Twee leden van “Ma’avak Socialisti”, de Israëlische afdeling van het Committee for a Workers’ International (CWI) zijn in november te gast bij LSP. Op het Uitvoerend Bestuur van LSP/MAS kwamen ze de situatie in hun land en de regio toelichten. We publiceren een uitgebreid verslag.
Verslag door Eric Byl
Yacov: “De huidige crisis in het Midden-Oosten is een enorm probleem voor het imperialisme en bevestigt dat onze regio één van de minst stabiele ter wereld blijft. De oorlog in Irak heeft de tegenstellingen die eerder bestonden nog vergroot. Israël en Palestina zijn geen uitzonderingen, overal in het Midden-Oosten daalt de levensstandaard.
“De meerderheid van de bevolking in de Palestijnse bezette gebieden gaat door een humanitair drama, 70% leeft met minder dan 2$/dag. Maar ook in Israël is de heersende klasse niet langer in staat de levensstandaard op te tillen. Er leven nu ½ miljoen Israëli onder de armoedegrens, op een bevolking van slechts 6 miljoen. 1/3 van de kinderen wordt in armoede geboren."
Crisis van de burgerij
Yacov: “De crisis is een weerspiegeling van de crisis waardoor de burgerij gaat. Alle burgerlijke partijen staan op een dieptepunt inzake populariteit. De burgerij is niet meer in staat haar programma door te drukken en de regio te stabiliseren. De laatste poging voor een koloniaal akkoord mislukte. De heersende klasse in Israël probeert al jaren een akkoord te verkrijgen voor de creatie van een Palestijnse staat die economisch en politiek onder controle van Israël en het VS-imperialisme staat, met aan het hoofd een voor hen betrouwbare politieke kracht.
“Een groot deel van de heersende klasse beschouwt een bezetting zoals nu, niet als een optie voor de toekomst. Directe militaire bezetting is haar zowel economisch als politiek te duur. Een onafhankelijke Palestijnse staat zonder marionettenregering is echter evenmin een optie.
“De Israëlische heersende klasse zal niet zomaar haar belangen in Palestina opgeven. Ondanks de armoede wil de Israëlische burgerij een monopolie voor haar producten op de Palestijnse markt, Palestina blijft bovendien een bron voor goedkope arbeidskrachten.
“De Israëlische burgerij staat echter voor een belangrijk obstakel, ze beschikt immers niet over een politieke kracht in Palestina die de situatie voor haar zou kunnen stabiliseren. Arafat en de Palestijnse Autoriteit hebben alle krediet verloren. Gisteren kwamen slechts een 1.000-tal mensen op straat in Ramallah om de zieke Arafat te eren. Door de corruptie zou slechts tot 7 tot 8% van de Palestijnen achter Arafat staan. Het meest recente verhaal luidt dat de Palestijnse Autoriteit bouwmaterialen van Egypte aan Israël heeft doorverkocht, materiaal dat nu gebruikt wordt om de beruchte scheidingsmuur te bouwen!
“De pogingen van Israël om een alternatief te vinden op Arafat, onder andere de voormalige premier Abu Mazen of nu Ahmed Qurei wordt door de meerderheid van de Palestijnen gezien als een cynische grap. Arafat heeft tenminste nog enig respect door zijn rol in de jaren ’70, zelfs dat hebben andere officiële figuren niet eens. Zij hebben nooit meer dan 3 tot 4% steun gehad."
Plan voor terugtrekking
Yacov: “Het plan voor terugtrekking van de Israëlische soldaten en kolonies uit Gaza is een teken van zwakte van de Israëlische heersende klasse. Er is echter geen sprake van een volledige terugtrekking van de troepenmacht uit Gaza. Het gaat hooguit om een herschikking van de troepen om de bezetting goedkoper te maken. Het is trouwens ook gericht op de verderzetting van de bouw van de scheidingsmuur.
