In Zuid-Afrika is er bij het voedingsbedrijf Clover een belangrijke staking bezig. Het bedrijf produceert melkproducten, snacks en drankjes en heeft een aantal merken die in Zuid-Afrika erg bekend zijn. Het bedrijf telt over alle vestigingen en fabrieken heen ongeveer 50.000 werknemers. In een aantal vestigingen, waar er 5.000 arbeiders werken, is er sinds 22 november een staking tegen afdankingen en voor hogere lonen. Ze protesteren ook tegen de overname van Clover door het Israëlische bedrijf Milco SA, dat een meerderheidsbelang van het bedrijf kocht. In de staking speelt de Workers and Socialist Party (WASP), onze Zuid-Afrikaanse zusterorganisatie, een actieve rol. Hieronder een artikel van WASP.
WASP is solidair met de 5.000 arbeiders van Clover die sinds 22 november in staking zijn. Wij staan volledig achter de eisen van de werknemers en roepen op tot een escalatie van betogingen, zowel door de werknemers als door al wie solidair met hen is – hier in Zuid-Afrika en internationaal.
Op 8 januari was er een massabijeenkomst in Cathedral Hall, Johannesburg, en Community House, Kaapstad om de solidariteit te versterken. Alle vakbonden, gemeenschaps- en jongerenorganisaties en andere progressieve groeperingen moeten van deze strijd een prioriteit maken. In de context van deze voortdurende pandemie, de versnelling van de economische crisis en een bloedbad inzake jobs, is er een verenigde strijd van de werkende klasse nodig tegen het neoliberale door besparingen gedreven systeem dat wordt voorgestaan door de ANC-regering en de bazen.
Milco SA investeert om de winst te verhogen, niet de werkgelegenheid
De overgrote meerderheid van de arbeiders van Clover verdient geen leefbaar loon, ondanks de enorme winsten waar Clover de afgelopen jaren prat op is gegaan. Milco SA, een consortium onder leiding van de Israëlische Central Bottling Company, kocht in 2019 een meerderheidsbelang in het zeer winstgevende Clover. Ondanks het bezwaar van de arbeiders hiertegen, gebaseerd op solidariteit met het Palestijnse volk in hun strijd tegen het Israëlische imperialisme, keurden de Zuid-Afrikaanse staatsautoriteiten de fusie goed op basis van het “creëren van jobs” als onderdeel van het zogenaamde Masakhane-project. Nadien werd de belofte van 500 nieuwe jobs ingetrokken. Bovendien zet een besparingsoperatie tot 2000 jobs op de helling. Clover zou 300 jobs verliezen. Daarnaast zouden vier filialen sluiten, waardoor nog eens 350 jobs bedreigd zijn, bovenop het personeel dat ‘vrijwillig’ ontslag nam. De vakbond GIWUSA meldde dat het bedrijf de vestiging van City Deep wil verplaatsen naar Boksburg, wat nog eens 812 jobs bedreigt.
Volgens de propaganda in de media kan Clover zijn activiteiten niet voortzetten als gevolg van de aanhoudende pandemie en door het gebrek aan dienstverlening op verschillende locaties. Clover was in 2020 goed voor een omzet van 10,8 miljard Rand (610 miljoen euro), in vergelijking met 7,4 miljard Rand (420 miljoen euro) in 2019. Ondanks het aangekondigde jobverlies weigert de Zuid-Afrikaanse regering, die de laatste verkiezingen nipt won met de belofte van nieuwe jobs, om Clover ter verantwoording te roepen.
De overname door Milco SA was nooit in het belang van investeringen in de groei van Clover en de werkzekerheid. Het ging louter om toegang tot de Zuid-Afrikaanse markt, op termijn mogelijk met producten die door een Israëlisch bedrijf in bezet Palestina zijn gemaakt. Het asociale en uitbuitende karakter van het bedrijf Milco wordt benadrukt door de medeplichtigheid aan landroof in bezet Palestina, waar het verschillende fabrieken exploiteert. Het blijkt ook uit het feit dat het personeel van Clover sinds de overname in 2019 elk jaar moest staken voor de meest elementaire en redelijke eisen inzake leefbare lonen, behoud van jobs en arbeidsvoorwaarden.
Voortbouwen op eerdere strijd om staking uit te breiden
In oktober 2020 legden de arbeiders van Clover het werk al eens neer in een staking die duurde tot 9 december van dat jaar. Er werden toegevingen afgedwongen zoals een loonsverhoging met 6,5% en de insourcing van bijna 400 collega’s. Dit was mogelijk op basis van dagelijkse acties aan de depots van het bedrijf, stakersposten en acties voor het hoofdkantoor. Er werd een solidariteitsactie opgezet met een nationale oproep om producten van Clover te boycotten. In tal van winkels in heel het land werden stickers met de boodschap ‘Boycot Clover’ op producten aangebracht. Daarnaast waren er acties aan de Israëlische ambassade in Pretoria en was er een solidariteitsactie aan een vestiging van Milco SA in Breni Brak, Tel Aviv, georganiseerd door leden van de Socialistische Strijdbeweging (ISA in Israël en Palestina). Zoals we toen voorspelden, probeert Milco SA de toegevingen van dan terug te draaien. We moeten lessen van eerdere bewegingen als deze gebruiken om de huidige strijd te versterken en zo efficiënt mogelijk uit te breiden.
