Nadat de regeringspartijen allemaal klappen kregen in de gemeenteraadsverkiezingen namen de spanningen dusdanig toe dat een discussie over het niet-bindend Migratiepact een einde maakt aan Michel 1. De doodsstrijd werd enkele dagen gerokken omdat oranje-blauw en N-VA elkaar de zwartepiet voor de val van de regering wilden doorschuiven in een slecht geacteerd toneel.
Het sociaal ongenoegen, een belangrijk element in de nederlaag van de regeringspartijen op 14 oktober, leek de voorbije dagen slechts een fait divers te zijn. Een historische klimaatmars, gele hesjes die zonder echte organisatie met 2.000 in Brussel protesteren tegen de stijgende prijzen en taksen, ongenoegen rond pensioenen en dalende koopkracht, … Dat alles leek plots van geen tel. Nochtans zijn dat de zaken waar brede lagen van de bevolking wakker van liggen. Zoals Marc Reynebeau in De Standaard opmerkte: “Terwijl de federale regering verzandt in een symbolische identiteitsdiscussie, zijn er ondertussen (…) nog altijd mensen die echte problemen hebben. Zij komen nu op straat in gele hesjes.” Voor de gevestigde partijen is het echter niet mogelijk om rond deze thema’s een regeringscrisis te organiseren: hierrond verliezen ze immers zeker de verkiezingen. Asiel en identiteit vormen voor hen een nuttig rookgordijn.
Met het vertrek van N-VA uit de regering komt een einde aan Michel 1. Er is een doorstart met een oranje-blauw minderheidskabinet, waarvan duidelijk is dat het een instabiele regering-van-lopende-zaken is en niet langer de harde Thatcheriaanse regering die vanaf 2014 meteen een harde aanval inzette op de pensioenen, lonen, uitkeringen, openbare diensten, … De werkgevers protesteerden de voorbije dagen al omdat zij hadden gehoopt om tot aan de verkiezingen van mei 2019 nieuwe cadeautjes te krijgen. Een sinterklaaspolitiek voor de grote bedrijven zal ongetwijfeld wisselmeerderheden vinden, maar met een instabiele regering kan dat moeizamer verlopen. Voor alle duidelijkheid: niet alleen N-VA, maar de volledige regering is verantwoordelijk voor het asociale besparingsbeleid van de afgelopen jaren. Het is niet omdat N-VA uit de regering is, dat aan dit beleid een einde komt. Op Vlaams niveau blijft de Zweedse coalitie overigens gewoon zitten.
De verkiezingscampagne voor mei 2019 is nu gestart. Mogelijk komen er in de anti-migratiecampagne van N-VA nog beelden en slogans waarvan Filip Dewinter glimlachend kan zeggen dat hij er de auteur van kon zijn. Het Vlaams Belang hoopt een stevig graantje mee te pikken van de anti-migratiecampagne door N-VA, voorzitter Van Grieken is zo euforisch dat hij geen tijd meer vindt om zijn poging tot recuperatie van de gele hesjes door te zetten. De andere traditionele partijen – door De Wever omschreven als de ‘Marrakesh-coalitie’ – reageerden verontwaardigd op de ranzige campagne van N-VA, maar zijn het in essentie eens met het door Francken gevoerde beleid. SP.a-kopstuk Vande Lanotte stelde in verschillende interviews dat zijn partij geen probleem heeft met het beleid van Francken, maar wel met diens polariserende communicatie.
Het politieke establishment zit in heel Europa en daarbuiten met een probleem. De beweging van de gele hesjes in Frankrijk blijft aan steun winnen. De brutale repressie waarbij duizenden mensen opgepakt worden en zelfs scholieren als krijgsgevangenen worden behandeld, doet de roep ‘Macron démission’ enkel luider klinken. Nog geen 20% van de bevolking steunt de president. In ons land hebben we potentieel een gelijkaardige situatie. Elke vakbondsactie die ernstig georganiseerd werd de voorbije jaren was een succes. De afgelopen weken waren er de klimaatmars en de opkomende acties van gele hesjes naar Frans voorbeeld. Veel van deze acties zijn nog een uitdrukking van een algemeen gevoel van woede: men is het kotsbeu.