“Sharon benadrukt dat het om een Israëlisch plan gaat, zonder onderhandelingen met de Palestijnen. Niettemin is blijkbaar onderhandeld met de Egyptische president Mubarak en zelfs vertegenwoordigers van Fatah. Een deel van het plan bestaat erin dat het Egyptisch leger haar grens met de Gazastrook controleert. Voor Mubarak kan dit zuur opbreken, het drukt de zwakte van diens regime uit terwijl de verarmde Egyptische massa’s sympathiseren met de Palestijnen. Het drukt ook de zwakte uit van Mohammed Dakhlan, de belangrijkste marionet van Israël en het VS-imperialisme in Fatah. Hij was eerder betrokken bij de Oslo-akkoorden en is in Gaza onpopulair door diens betrokkenheid bij corruptie. Hij beschikt over een monopolie van gas- en oliedistributie in de bezette gebieden.
“Enkele maanden geleden vochten verschillende vleugels van Fatah een strijd uit voor de controle over Gaza. Milities van Dakhlan arresteerden toen vertegenwoordigers van de Palestijnse overheid en bezetten verschillende kantoren van Fatah. Ze wilden de veiligheidsdiensten herstructureren. In Israël werd dit beschreven als een volksopstand, in werkelijkheid bleef de bevolking afzijdig.
“Is het terugtrekkingsplan wel mogelijk? Sharon is ongetwijfeld voor onder druk van de Israëlische heersende klasse en het VS-imperialisme. Hij staat echter eveneens onder druk om het plan niet door te voeren, door rechtse regeringspartijen die de kolonisten vertegenwoordigen en de rechts religieuze partij die al maanden dreigt de regering te verlaten."
Politieke onstabiliteit in Israël
Yacov: “De Israëlische “Arbeiderspartij” voerde gesprekken met Likoed over een mogelijk toetreden tot de regering. De Arbeiderspartij is echter verdeeld daarover, sommigen willen nieuwe verkiezingen. Verschillende fracties hopen elk op hun eigen manier betere posten te bekomen. Het is moeilijk te zien hoe de Arbeiderspartij in de regering zou kunnen geraken.
”In Likoed is er heel wat discussie aan de basis. Een paar weken geleden verloor Sharon er nog de stemming over toetreding van de Arbeiderspartij tot de regering. Zijn positie is enorm verzwakt, op het partijcongres verloor hij de stemming over diens terugtrekkingsplan. Verschillende ministers hopen er op hun manier munt uit te slaan. Financieminister Netanyahu wil een nationaal referendum over het terugtrekkingsplan en dreigt zoniet met ontslag binnen de 9 dagen. Hij heeft een door en door populistische benadering en begrijpt de druk zowel van de heersende klasse als van de basis van Likoed.
“De meerderheid van de Israëlische bevolking, ongeveer 60%, is voor het terugtrekkingsplan. Ze zien het als een terugtrekking van de soldaten uit de bezette gebieden. Sharon en de heersende klasse willen geen referendum omdat dit teveel uitstel zou betekenen, bovendien deinst Sharon na het verlies op het congres van Likoed ook terug voor de effecten van een nederlaag bij een referendum over diens terugtrekkingsplan. De heersende klasse gebruikt de terugtrekking als een valstrik. Ze slaagt er niet in de volledige controle over Likoed te verkrijgen. Anderzijds is de Arbeiderspartij, traditioneel de belangrijkste burgerlijke partij in Israël haar electoraat verloren. In Likoed dreigt een splitsing. In dat geval zal Sharon het merendeel achter zich krijgen en is het de rechtervleugel die zal afsplitsen. Zonder de steun van de kolonisten is de sociale basis van Likoed echter ondermijnd."