De strijd heeft tot dusver opgeleverd dat Clover zich akkoord verklaarde om bijna 800 collega’s die tijdens de staking illegaal waren afgedankt terug in dienst te nemen. Tegelijk weigert Clover toe te geven op de andere redelijke eisen van de arbeiders, waaronder:
- Stopzetting van besparingen
- Een loonsverhoging van 10%
- De desinvestering van MILCO/CBC
- Nationalisatie van Clover op basis van democratische arbeiderscontrole en beheer als een alternatief voor een vijandige en imperialistische MILCO overname en het uiteenrijten van Clover, fabriekssluitingen en jobverlies.
Als marxisten weten we dat bedrijven, om concurrerend te blijven in een kapitalistisch systeem, altijd hun winsten moeten verhogen om hun marktaandeel uit te breiden. Voor de arbeidersklasse, die te lijden heeft onder zowel de loonsverlagingen/jobverlies als de gestegen prijzen van consumptiegoederen, betekent dit een race naar de bodem en een verergering van de ongelijkheid. Daarom wordt de eis om Clover te nationaliseren een belangrijke opstap naar de controle van de arbeiders over de hele economie; om dit zieke kapitalistische systeem dat winst boven mensen stelt af te schaffen en te vervangen door een socialistische economie gebaseerd op behoefte.
De situatie bij Clover is kritiek en vereist dat alle arbeidersorganisaties serieuze druk uitoefenen op de ANC-regering om in te grijpen. De vakbonden GIWUSA en FAWU hadden de afgelopen week ontmoetingen met de minister van Handel en Industrie, Ebrahim Patel, en de mededingingscommissie. Het antwoord was dat zij niets kunnen doen behalve onderzoeken of de vage voorwaarden voor de overname van Clover worden nageleefd. Het is geen verrassing dat het neoliberale, bedrijfsvriendelijke ANC lijdzaam zal toezien hoe de grootste producent van melkproducten en drankjes van Afrika wordt gesloten. In de context van de escalerende werkloosheid – die nu de helft van de bevolking benadert – druist dit in tegen de belofte van de ANC-regering om zo veel mogelijk jobs te behouden.
Voedsel- en werkzekerheid
Het moet duidelijk zijn dat als deze fabrieken op een brute manier sluiten en herstructureren, de gevolgen ook hard zullen aankomen bij de plaatselijke melkveehouderijen en de landbouwsector in zijn geheel. Het zal het begin van het einde betekenen van de Zuid-Afrikaanse zuivelindustrie, die sinds 1996 gebukt gaat onder de druk van de deregulering van de landbouwsector ten gunste van de internationale anarchie van de vrije markt. Dit heeft verwoestende gevolgen voor kleine boeren, hun werknemers en gemeenschappen.
We hebben de gevolgen gezien van de ‘dumping’ van kippen in Zuid-Afrika: de praktijk waarbij het overaanbod van kippen in landen als de VS in Zuid-Afrika wordt verkocht tegen prijzen die onder de marktprijs liggen, om in andere landen hogere prijzen te kunnen handhaven. Er zijn duizenden jobs verloren gegaan in de pluimvee- en graanteelt (die pluimveebedrijven van voer voorziet), en gaat er volgens de South African Poultry Association jaarlijks R6,1 miljard euro het land uit als gevolg van de invoer van pluimvee. De lokale productie van pluimvee en granen wordt stopgezet omdat zij niet kan concurreren met de internationale invoer. En dus worden de lonen van de werknemers verlaagd, gaan jobs definitief verloren en wordt de productie verder ontmanteld. Zodra alle lokale productie verloren is gegaan, zullen de prijzen aanzienlijk stijgen omdat er geen concurrentie meer is.
In het kapitalisme leidt concurrentie tot een monopolievorming. Dit en vijandige overnames zoals door Milco, die de concentratie van kapitaal versnellen in de periode van economische crises, zijn ingebouwd in het kapitalisme. Dezelfde toekomst wacht vele industrieën in de gehele economie, zoals duidelijk is bij SA Breweries en andere waar ook duizenden werknemers bedreigd worden met jobverlies als gevolg van overnames. Uiteindelijk zijn het de arbeidersklasse en de armen die hiervoor betalen, niet de kapitalistische eigenaars. Bij Clover wordt dit duidelijk geïllustreerd door het feit dat de CEO R107 miljoen ‘geleend’ kreeg om aandelen in Milco te kopen, terwijl de arbeiders met geweld worden aangepakt om R300 miljoen aan arbeidskosten ’terug te verdienen’.
