Op 1 juni kondigde Donald Trump officieel aan dat de VS uit COP21, het Klimaatakkoord van de VN-Top in Parijs uit 2015, zal stappen. De beslissing hing al langer in de lucht: de Amerikaanse president stak zijn standpunt over klimaatverandering nooit onder stoelen of banken. Zo plaatste hij een beruchte klimaatscepticus aan het hoofd van het Agentschap voor de Bescherming van het Milieu dat meteen 31% van zijn middelen moest inleveren. In een poging om de steenkoolindustrie te herlanceren, stopte hij het Clean Power Plan dat als doel had om een honderdtal erg vervuilende steenkoolcentrales te sluiten.
Door Clément (Luik) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Een ramp in volle ontwikkeling
De situatie van het klimaat op de planeet is nochtans alarmerender dan ooit. Het jaar 2016 was het warmste jaar ooit gemeten. De gemiddelde temperatuur lag 1,1 graad boven het pre-industriële niveau. Daarmee werd het record uit 2015 overschreden. Volgens het Amerikaanse National Climatic Data Center wijzen de gegevens van het eerste kwartaal van 2017 al op een nieuw record dit jaar. Twintig jaar na het ondertekenen van het Kyoto-akkoord dat voorzag in een vermindering van de uitstootgassen met minstens 5% in vergelijking met het niveau van 1990, blijft de opeenstapeling van koolstofdioxide zich maar versterken. Het komt op een punt dat de National Oceanic and Atmospheric Administration vaststelt dat op enkele plaatsen de hoogste concentratie van CO2 in de laatste 2 miljoen jaar wordt gemeten. (1)
Naast de impact op de smeltende poolkappen, de toename van droogte, de hogere frequentie en kracht van natuurrampen als orkanen, … heeft de globale opwarming nog directe gevolgen op het menselijke leven. Een recente studie stelt dat er sinds 1980 doden vielen bij hittegolven in 1900 verschillende plaatsen (Moskou 2010 : 10.000 doden, Parijs 2003: 4.900 doden, …). Maar liefst 74% van de bevolking kan in de komende 80 jaar getroffen worden door potentieel dodelijke hittegolven. (2)
Jobs versus klimaat?
Trump rechtvaardigt zijn beslissing over het Klimaatakkoord met de stelling dat dit “jobs zal opleveren in de VS.” Hij stelt dat de ecologische regels een obstakel zijn om jobs te creëren of te behouden, onder meer in de mijnbouw die hij een nieuwe adem wil geven. Het argument dat het afschaffen van ecologische normen een positieve impact zou hebben op de economie is een leugen. De mijnsector is steeds meer geautomatiseerd waardoor deze in handen van de kapitalisten eerder jobs doet verdwijnen in plaats van bijkomen. Daarnaast houden de berekeningen van de Amerikaanse president geen rekening met de schade die aangericht wordt door de vaker voorkomende natuurrampen als gevolg van de klimaatverandering.
Het is overigens niet zo dat de volledige Amerikaanse kapitalistische klasse blij is met het opzeggen van het klimaatakkoord. Bepaalde kapitalisten staan er positief tegenover, maar dat geldt niet voor de meerderheid van de kapitalisten. Zij vrezen een verlies aan diplomatische autoriteit voor de VS op internationaal vlak. Ze willen ook niet dat rivalen voorsprong nemen in de snelgroeiende sector van de duurzame energie. Dat komt tot uiting in het initiatief “We are still in” waarmee zeven Amerikaanse deelstaten en tal van steden en bedrijven zich uitspraken voor het behoud van het akkoord van Parijs. De beslissing van Trump om zich uit het akkoord van Parijs terug te trekken, moet vooral gezien worden als een poging van een regering in crisis om na een reeks nederlagen de sociale basis te behouden rond het idee van “jobs naar Amerika brengen.”
Klimaatakkoorden volstaan niet
Het is natuurlijk een slecht signaal als de grootste producent van fossiele energie en de tweede grootste uitstoter van broeikasgassen zich uit het Klimaatakkoord terugtrekt. Met dat akkoord kwamen 200 landen overeen om de uitstoot van CO2 te beperken en om fossiele energie geleidelijk te vervangen door hernieuwbare energie.
Maar we moeten ook wijzen op de beperkingen van de klimaatakkoorden. Sinds de Klimaattop van Rio in 1992 is de situatie enkel slechter geworden. De Klimaattop van Parijs zal die tendens niet omkeren. Het akkoord erkent de noodzaak om de opwarming tegen 2100 te beperken tot 2 graden. Dat cijfer wordt betwist omdat het niet zou volstaan. In het Klimaatakkoord wordt geen enkele beperking van de ontginning van fossiele brandstoffen voorzien (terwijl 80% van de bestaande reserves niet zouden mogen ontgonnen worden om aan de doelstellingen te geraken!). Er wordt ook geen enkel tussentijdse doelstelling voorzien om de uitstoot terug te dringen tot een nulniveau in 2050. Als kers op de taart wordt het akkoord enkel op vrijwillige basis toegepast. Het akkoord mag dan wel historisch zijn, bindend is het niet.
De neerbuigende opstelling van Donald Trump voor een feit dat erkend wordt door 97% van de wetenschappers maar ook het gebrek aan doeltreffendheid van de akkoorden die gesloten worden door minder botte wereldleiders bevestigen dat er meer nodig is om tot radicale antwoorden op de ecologische uitdagingen te komen. Zolang de belangrijkste vervuilers, de grote bedrijven, ons productiesysteem controleren met het oog op de winsten van een kleine minderheid, zal er niets veranderen. Om te antwoorden op de kwestie van klimaatverandering moet de gemeenschap controle kunnen uitoefenen op de sleutelsectoren van de economie. Die controle veronderstelt het bezit ervan. Enkel dan is het mogelijk om over te gaan tot massale investeringen in hernieuwbare energie, onderzoek en ontwikkeling, openbaar vervoer, … als onderdeel van een rationeel geplande economie die de belangen van het klimaat en de meerderheid van de bevolking centraal stelt.
- http://www.lemonde.fr/planete/article/2017/05/09/tous-les-indicateurs-du-rechauffement-climatique-sont-au-rouge_5124694_3244.html
- http://www.independent.co.uk/environment/heatwaves-deadly-populations-faces-century-global-warming-climate-change-report-a7797721.html
