In de media is er enige opschudding over de hervormingsplannen bij het Vlaams Blok. Daar woedt momenteel een interne discussie over de mogelijke veranderingen indien het Hof van Cassatie begin november de veroordeling van de Blok-VZW’s wegens racisme bevestigt. Een volledig scenario met de oprichting van een “nieuwe” partij zou reeds voorbereid zijn door de partijtop. Maar niet iedereen lijkt even enthousiast.
Geert Cool
Maandag deed Vlaams Blok kamerlid Filip De Man een aantal opmerkelijke uitspraken in de Gazet van Antwerpen. Hij stelde dat de partij de scherpe kantjes moet bewaren en niet angstig moet reageren zoals de partijleiding. Hij vreest dat de aanpassingen bij het Blok ertoe zullen leiden dat de partij gezien wordt zoals alle andere partijen waardoor het zich moeilijker kan positioneren als de “enige oppositie” tegen de traditionele partijen. De Man vreest blijkbaar dat het nieuwe Vlaams Blok minder zal gezien worden als anti-establishmentpartij en er integendeel alles zal aan doen om respectabel te worden.
De commentaar van De Man werd niet bepaald positief onthaald bij het ‘onafhankelijke’ parlementslid Jurgen Verstrepen. Die is blijkbaar dermate onafhankelijk dat hij dreigt zijn engagementen te herbekijken indien de positie van De Man het zou halen. Zijn vriendelijke woorden voor partijgenoot De Man vallen alleszins op: “Een onbenullige uitspraak van iemand die graag op de tafel wil springen en hoopt dat we de klok terugdraaien naar 10 jaar geleden. (allez, ge staat ook eens in de gazet!) Bladzijde omdraaien, gniffelen en… verder gaan.”
Dezelfde boodschap kwam er – iets tactvoller verwoord – van Gerolf Annemans: “De angsthazen zitten in het kamp van De Man. Ze begrijpen het signaal van 13 juni, onze reusachtige overwinning, verkeerd. Ze klampen zich vast aan het verleden als een reddingsboei, zonder te weten waar die naartoe drijft.” Dewinter probeert een diplomatisch standpunt in te nemen: “We kunnen de discussie beter intern voeren”. Maar hij laat toch duidelijk merken dat hij het niet eens is met De Man.
De discussie die Filip De Man gelanceerd heeft, wijst op de nodige spanningen bij de omvorming van het Vlaams Blok. De partij werd opgebouwd door figuren die ideologisch geschoold werden en onder begeleiding van voormalige collaborateurs. De oorsprong van de partij ligt bij de collaboratie met de nazi’s. Iemand als Karel Dillen (voormalig Blok-voorzitter) vertoefde in zo’n milieu en legde er de basis voor de oprichting van het Vlaams Blok. Ook andere centrale figuren uit het Blok hebben er geen probleem mee om zich op dat verleden te baseren. Morgen bijvoorbeeld houdt Vlaams Blok parlementslid Francis Van den Eynde – het belangrijkste Gentse kopstuk van de partij – een toespraak bij Voorpost over de nazi-collaborateur Staf De Clercq.
De onvrede richt zich niet enkel tegen de komst van de nieuwe laag van carrièristen zoals Verstrepen of Morel die nooit een beweging uitgebouwd hebben maar wel langs de voordeur binnen gehaald worden om goed betaalde postjes te verkrijgen. Blijkbaar zijn er ook inhoudelijk wel wat bedenkingen bij de ‘nieuwe koers’ van het Blok.
Dit bleek eerder al toen de voormalige ondervoorzitter van het Vlaams Blok, Roeland Raes, erg scherp reageerde op de positieve houding van Alexandra Colen tegenover de Verenigde Staten. "Verbazend en meer nog, ergerlijk", zo omschreef hij de stelling van Colen. En nog: "Ik vrees dat het citaat hierboven geen uitschuiver is vanwege Dr. Colen maar een uiting van een welbepaalde planning. We lezen de laatste tijd in tijdschriften van "onze" strekking toch wel meer stellingnamen en uitspraken, waaruit je kan opmaken de V.S. zowel het wereldgeweten als het intellectuele wereldcentrum zijn, het luilekkerland ook voor jonge Vlamingen."
Raes was kwaad omdat deze Atlantistische stelling ingaat tegen de "Europa derdemacht-opvatting" die hij verdedigt. Raes: "Wat mijzelf betreft, leerde ik dit politiek basisbeginsel bij mensen als Maurice Bardèche ("L’Europe entre Washington et Moscou") een halve eeuw geleden…" Voor alle duidelijkheid: Bardèche staat ook gekend als een figuur die de holocaust ontkende en in zijn boek ‘Nürnberg ou la terre promise’ schreef hoe de concentratiekampen na de oorlog gebouwd werden met Joodse filmdecors… Het boek ‘Nürnberg ou la terre promise’ werd in het Nederlands vertaald door een goede vriend van Bardèche, Karel Dillen.
Colen staat echter niet alleen met haar pro-VS stellingnames. Meer zelfs, het lijkt op dit ogenblik de officiële lijn van het Vlaams Blok te zijn om zich uit te spreken voor steun aan Bush. Zo demonstreerde Filip Dewinter enkele jaren terug onder een spandoek met de slogan: "Bush heeft gelijk".
Dat is maar één voorbeeld van interne tegenstellingen in het Blok, maar er lijkt toch een lijn in te zitten. De partijleiding (Dewinter – Vanhecke – Annemans) lijkt onder druk van de verkiezingsresultaten bereid om steeds verdergaande toegevingen te doen. Daarbij kunnen ze rekenen op een volgzame houding van die laag van carrièristen die de partij de afgelopen jaren heeft aangetrokken. Slechts een aantal figuren van de oude garde durven reageren en dan meestal nog in bedekte termen.
De interne tegenstellingen zijn het gevolg van het feit dat de partij de afgelopen jaren het populisme heeft versterkt, ten nadele van het zuiver fascistische element in haar programma en tactieken. Beide elementen kunnen echter niet strikt van elkaar worden gescheiden. Om van een kleine tot een middelgrote, electorale partij uit te groeien en van de verarmde wijken naar de beter begoede middengroepen door te stoten in de verkiezingen, moest het de scherpste kanten van haar programma, slogans en symbolen afvijlen. Intussen had Dewinter er echter geen problemen mee om op 11 maart mee met de NSV te betogen door Antwerpen. Vlaams Blok voorzitter Vanhecke verklaarde eerder over de vernieuwingen bij het Blok: "Niet de boodschap verandert, wel de verpakking".
Bij de veranderingen aan de "verpakking" komen er echter ook inhoudelijke veranderingen. Het aantrekken van nieuwe lagen en de grotere rol van figuren zonder enige ideologische scholing, zorgen ervoor dat het populistische element versterkt is. Het blijft echter niet mogelijk om iedereen naar de mond te praten. Het Blok probeert zich enerzijds op te werpen als ‘partij van de kleine man’, maar heeft anderzijds geen probleem met het aantrekken van patroons als Van Gaever die de ‘kleine werklozen’ omschrijft als "profiteurs". Zodra het verzet tegen het huidige asociale beleid actiever wordt, in de vorm van bewegingen, zal de ruimte voor het Vlaams Blok om te schipperen tussen een anti-establishmentimago en een partij van beter begoede burgers die voor "law and order" opkomen, kleiner worden. De evenwichtsoefening die nu reeds tot beperkte interne discussies leidt, zou op zo’n ogenblik gemakkelijker kunnen leiden tot splitsingen.