Zoals we al eerder hebben gesteld, is dit ook een kwestie van voedselzekerheid in Zuid-Afrika. De Covid-pandemie heeft ernstige zwaktes in een op de markt gebaseerde economie blootgelegd en heeft aangetoond hoe mondiale toeleveringsketens die niet democratisch gepland zijn, snel in chaos kunnen vervallen. Het is een ernstig risico om in toenemende mate afhankelijk te zijn van invoer om het land te voorzien van de voeding die het nodig heeft om te leven en productief te zijn.
De eis van de arbeiders tot nationalisatie houdt correct in dat heel Clover en zijn distributielijnen onder democratische arbeiderscontrole komen. Dit zou een cruciale eerste stap zijn in de nationalisering van de hele zuivelindustrie om de toekomst veilig te stellen van de werknemers en gemeenschappen die ervan afhankelijk zijn. Het is van vitaal belang dat alle werknemers die betrokken zijn bij de zuivelindustrie solidair zijn met hun collega’s van Clover. Vakbonden die zich organiseren in deze industrie, zoals NUMSA bij NAMPAK, moeten aandringen op escalerende solidariteitsacties zoals lunchpiketten, secundaire stakingen en bezettingen.
Eenheid van de arbeidersklasse essentieel
De eenheid tussen de arbeiders die georganiseerd zijn in de vakbonden GIWUSA en FAWU bij Clover laat een kwalitatief verschil zien in de voortdurende strijd. Dit is lovenswaardig. Waar deze verdeeldheid voorheen de kracht van collectieve strijd ondermijnde, vergroot deze op de klasse gebaseerde eenheid het potentieel voor een overwinning aanzienlijk. Het gezamenlijke comité van delegees van FAWU en GIWUSA is een belangrijke structuur die ervoor kan zorgen dat de onderhandelingen collectief worden gevoerd en niet via afzonderlijke bijeenkomsten per vakbond.
Dis de eenheid van de arbeidersklasse waar de WASP compromisloos voor heeft gevochten. Het is ook belangrijk om deze eenheid te gebruiken om te vechten voor een heraansluiting van GIWUSA bij de federatie SAFTU, waardoor het potentieel voor een militante strijd van de arbeidersklasse kan worden vergroot. Een injectie van een militante benadering, zoals die van de arbeiders van Clover, kan een essentieel tegengif zijn voor de bureaucratische verlamming die de SAFTU teistert en haar weer op weg helpen om een actieve en strijdbare federatie te worden.
SAFTU moet ook actief leiderschap op zich nemen in deze staking en campagne voeren om de strijd uit te breiden naar SA Breweries. WASP roept de kameraden van de FAWU op om nu een staking uit te roepen om de kans op een overwinning zo groot mogelijk te maken met gecoördineerde stakingen en een verenigd front van arbeiders die hun job dreigen te verliezen.
Uiteindelijk is dit niet alleen een zaak voor de arbeiders van Clover, of zelfs voor de arbeidersbeweging in bredere zin, maar een zaak die alle jongeren en arbeidersgemeenschappen aangaat. We moeten allemaal stelling nemen tegen deze voortdurende aanval van Milco SA en vechten voor de onteigening van Clover om de controle over de zuivelindustrie uit handen van de internationale kapitalistische klasse te halen en deze onder democratische controle van de arbeiders te brengen.
Zoals WASP-lid en GIWUSA-voorzitter, Mametlwe Sebei, verklaarde: “Er is geen ander alternatief voor jobverlies en massale fabriekssluitingen in dit land.” De regering en de mededingingscommissie zullen de bazen dienen, zoals ze tot nu toe met Clover hebben gedaan, totdat er genoeg druk op hen wordt uitgeoefend om toegevingen af te dwingen. Alleen de arbeidersklasse heeft de kracht om dit te doen, en we moeten die kracht op een democratisch georganiseerde en strategische manier gebruiken om de verworvenheden van voorbije gevechten te verdedigen, maar ook om meer overwinningen in de klassenstrijd te behalen.
De machteloosheid van de regering legt het failliet van het ANC bloot in het licht van de ergste crisis in decennia. SAFTU moet dringend concrete stappen zetten in de richting van de oprichting van een massale arbeiderspartij met een socialistisch programma, wat voor de WASP betekent dat er onmiddellijk een campagne moet worden gestart om pre-partij structuren op te zetten om gemeenschappen te mobiliseren voor vitale stakingen zoals die van Clover. Meer dan ooit moeten we deze gevechten gebruiken om een strijdbare arbeidersbeweging op te bouwen tegen het kapitalistische systeem als geheel, en om een socialistische wereld op te bouwen die gebaseerd is op een economie die gepland is naar behoefte.
