023 net geen 20 miljoen euro winst na belastingen. Dat bedrag stroomde volledig door naar het Verenigd Koninkrijk, waar de hoofdzetel gevestigd is. Enkel de hoogst noodzakelijke investeringen werden gedaan. Bij de aankondiging van recordwinsten in 2022, meldde overkoepelend bedrijf CCL Industries meteen dat voor 200 miljoen dollar eigen aandelen werden ingekocht.
Voor de aandeelhouders zijn jobs, arbeidsvoorwaarden en milieu van ondergeschikt belang. Enkel de winsten tellen en daar wordt hun planning op afgesteld. Er is nood aan een planning van de productie gericht op onze sociale noden, waarbij de aanwezige kennis niet verloren gaat maar ingezet en versterkt wordt voor groene aanpassingen en vernieuwingen van de productie. Zo kunnen degelijke jobs behouden of gecreëerd worden.
