De traditionele partijen hebben tegenwoordig de milieuproblemen ontdekt. Zo ondertekenden quasi alle Franse presidentskandidaten een “ecologisch pact”. De Franstalige politici, met Di Rupo op kop willen die retoriek overnemen en ook een rol laten spelen in de federale verkiezingen in dit land. Ook langs Vlaamse kant proberen de traditionele partijen zich allemaal van hun meest groene kant te laten zien.
Boris Malarme
Maar uiteraard hebben de traditionele politici het nooit over de winstdrift of de anarchie van de kapitalistische markt als oorzaak van veel sociale en ecologische problemen.
Meer betalen voor het milieu?
Zo zien we dat momenteel alle Franstalige partijen, dus ook het groene Ecolo, zich uitspreken voor de liberalisering van elektriciteit en gas in Brussel en Wallonië. Die maatregel werd op 1 januari ingevoerd onder het mom dat het zou leiden tot prijsdalingen. Dat gaat nochtans in tegen de politieke milieuretoriek van de laatste jaren. Daarin werd ons immers altijd gezegd dat de consument als verantwoordelijke voor vervuiling meer moest betalen om zo “geresponsabiliseerd” te worden.
De politici liegen bovendien als ze nu zeggen dat de facturen lager zullen zijn na een liberalisering. In Vlaanderen was er reeds in juli 2003 een liberalisering. Een recent dossier in Testaankoop stelt dat de elektriciteitsrekeningen sindsdien enkel maar zijn toegenomen. Bovendien betaalt de Vlaamse consument ook nog eens extra gemeentebelastingen na het verlies van gemeentelijke inkomsten omwille van de liberalisering.
Het argument dat er extra belastingen nodig zijn om de consumenten te “responsabiliseren”, gaat niet op. Een nieuwe belasting op de uitstoot van CO2 (bijvoorbeeld bij auto’s) is op zich geen nieuw idee. Het raakt vooral de arbeiders en hun gezinnen, terwijl de rijken in hun bedrijfswagens wel wat extra uitbuiting van de arbeiders zullen eisen om de winsten (na betaling van de extra belastingen voor hun bedrijfswagens) verder op te drijven. Tenslotte moeten we vaststellen dat het geld dat via ecotaksten en dergelijke wordt opgehaald, vaak niet wordt gebruikt voor ecologische doeleinden.
Een verhoging van bijvoorbeeld de benzineprijs biedt geen oplossing. In vergelijking met de vervuiling door de bedrijven, is de vervuiling van de gezinnen bijzonder beperkt. Bovendien zijn het niet de consumenten die kiezen welke producten er voor handen zijn. Met allerhande ecotaksen zijn het eens te meer de arbeiders en hun gezinnen die moeten betalen.
De liberalisering van de elektriciteit zorgt ervoor dat de energiesector niet langer in handen is van de publieke sector, maar gedomineerd wordt door de belangen van de privé waar enkel de winsten tellen. De collectieve belangen zoals dienstverlening, toegankelijkheid maar ook respect voor het leefmilieu, worden zo van de kaart geveegd. Private bedrijven zullen niet aarzelen om de elektriciteit af te sluiten van wie de facturen niet meer kan betalen.
Welke alternatieven?
Op dit ogenblik worden de meeste investeringen in wetenschappelijk onderzoek verricht door bedrijven die op zoek zijn naar nieuwe winsten op korte en middellange termijn. Op het vlak van energie wordt vooral onderzoek gedaan naar fossiele energie en niet naar hernieuwbare energie. Op dat terrein zagen we geen enkele belangrijke wetenschappelijke doorbraak.
Een aantal Europese landen stellen dat ze nu voorstander zijn van kernenergie, en er is momenteel een sterke uitbreiding van die sector (zo worden er momenteel wereldwijd 29 nieuwe kerncentrales gebouwd). Het argument dat gebruikt wordt, is dat deze energie niet zo vervuilend is omdat er geen uitstoot van gassen is. Over het radioactief afval wordt gezwegen, ook al is het niet duidelijk wat daarmee zal gebeuren op langere termijn.
Het is mogelijk dat een bepaald land maatregelen neemt op milieuvlak, maar het is even duidelijk dat de grote bedrijven niet zullen aarzelen om hetgeen hen afgenomen wordt voor milieumaatregelen elders terug te pakken. In naam van de concurrentie zal altijd wel een uitweg gezocht worden.
Om antwoorden te bieden aan de milieuproblemen zoals klimaatsverandering of de afbraak van de ozon, zal er op internationaal vlak een antwoord nodig zijn. De kapitalisten zullen echter niets doen als het hun winsten in gevaar brengt. Ze aanvaarden zelfs geen beperkte akkoorden. Dat zien we bijvoorbeeld in de VS waar het verdrag van Kyoto nog steeds niet werd goedgekeurd, ondanks het feit dat de VS in staat voor de productie van 25% van de broeikasgassen.
Er is nood aan een massaal programma om te investeren in onderzoek naar milieuvriendelijke energie, openbaar vervoer en andere methoden om rationeler met energie om te gaan. Indien de fossiele en nucleaire energie wordt afgebouwd, moet dit gepaard gaan met de aanwezigheid van alternatieven en de inschakeling van alle arbeiders uit de sector in andere economische activiteiten zodat er een behoud is van alle jobs en dat zonder loonverlies. Dat kan pas efficiënt zijn indien de energiebedrijven genationaliseerd worden en onder de democratische controle van de arbeiders staan.
De milieuproblemen zijn een directe verantwoordelijkheid van de paar honder multinationals die de wereldeconomie domineren en die om het even wat produceren, als het maar winst oplevert. Het milieu is verbonden met zowat alle aspecten van de productie van goederen en diensten. Een energieplan moet dan ook onderdeel vormen van een algemeen plan van nationalisatie en planning van het geheel van de sleutelsectoren van de economie. Enkel in een socialistische samenleving kan een antwoord worden geboden aan de ecologische problemen waarmee we vandaag worden geconfronteerd.