Economische crisis en arbeidersverzet
Yacov: “Niet enkel het nationaliteitenvraagstuk illustreert het failliet van de burgerij. De economische crisis in Israël is volgens Israëlische commentatoren de ergste sinds het ontstaan van de staat in 1948. We verwezen al eerder naar de stijgende werkloosheid, dat is en nieuw gegeven voor Israël, het resultaat van 5 besparingsplannen op 2 jaar tijd. Het heeft onder meer geleid tot het totale faillissement van de gemeentebesturen waardoor de lonen al een ½ jaar niet worden uitbetaald. Nooit eerder waren de klassenverschillen in Israël zo duidelijk. Voor het eerst heerst er openlijk haat ten aanzien van de heersende klasse en de traditionele partijen. Voor het eerst worden we geconfronteerd met een sociale revolte die zich uitdrukt in de recente stakingen.
“De belangrijkste staking was die van de dokwerkers ½ jaar geleden. De staking begon naar aanleiding van de privatisering van de dokken. Ze werd illegaal verklaard door de arbeidsrechtbank, maar bleef doorgaan, zelfs toen de leiders van Histadruth ze wilden stoppen. De vakbondsafgevaardigde die het akkoord met het patronaat had getekend werd eruit gegooid door de arbeiders. De staking eindigde in een gelijk spel waardoor het plan met ½ jaar werd uitgesteld. De volgende revolte is daarmee al onderweg.
“Het is het eerste verzet tegen de neo-liberale agenda van de burgerij. Het bewustzijn en de stemming onder de massa’s is veranderd. Het vertrouwen van de arbeiders is toegenomen en daarmee ook de kritiek op de vakbondsbureaucratie. Het was de eerste keer in de geschiedenis van Israël dat een algemene staking uitbrak in solidariteit met de gemeentearbeiders. De regering probeerde de gemoederen te kalmeren, maar op bepaalde punten is het conflict onbeheersbaar geworden. De staking werd door de vakbondsleiders uitgeroepen tot een overwinning, maar in het akkoord staat nog steeds geen bepaling over het uitbetalen van de lonen. Er is nood aan oppositie tegen de leiding van Histradruth, het is daarop dat Ma’avak Socialisti zich concentreert: het samenbrengen van groepen strijdbare arbeiders. We moeten de vakbond opeisen en omvormen tot een instrument tegen de heersende klasse.
“Enkel een dergelijke kracht kan een nieuwe arbeiderspartij creëren. Dit is de belangrijkste doelstelling op dit ogenblik voor de Israëlische sectie van het CWI. Een partij die een klassenbenadering heeft van het nationale vraagstuk kan de eenheid tussen Palestijnse en Israëlische arbeiders bevorderen. Een partij die breekt met het burgerlijk nationalisme ten voordele van een sociale benadering.”
Failliet van de zionistische heersende klasse
Shahar: “Het jongste decennium betekende het failliet van de zionistische heersende klasse. De sterkte van de zion-ideologie onder arbeiders taant. Vandaag wordt zionisme herleidt tot lokaal nationalisme. Zonder de beweging van de kolonisten is er geen ideologische basis onder de Israëlische arbeiders voor het zionisme. Veel arbeiders denken van zichzelf dat ze zionisten zijn, dat komt alleen maar door het gewicht van de officiële propaganda.
“In de beweging van de refuseniks moeten we twee tendensen onderscheiden. Ze bestaat vooral uit mensen uit de middenklasse door de schrik bij arbeiders voor de zelfmoordaanslagen. Door de bevolking worden ze gezien als verraders die de bevolking niet willen verdedigen. 5 refuseniks werden opgesloten in de civiele gevangenis voor een duur van 1 jaar. Het had geen invloed op de massa’s, noch in Israël, noch in Palestina. Ze gebruiken vooral morele argumenten. Zo plaatsten ze een advertentie in de Palestijnse kranten om van zelfmoordaanslagen af te zien uit morele overwegingen.
