Op 23 mei was er de tweede jaarlijkse herdenkingsactie voor Albert Pot en Theophiel Grijp. Dat waren socialistische militanten die in 1936 werden vermoord door militanten van de fascistische partij van de Realisten. Hun dood leidde tot een staking die uitgroeide tot een algemene staking in heel het land. Met de algemene staking van 1936 dwong de werkende klasse onder meer de betaalde vakantie af. Voorheen was dat voor de werkgevers ondenkbaar omdat het hun concurrentiepositie bedreigde. Geconfronteerd met de dreiging dat ze veel meer dan betaalde vakantie voor hun werknemers zouden verliezen, gaven de werkgevers toe.
De herdenking van Pot en Grijp door het ABVV is een belangrijke nieuwe antifascistische traditie. Het positioneert de vakbond als een voortrekker in het antifascisme en het legt het verband tussen sociale strijd en verzet tegen extreemrechts. Dit jaar sprak Dany Neudt van Helden van het Verzet als eerste. Hij had het onder meer over de ‘staking van de 100.000’ tijdens de nazi-bezetting. Dat was een staking in mei 1941 die begon met een optocht van vrouwen bij Cockerill in Luik die protesteerden tegen het tekort aan aardappelen. De stakingsbeweging groeide uit en dwong tijdens de nazibezetting een loonsverhoging af! Deze staking zou niet mogelijk geweest zijn zonder de ervaring die de arbeidersbeweging voor de oorlog had opgedaan, in het bijzonder met de algemene staking van 1936 en de mijnwerkersstaking van 1932.
Vervolgens sprak Bruno Verlaeckt van het Antwerpse ABVV. Hij legde de link met vandaag en benadrukte dat extreemrechts steeds recht tegenover de belangen van de arbeidersbeweging staat. Bij alle strijd voor sociale verworvenheden stond extreemrechts aan de overkant van de barricaden. De staking van 1936 was daar een duidelijk voorbeeld van: een antifascistische staking dwong belangrijke verworvenheden af waar we tot op vandaag van genieten. Vandaag is het niet anders: extreemrechts beweert sociaal te zijn, maar gaat steeds in tegen de belangen van de werkende klasse. Het is belangrijk dat de vakbond het voortouw neemt in het ontmaskeren van het valse ‘sociaal’ imago van het Vlaams Belang.
Dat extreemrechts steeds aan de andere kant stond, bleek overigens ook uit het karakter van die partij van de Realisten in 1936. De blog Antifascista Siempre (https://affverzet.wordpress.com/2023/05/22/leider-realisten-is-malafide-bouwpromotor/) bracht een interessant artikel over Realisten-leider Armand Janssens die actief was als malafide bouwpromotor. Hoe komt het toch dat malafide bouwpromotoren doorheen de geschiedenis steeds naar rechts en extreemrechts kijken? Armand Janssens was betrokken bij de bouw van de Confortawijk in Deurne waarbij goedkope arbeiderswoningen werden opgetrokken. De woningen waren vaak van slechte kwaliteit en bouwvoorschriften werden niet altijd nagekomen. Zo snel mogelijk winst maken op de kap van de werkenden die betaalbare huisvesting zochten, was de boodschap van Armand Janssens. Zijn Realisten deden het slecht in de verkiezingen van 1936 waarna Janssens toenadering zocht bij Rex.
Dit jaar was er op de herdenking aan het Operaplein ook strijdmuziek gezongen door Oscar Bohnen die een lied over Pot en Grijp bracht. In het gebouw van de BTB aan de Paardenmarkt, vlakbij de plaats waar Pot en Grijp werden vermoord, hield een vertegenwoordiger van BTB een slottoespraak en volgde een receptie. In het BTB-gebouw stond een stand over de struikelstenen en konden de boekjes van ‘Helden van het Verzet’ gekocht worden. De rode driehoekjes van Steunpunt Antifascisme waren er eveneens beschikbaar. Op de herdenking werd aangekondigd dat deze traditie volgend jaar wordt doorgezet. Dan valt deze vlak voor de verkiezingen van 2024 die een nieuwe zwarte zondag dreigen op te leveren. Actief antifascisme als onderdeel van sociale strijd voor de belangen van de werkende klasse, zal dan meer dan ooit nodig zijn.
