Jemen is het armste land van het Arabische schiereiland. De geschiedenis van Jemen is erg complex en moeilijk. Het huidige conflict gaat over de strijd tussen het zuiden en het noorden, maar ook over regionale en internationale machtsbelangen.
Artikel door Andleeb Haider
In 1990 kwamen de regeringen van beide voorheen afzonderlijke landen tot een akkoord om Jemen samen te besturen. Op 22 mei 1990 kwam het tot één land met Saleh als president. De president van Zuid-Jemen, Ali Salim al-Beidh werd vice-president. Er kwam een eengemaakt parlement en een grondwet. Bij de verkiezingen van 1993, de eerste na de eenmaking van het land, won het Algemeen Volkscongres 122 van de 301 zetels. De bevolking bestaat voor 60% uit sjiitische Houthi’s waardoor het land ook een oorlogszone is waar Saoedi-Arabië en Iran hun tegenstrijdige financiële belangen en religieuze haat uitvechten.
Na de invasie van Koeweit door Irak in 1990 en de daaropvolgende invasie door de VS, was de Jemenitische president gekant tegen militaire interventies door niet-Arabische landen. Als lid van de VN Veiligheidsraad in 1990 en 1991 onthield Jemen zich bij een aantal resoluties over Irak en Koeweit. Het l and stemde tegen de resolutie waarmee een gewelddadige interventie werd goedgekeurd. Deze opstelling leidde tot woede bij de VS. De Amerikaanse bondgenoot Saoedi-Arabië zette 800.000 Jemenieten het land uit en strafte Jemen voor dit verzet tegen de oorlog. Verder is Jemen ook van strategisch belang voor de olieproducerende landen. Jemen bevindt zich immers aan de zeestraat Bab al-Mandab, de verbinding tussen de Rode Zee en de Golf van Aden. Een groot aantal olietankers passeert langs deze weg. (Meer over de geschiedenis van Jemen: http://www.socialisme.be/nl/9563/jemen)
De spanningen tussen Jemen en Saoedi-Arabië zijn dus niet nieuw. Maar dit werd nog erger met de politieke crisis als gevolg van de revolutie van 2011-12 tegen president Saleh die meer dan twee decennia aan het hoofd van het land stond. Begin 2012 trad Saleh af als onderdeel van een onderhandeld akkoord tussen de regering en de oppositiegroepen. De voormalige vice-president Abd Habbuh Mansur Hadi nam over en probeerde het verbrokkelde politieke landschap te verenigen en tegelijk een antwoord te bieden op zowel de dreiging door Al Qaeda als de jarenlange opstand van de Houthi militanten in het noorden. In 2014 drongen Houthi strijders de hoofdstad Sana binnen en werd Hadi verplicht tot onderhandelingen over een “eenheidsregering” met andere politieke krachten. De Houthi’s en veiligheidsdiensten die loyaal waren aan Saleh probeerden de controle over het volledige land over te nemen, in maart 2015 moest Hadi het land ontvluchtten. Saoedi-Arabië meende dat de nieuwe machthebbers militair gesteund werden door de regionale sjiitische macht Iran. Saoedi-Arabië en acht andere, voornamelijk soennitische, Arabische landen begonnen daarop een campagne van luchtbombardementen om de regering van Hadi terug aan de macht te krijgen. De coalitie kreeg logistieke en militaire steun van de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk.
In deze oorlog zijn er heel wat burgerslachtoffers, zowel als gevolg van directe gevechten als door bombardementen en wat activisten omschrijven als ernstige inbreuken op alle internationale wetten. Begin oktober stonden de officiële cijfers van de VN voor dit jaar op 4.125 burgerdoden en 7.207 gewonden. Bijna de helft van de bevolking van Jemen is jonger dan 18 jaar, veel slachtoffers zijn dan ook kinderen: een derde van alle burgerdoden. Sinds het begin van de oorlog in maart 2015 zijn er 6.800 doden en 35.000 gewonden. De meeste slachtoffers vallen bij luchtaanvallen door de coalitie rond Saoedi-Arabië.
Het conflict en de door de coalitie opgelegde blokkade leiden ook tot een humanitaire ramp: 80% van de bevolking heeft hulp nodig. Volgens de VN zijn er 3,1 miljoen Jemenieten in het land zelf op de vlucht, 14 miljoen mensen gaan gebukt onder voedselonveiligheid en 370.000 kinderen jonger dan vijf jaar dreigen van de honger om te komen. Meer dan 1.900 van de 3.500 gezondheidscentra in het land functioneren niet of slechts gedeeltelijk. Hierdoor heeft de helft van de bevolking geen toegang tot gezondheidszorg.
Op 9 oktober was er een Saoedische luchtaanval waarbij een begrafenisbijeenkomst werd geraakt. Officieel vielen er 150 slachtoffers, onofficieel is er sprake van 700 mensen. Er waren 2.000 mensen bijeengekomen voor laatste gebeden voor de slachtoffers van een vorige luchtaanval. De VS heeft Saoedi-Arabië op de vingers getikt voor dit incident. Maar op 13 oktober schoot de Amerikaanse marinie drie raketten af om de radars van Houthi krachten uit te schakelen. De Amerikaanse aanval vanop zee is de eerste rechtstreekse militaire interventie van de VS in de strijd tegen de Houthi krachten en hun bondgenoten in Jemen.