“Belangrijker is de feitelijke desintegratie van het leger. De moraal van de troepen is beneden peil, er zijn eigenlijk heel wat weigeringen. Zo slaagt de helft van de studenten erin op één of andere manier aan legerdienst te ontsnappen. Regelmatig zijn er muiterijen bij gevechtséénheden. Soms vliegt een volledig peleton (ongeveer 15 soldaten) in het cachot. De soldaten voelen zich behandeld als vuil. Er is een steeds grotere vervreemding tussen de joodse arbeidersklasse en de staat. Het is het resultaat van 15 jaar afbraak van de welvaartstaat.”
Nood aan oppositie binnen vakbond
Shahar: “Een nieuwe arbeiderspartij zal pas ontstaan als resultaat van strijd. Op dit ogenblik is de vorming van oppositie van strijdbare militanten binnen Histadruth waarschijnlijker. Een jaar geleden werd de algemene staking uiteindelijk slechts 4 uur. Er volgde een brief van strijdcomités aan de vakbondsleiders, maar die werd achteraf ingetrokken. Bij een verderzetting van de strijd zal de revolte tegen de bureaucratie van Histadruth oplaaien. De leiding van Histadruth is alle autoriteit onder de arbeiders verloren. Histadruth wordt door veel ongeorganiseerde arbeiders gezien als een staatsinstrument waarmee ze niets te maken willen hebben. Indien duidelijk wordt in de strijd dat Histadruth niets doet en de arbeiders met hun rug tegen de muur staan, kan dit leiden tot een afname van het syndicale bewustzijn of een trend naar de kleine, nog meer reactionaire, vakbonden. In sommige gevallen kunnen bepaalde sectoren zich afscheiden. Wij denken echter dat dit in de huidige context zou leiden tot verdeeldheid waarbij de strijdbare militanten overstappen naar de nieuwe federatie en de meerderheid binnen Histadruth blijft. Vandaar onze oproep voor een strijdbare oppositie binnen Histadruth.
“In het verleden was Histadruth een extreem voorbeeld van een gele (een populaire term voor “burgerlijke”) vakbond. Het was het belangrijkste instrument voor de creatie van de zionistische staat, samen met die staat het belangrijkste substituut voor de burgerij en de belangrijkste werkgever. Net zoals de staat was Histadruth in de jaren ’80 bankroet. In ’94 werd Histadruth hervormd en werden de meeste eigendommen verkocht. Daardoor werd het een efficiënter politiek instrument. Toch blijven er nog restanten van de relatie met de zionistische staat. Hoewel er ook Palestijnen bij aangesloten zijn, blijft Histadruth vooral de vakbond voor de Joodse sector van de arbeidersklasse. In 40 lokale gemeentebesturen werden de lonen nog steeds niet uitbetaald, dat zijn alle gemeenten met hoofdzakelijk een Arabische bevolking."
Nood aan nieuwe arbeiderspartij
Jacov: “Het is niet zeker of een nieuwe arbeiderspartij meteen een klassenbenadering zal aannemen over het nationale vraagstuk, maar wij zullen ervoor vechten. Er zijn wel degelijk Palestijnen georganiseerd in Histadruth. Een nieuwe arbeiderspartij moet hen aantrekken, ze behoren tot de armste en meest onderdrukte lagen van de arbeidersklasse.
“Enkele jaren geleden richtte de leiding van Histadruth een zogenaamde arbeiderspartij op onder de naam AM Ekhad (Eén Volk). Die partij had geen positie over het nationale vraagstuk, dat liet ze over aan de burgerij. Ze werd opgezet door de vakbondsbureaucratie en niet door de meer vooruitstrevende arbeiders. Er werden geen arbeiders en jongeren naar aangetrokken. Er was, door gebrek aan interne democratie, geen mogelijkheid om tussen te komen. Met die houding heeft Am Ekhad haar eigen graf gedolven. Amir Peretz, de leider van Histadruth, niet te verwarren met Peres van de Arbeiderspartij, stapte recent over naar de Arbeiderspartij.
