Arbeidersbeweging mag verkiezingen niet gewoon afwachten

Premier De Croo kon niet genieten van veel vakantie deze winter. De onderhandelingen met Engie over de verlenging van twee kernreactoren bleven maar duren. Engie sleepte uiteindelijk heel wat uit de brand: een maximumkost voor de berging van het kernafval in ruil voor de belofte om de levensduur van twee reactoren te verlengen, met ook daarvoor publiek geld. Zo stelt Engie de miljardenwinsten veilig. Dit akkoord was amper gesloten of er lagen al nieuwe pijnlijke dossiers op het bord van De Croo: pensioenen, koopkracht, een fiscale hervorming en in maart een nieuwe begrotingscontrole.

Neergang traditionele partijen

De premier probeert zich op te werpen als daadkrachtig, maar zijn regering is niet bepaald een toonbeeld van stabiliteit. De Croo moest zelfs in zijn eigen partij optreden en stuurde staatssecretaris De Bleeker wandelen. Dat gebeurde nadat De Bleeker de BTW-verlaging op energie als een permanent gegeven in de begroting inschreef waardoor het tekort groter was dan verwacht. Om haar te vervangen stelde Open VLD Alexia Bertrand aan, voorheen fractieleider van de MR in het Brussels parlement en bestuurder bij de machtige holding Ackermans & van Haaren (AvH, een Bel20-bedrijf). Open VLD hoopt op een ‘kanseliersbonus’ voor De Croo, maar in de peilingen is daar absoluut nog geen sprake van. Net als CD&V zakken de Vlaamse liberalen steeds dieper onder de grens van 10% weg.

Het verschrompelen van de traditionele centrumpartijen is een internationaal fenomeen. Langs Franstalige kant blijft er weinig over van de christendemocratie. Dat het snel kan gaan, toont het voorbeeld van de sociaaldemocratie in Frankrijk. Tien jaar geleden was de PS daar nog oppermachtig, vandaag was er een akkoord met La France Insoumise nodig om parlementair enigszins te overleven. De reden voor deze verschrompeling is het gevoerde beleid. Het doet er niet toe welke partij aan de macht is, het beleid is asociaal.

Als vernieuwingsoperaties, het binnenhalen van ‘witte konijnen’ (zoals de journaliste Hadja Lahbib die door de MR weggehaald werd bij de RTBF om minister van Buitenlandse Zaken te worden), en andere marketingcampagnes niet meer werken om de electorale steun te stutten, kijken de centrumpolitici steeds meer naar onderlinge samenwerking. “Individuen die intermenselijk handelen, of omgekeerd mensen die samenwerken om individuele vrijheid te garanderen: dat is de kern van wat ik intervidualisme noem,” schreef Gwendolyn Rutten (Open VLD) in een wollig opiniestuk waarmee ze expliciet de hand reikte aan CD&V en Vooruit. Haar partijgenoot Bart Tommelein pleitte eerder expliciet voor één centrumpartij. Jean-Luc Crucke (ex-MR) droomt van iets gelijkaardig met Les Engagés (vroeger CDH) en Défi. De levensduur van elke organisatorische oplossing voor een politiek probleem is echter onzeker.

Vivaldi: toch maar verder doen na 2024?

Voorlopig probeert de regering de sociale strijd te sussen. Het probeert met eenmalige premies in bedrijven met ‘hoge’ winstcijfers de strijd tegen de loonnorm en de loonwet te stoppen. Een pensioenstrijd werd door de PS voorkomen met de voorstellen van haar minister Lalieux die het pensioenrecht verder ondermijnt, maar niet zo brutaal als voordien. Europese chantage met 850 miljoen euro relancegeld brengt de pensioendiscussie echter opnieuw op tafel en dit op een ogenblik dat Frankrijk overspoeld wordt door een machtige protestgolf.

De PS stelt zich graag voor als verdediger van de werkenden. Het doet dit door de scherpste kantjes van aanvallen op onze levensstandaard af te veilen. De marge hiervoor neemt af. Tegelijk komt de PS in opspraak met steeds nieuwe corruptieschandalen, zowel in het Waals als het Europees Parlement.

Veel marge om tot akkoorden te komen is er overigens niet. De Nationale Bank voorspelt een bijzonder lage groei van 0,6% in 2023. Als er volgens de Nationale Bank, in tegenstelling tot andere financiële organisaties, formeel geen recessie komt in België, is dat dankzij de particuliere consumptie die met de index minder klappen krijgt dan in de buurlanden. De verhoging van de rentevoeten om de inflatie af te remmen, maakt de overheidsschulden terug duurder wat zal wegen op de begrotingscontrole in maart.

Er zit metaalmoeheid op de Vivaldi-formule. Toch lijkt een verderzetting na 2024 waarschijnlijk, tenminste als ze hun meerderheid behouden. Dit gebeurt niet uit enthousiasme, maar omdat de Vivaldi-partijen tot elkaar veroordeeld zijn. Welke andere optie is er? Een regering met N-VA die de arbeidersbeweging provoceert, kan in het gezicht van elke deelnemer eraan ontploffen. De staat van dienst van de Vlaamse regering bevestigt dit enkel maar. Bovendien stelt N-VA nu al communautaire eisen op als voorwaarde tot regeringsdeelname. Niemand loopt daar warm voor.

De voorspelbare winst voor extreemrechts in Vlaanderen en voor de PVDA in Wallonië, Brussel maar ook in Vlaanderen, maakt het voor de traditionele partijen niet gemakkelijker in 2024. Ze zullen er alles aan doen om het VB en de PVDA over één kam te scheren en te spreken over het “succes van de extremen.” De PVDA beantwoordt dit door zich volgens De Standaard “opvallend gematigd” op te stellen. Voor het establishment is het wijzen op het ongenoegen al ‘extreem’. Om de ruimte voor extreemrechts te beperken, moet links dat ongenoegen omzetten in brede strijd voor fundamentele verandering.

Arbeidersbeweging mag niet passief wachten

Voor De Croo is de grootste uitdaging in het laatste volle jaar van zijn regering de concurrentiekracht van de Belgische bedrijven. Eind december maakte de Nationale Bank bekend dat de bruto winstmarge van niet-financiële bedrijven in het derde kwartaal gedaald was van 45,1% naar 44,9%. Dat is nog steeds een pak boven de winstmarges in de buurlanden. Deze lichte daling omkeren, wordt echter dé prioriteit van De Croo.

De arbeidersbeweging moet zich organiseren in een politiek verlengstuk nodig dat even standvastig optreedt om onze belangen te verdedigen en op te komen voor echte loonsverhogingen, massale publieke investeringen in zorg en onderwijs, de nationalisatie van de energiesector en andere sleutelsectoren, de bouw van sociale huisvesting, het wegwerken van wachtlijsten …

Dit zullen we niet bekomen door te wachten op de verkiezingen en de strijd af te blazen uit angst dat de val van de regering een nog ergere regering op de been zou brengen. Het is door strijd dat we onze eisen centraal plaatsen in het publieke debat. Door onze strijd ernstig te organiseren, bouwen we een krachtsverhouding op waarmee we onze eisen kunnen afdwingen. Zo tonen we in de praktijk aan dat enkel de arbeidersbeweging een alternatief heeft voor de sociale ellende van de kapitalistische politici. Door eenheid in de strijd kunnen we de verdeeldheid en reactionaire haat terugduwen. Een socialistische benadering van strijd en maatschappijverandering is vandaag bijzonder nodig.