De strijd is pas begonnen en ISA in Chili zal er een actieve rol in spelen.
Op donderdag 10 maart besliste de Grondwetgevende Vergadering, een orgaan dat is verkozen om een nieuwe grondwet op te stellen, met 109 tegen 40 stemmen en 5 onthoudingen voor seksuele en reproductieve rechten. De goedkeuring van de artikelen 16 en 17 is geen geringe prestatie: van de 50 voorstellen die tot hiertoe behandeld werden, slaagden er slechts 14 in om een minimum quorum van twee derde te halen. Een algemene goedkeuring is echter nog geen garantie voor een definitieve overwinning. Er is nog een lange weg te gaan, waarin de georganiseerde strijd van vrouwen de beslissende factor zal zijn om het recht op lichamelijke autonomie te waarborgen.
De algemene goedkeuring van de artikelen 16 en 17 geeft uiting van de kracht van de vrouwenbeweging in Chili en Latijns-Amerika de afgelopen jaren. De afgelopen jaren dwong de strijd voor de legalisering van abortus al vooruitgang af in verschillende andere Latijns-Amerikaanse landen. Zonder die golf van feministische strijd was de legalisering van abortus in Argentinië, Colombia en Mexico niet mogelijk geweest.
In Chili zijn de discussies over de legalisering van abortus door de regering-Bachelet in 2017 gekaderd geweest in termen van de decriminalisering ervan op drie gronden: gevaar voor het leven van de vrouw, niet-levensvatbaarheid van de foetus en in het geval van verkrachting. Nu, na de oprichting van een Grondwetgevende Vergadering, is het mogelijk om veel verder te gaan dan het beperkte voorstel dat de voormalige ‘Concertación’ (centrumcoalitie) heeft goedgekeurd.
Het initiatief #SeraLey is het eerste voorstel van de massabeweging dat werd goedgekeurd door de Grondwetgevende Vergadering. Dit gebeurde dankzij de sterke feministische organisaties. Het is veelzeggend dat de goedkeuring van de artikelen 16 en 17 twee dagen na de massale 8M-betoging kwam, waarbij honderdduizenden vrouwen de straat op gingen in Santiago. Niets is echter gegarandeerd. In de komende dagen zal over elk onderdeel van de artikels afzonderlijk worden gestemd en dat betekent dat specifieke inhoud kan worden geschrapt of gewijzigd.
Wat is er goedgekeurd?
De stemming van 10 maart keurde het initiatief #SeraLey goed dat seksuele en reproductieve rechten opneemt als onderdeel van de grondrechten in de nieuwe grondwet.
Artikel 16 bepaalt dat iedereen recht heeft op seksuele en reproductieve rechten. Dit betekent dat iedereen het recht heeft om vrije, autonome en geïnformeerde beslissingen te nemen over het eigen lichaam, seksualiteit, voortplanting, genot en contraceptie. Het artikel bepaalt ook dat de staat de uitoefening van de seksuele en reproductieve rechten, de toegang tot informatie, onderwijs en gezondheid moet waarborgen. Daarom is het de plicht van de staat om de juiste voorwaarden te scheppen om zwangerschap en bevalling, alsmede vrijwillige zwangerschapsonderbreking, te kunnen doormaken. Ten slotte benadrukt het artikel de noodzaak om culturele eigenheden te erkennen, alsmede de bestrijding van geweld tijdens zwangerschap, bevalling en moederschap.
Artikel 17 garandeert het recht op een omvattende seksuele opvoeding. Onderwerpen als de vrije en volledige uitdrukking van seksualiteit, autonomie, zelfzorg, instemming, seksuele en emotionele verantwoordelijkheid, erkenning van meervoudige identiteiten en uitingen van gender en seksualiteit moeten deel uitmaken van het onderwijsproces met als doel genderstereotypen uit te bannen. Het artikel bevestigt ook het secularisme en de verantwoordelijkheid van de staat om het recht op een volledige seksuele opvoeding vanaf de vroege kinderjaren en gedurende het hele leven te waarborgen.
De overwinning is nog niet definitief: volgende stappen in de strijd
De artikelen zijn bij algemene stemming goedgekeurd. Dit betekent dat in de komende dagen over elk onderdeel van elk goedgekeurd artikel een specifieke stemming zal plaatsvinden. Tijdens dit proces kan de inhoud van elk artikel worden gewijzigd of zelfs geschrapt. Zo kan bijvoorbeeld artikel 16 worden goedgekeurd zonder de garantie van het recht op abortus.
Na de specifieke stemming over de artikelen is er nog de uitdaging om de nieuwe grondwet door middel van een referendum goedgekeurd te krijgen. De activiteiten van de Grondwetgevende Vergadering vinden plaats in het kader van het Acuerdo Por la Paz Social y la Nueva Constitución (Akkoord voor sociale vrede en een nieuwe grondwet), dat op 15 november 2019 is goedgekeurd. Dit was een deal met de Chileense heersende klasse, een akkoord dat de massale opstand van 2019 moest stoppen. Het was een verraad aan de beweging door de politieke groepen rond Apruebo Dignidad (de coalitie onder leiding van Gabriel Boric). De vraag naar een soevereine grondwetgevende vergadering die tijdens de massale opstand van 2019 naar voren kwam, werd omgezet in een gewone vergadering zonder volledige autonomie en met ernstige beperkingen. Zo moet het uiteindelijke voorstel van grondwet dit jaar aan een referendum worden onderworpen. Rechts en extreemrechts voeren al campagne om de oude grondwet, nog van de tijd van dictator Pinochet, te verdedigen.
ISA in Chili steunt de strijd voor het volledig opnemen van de artikelen 16 en 17 zoals ze zijn goedgekeurd, en verwerpen alle institutionele manoeuvres die er afbreuk aan zouden doen. De goedkeuring van artikelen 16 en 17 is onderdeel van de strijd voor fundamentele rechten van vrouwen en LBTQ+ personen.
ISA in Chili strijdt voor de goedkeuring van de nieuwe grondwet in het referendum later dit jaar. Zelfs als de door de grondwetgevende vergadering goedgekeurde voorstellen onvoldoende zijn om het van de dictatuur van Pinochet geërfde systeem definitief omver te werpen, zou goedkeuring ervan een belangrijke stap vooruit zijn.
Wij wijzen er echter ook op dat we verder moeten gaan. Het is niet voldoende om het recht op abortus goed te keuren zonder ook te voorzien in de nodige middelen voor openbare diensten die vrouwen uit de werkende klasse toegang geven tot uitgebreide gezondheidszorg. Alomvattende seksuele voorlichting in de scholen kan enkel realiteit worden als er openbaar, gratis en seculier onderwijs is voor iedereen. Als er geen dergelijke maatregelen komen, blijven de artikelen 16 en 17 dode letter.
Dit zal uiteindelijk de opbouw van een massale feministische beweging vereisen die actie blijft voeren tijdens het proces van de grondwetgevende vergadering en verbonden is met de gemeenschappelijke bredere strijd van de arbeidersklasse en onderdrukten tegen het kapitalisme en de overblijfselen van het Pinochet-regime.
De strijd is nog maar net begonnen en ISA in Chili zal er een actieve rol in spelen. Onderdeel hiervan is de opbouw van ROSA – International Socialist Feminists als instrument voor vrouwen die zich verzetten tegen seksistische onderdrukking, machismo en kapitalisme. Sluit aan en bouw mee aan een socialistisch alternatief.