“De officiële banden tussen de Arbeiderspartij en Histadruth werden destijds verbroken in het kader van de hervorming van Histadruth. Het feit dat Peretz nu aansluit bij de Arbeiderspartij toont de ware aard van de bureaucratie. De Israëlische arbeiderspartij was van bij het begin burgerlijk, zionistisch en verbonden met het grootkapitaal. Ze wordt geïdentificeerd met neo-liberale besparingen en de Oslo-akkoorden, sedert ze zowat 50% van haar kiezers verloor trekt ze enkel nog stemmen aan van de middengroepen. Dat Peretz daarbij aansloot bleef niet zonder gevolgen bij de arbeiders in Histadruth.
“In de jaren ’60 en ’70 weigerden de meeste revolutionaire stromingen zoals veel arbeiders iets te maken te hebben met Histadruth. Nu is de politiek van Histadruth echter gewijzigd. Ze telt nu 700.000 leden op een bevolking van 6 miljoen. We kunnen dat niet links laten liggen. Het deel van de arbeiders dat nu al wil breken met Histadruth is zeer klein."
Verzet in Palestina
Yacov: “In Palestina en de bezette gebieden is de positie van de vakbonden verzwakt door de hoge werkloosheid van 50 tot 60%. Tijdens en na de 2de Intifadah hadden Palestijnen voornamelijk tijdelijke jobs. Enkele maanden geleden vergaderden de vakbonden van het ILO (International Labour Organisation) voor het eerst in Ramallah. Histadruth stuurde toen één van haar minder belangrijke leiders, een lid van de betekenisloze stalinistische PC. De atmosfeer was wanhopig, maar tegelijk militant. De afgevaardigde van de Palestijnse Autoriteit op die vergadering wees erop in zijn tussenkomst dat de belangen van de arbeiders in de huidige situatie ondergeschikt zijn aan de belangen van de natie, hij stelde zelfs een aantal neo-liberale maatregelen voor. De vakbondsleiding is er trouwens geïntegreerd in de leiding van de Palestijnse Autoriteit. Het Volksfront en het Democratisch Front, die een belangrijke rol speelden in de 1ste Intifadah zijn na de instorting van de Sovjetunie eveneens ingestort. Ze worden nu gecontroleerd door Westerse Niet Gouvernementele Organisaties (NGO’s), hun positie inzake het nationale vraagstuk is dezelfde als die van Fatah en Hamas. Ze zien de Israëlische massa’s als één zionistisch blok.”
“De belangrijkste ontwikkeling is de bouw van de scheidingsmuur. Sedert 6 maanden zijn er dagelijkse massamobilisaties in de Westbank. Hele dorpen verzetten zich tegen de muur. De officiële Palestijnse organisaties als Fatah en Hamas spelen hierin geen enkele rol. Het wordt gecontroleerd door dorps- en/of wijkcomités. Ze functioneren nog niet volledig democratisch, maar zijn een enorme verworvenheid die verwijst naar de massamobilisaties tijdens de Intifadah. Heel wat Israëlische activisten, waaronder leden van Ma’avak Socialisti, nemen deel aan die mobilisaties. Hoewel de Israëlische deelnemers vooral uit de middengroepen komen, toont dat aan dat er ook Israëli tegen de bezetting zijn.”
Shahar: “De partij die 4-5 jaar geleden door de leiding van Histadruth werd opgezet was een precedent. Het trok strijdbare arbeiders aan zowel van Likoed als van de arbeiderspartij, en ook een laag jongeren. Van bij het begin was er geen democratie, werd de partij direct gecontroleerd door de leiding van Histadruth, waren er geen massameetings en geen vergaderingen waar vragen gesteld konden worden. Enkel de leiding sprak, de rest luisterde. We hebben eens vanuit de zaal een vraag geroepen en werden er onmiddellijk uit gegooid.