De vraag is hoe we vanuit dat gevoel tot effectieve verandering kunnen komen. Macron moest de geplande belastingverhoging op brandstof al met minstens een jaar uitstellen: een vastberaden strijd loont! Het protest is echter al lang niet meer beperkt tot de brandstofprijzen: er is een algemene ‘ras-le-bol’ (‘het beu zijn’). Laten we dit gevoel omzetten in concrete eisen die het leven van de meerderheid van de bevolking verbeteren: een substantiële loonsverhoging om de koopkracht op te trekken, herstel van de volledige index van de lonen en uitkeringen, verhoging van het minimumloon tot 14 euro per uur, minimumpensioen van 1500 euro per maand, een kortere werkweek zonder loonverlies en met bijkomende aanwervingen, massaal plan van publieke investeringen in infrastructuur en openbare diensten, belastingen op grote vermogens en grote bedrijven zodat wij met één tankbeurt niet langer meer belastingen betalen dan de erfgenamen van miljardair Albert Frère op hun erfenis.
Dergelijke eisen moeten we collectief bespreken en van daaruit koppelen aan offensieve acties die opbouwen naar een algemene staking waarmee we de volledige economie platleggen. De vakbonden moeten hier een centrale rol in spelen, maar dan moeten de leiders wel stoppen met het onderlinge geruzie over hoe ze vooral geen acties willen voeren. Vastberaden acties zullen rechts niet versterken, integendeel! Ze vestigen de aandacht op de thema’s waar de meerderheid van de bevolking mee bezig is en ze maken dat het publieke debat niet door rechts gedomineerd wordt. Zelfs indien er van de instabiele regering geen nieuwe grote aanvallen moeten verwacht worden, zijn deze op de pensioenen, de koopkracht, de werkdruk of de openbare diensten nog lang niet verteerd. Een halfslachtige actiedag zoals op 14 december zonder duidelijke oproep, laat staan organisatie, ligt ver onder wat nodig is.
De regering is verzwakt en bijgevolg zijn ook de werkgevers die stelselmatig beroep doen op hun politieke marionetten in die regering verzwakt. Dat is een ogenblik waarop in het offensief moet gegaan worden, het mag niet leiden tot een afwachtende houding die enkel inhoudt dat gewacht wordt tot de tegenstander opnieuw overeind kan kruipen. Als de regeringspartijen erin slagen om gedurende de kiescampagne de keuze te beperken tot een heel hard anti-migratiestandpunt of een gewoon hard anti-migratiestandpunt, dan krijgen we na mei 2019 sowieso terug een heel hard asociaal beleid.
Offensieve acties voor meer loon en sociale bescherming zijn de beste manier om aansluiting te vinden bij het ongenoegen dat onder meer bij de gele hesjes tot uiting komt. Met algemene vergaderingen waarop de eisen en acties besproken worden, is het mogelijk om banden te smeden tussen activisten en om het verzet tegen het asociaal beleid te versterken. Een sterke beweging zal een nieuwe politieke realiteit vestigen.
Als dit niet vertaald wordt in politieke vertegenwoordigers die deel zijn van de beweging en er alles aan doen om het verzet tegen het besparingsbeleid te verenigen en te organiseren, dan kan het op een verwrongen manier tot uiting komen in de verkiezingen. De politiek van zondebokken en zwartepieten aanduiden, zal dan een grotere rol spelen. Sommigen zullen daar ‘verrechtsing’ of in het beste geval slechts een groene golf in zien, maar onderliggend is er een groeiende verwerping van het volledige politieke establishment en eigenlijk van het volledige systeem.
Dat opent de zoektocht naar alternatieven waarvan de grote lijnen voor het grijpen liggen in de acties: het recht op een degelijk leven voor de meerderheid van de bevolking in plaats van een eindeloze neerwaartse spiraal die enkel een elitair groepje superrijken ten goede komt. Dat betekent strijden tegen het kapitalisme om het te vervangen door een ander systeem. Wij noemen dat ander systeem socialisme: de meerderheid van de bevolking beslist op basis van publieke controle en bezit op de productiemiddelen democratisch over wat en hoe er geproduceerd wordt en over hoe de beschikbare middelen en rijkdommen ingezet worden.