“Am Ekhad kende geen organen die konden ontwikkelen. Behalve bij verkiezingen was de partij onzichtbaar. Het was hooguit een mislukt carrière-instrument voor de leiders van Histadruth. Dat had een zeker effect op strijdbare arbeiders, het leidde tot desillusie. Een harde kern bleef wel nog enige tijd loyaal ten aanzien van Peretz. De retoriek van de leiding van Am Ekhat liet zich als volgt samen vatten: “de grote meerderheid van de arbeiders blijft als schapen voor de arbeiderspartij en Likoed stemmen”. Die uitspraak illustreert dat de leiders nooit geloofden in de capaciteit om bredere lagen te mobiliseren.
“Histadruth maakt deel uit van de International Labour Organisation, daarin zitten wel meer reactionaire tendensen. Een van de redenen voor de verzwakking van de Palestijnse Autoriteit is het niet betalen van het overheidspersoneel. De vakbondsfederatie deed echter niets, ze mobiliseert niet, ook niet tegen de militaire interventie in de Gazastrook. Arafats ziekte creëert geen vacuüm, dat bestaat al lang. Het zal enkel wat meer benadrukt worden. Dat vacuüm wordt opgevuld door de politieke Islam. Het weerspiegelt het bankroet van links, in het bijzonder de CP (Communistische Partij) die nu een mengeling van Islam en reformisme aanhangt. De CP noemt nu de Volkspartij. Tijdens de eerste Intifadah mobiliseerde die nog 10.000-en arbeiders, maar dat is nu weg door hun verraad. Hamas lijkt nu de enige militante oppositie tegen de bezetting en tegen de corruptie in de Palestijnse Autoriteit. Hamas heeft een netwerk van liefdadigheid, voedselverstrekking, scholen, crèches en ziekenzorg. Veel Palestijnse gezinnen zijn voor hun overleven aangewezen op voedselbedelingen van Hamas.
“De bankroete organisaties proberen dit na te bootsen. Zelfs het Democratisch Front steunt de kamikazes. De Israëlische heersende klasse heeft geen belang bij chaos. In het verleden kneep de Israëlische heersende klasse een oogje dicht voor Hamas en het Islamitisch Broederschap. Ze hoopte op die manier de steun voor de PLO te ondermijnen. Nu geniet Hamas de steun van de bevolking. De Israëlische burgerij probeerde Dakhlan te steunen, maar dat is geen voldoende kracht om stabiliteit te garanderen. De burgerij wordt nu geconfronteerd met chaos in de bezette gebieden, dat is een hindernis om haar plannen door te voeren.
“Het Europees imperialisme wordt in Israël voorgesteld als anti-semitisch en zou enkel begrip opbrengen voor de argumenten van de Palestijnen. Het gerechtshof in Den Haag en de uitspraken in België over de misdaden van het zionisme worden in Israël misbruikt om de bevolking achter de Israëlische burgerij te scharen. Er zijn geen illusies in de Europese Gemeenschap, wel in het VS-imperialisme. Men is zelfs begonnen met een dollarisering van de economie. Het is duidelijk dat de VS over alles het laatste woord moet hebben, ook over de terugtrekking uit de Gaza. Het is het VS-imperialisme dat Israël heeft toegestaan het recht op terugkeer van de Palestijnen te negeren, dat toestond de kolonies te behouden en in de bezette gebieden binnen te dringen.
“In Israël heeft nooit een linkse kracht van betekenis bestaan. Er was nooit een echte arbeiderspartij, op enkele kleine partijen na zijn alle partijen zionistisch. Het historisch gebrek aan een van de staat onafhankelijke arbeidersorganisatie heeft zijn effect nagelaten op het bewustzijn van de arbeidersklasse. Het verklaart de illusies in het terugtrekkingsplan en de steun voor de scheidingsmuur. De Palestijnse massa’s doorzien die strategie. Slechts 35% steunt het terugtrekkingsplan tegenover 70% van de Israëli. Het terugtrekkingsplan en de scheidingsmuur hebben reactionaire gevolgen voor de arbeiders, het versterkt het wantrouwen tussen beide gemeenschappen.”
