Een jongen springt uit een appartementsblok en zegt bij iedere verdieping die hij passeert tegen zichzelf “Jusqu’ici tout va bien, Jusqu’ici tout va bien.” De houding van onze politici ten overstaan van de enorme sociale problemen in de arme halve maan van Brussel (Schaarbeek, Molenbeek, Anderlecht, St Gillis) afgelopen decennia doet denken aan de openingsscène van de film La Haine waarin reeds in 1995 de uitzichtloosheid, de haat en frustraties worden beschreven bij een groeiende groep jongeren in de Parijse banlieues. Dat een groep allochtone jongeren uit Brussel betrokken is bij weerzinwekkende terreuraanslagen doet het besef groeien dat na een lange val een harde landing volgt.
Artikel uit de extra editie van ‘De Linkse Socialist’ die eind deze week uitkomt. PDF van deze bijlage
Terreur is geen genetische aandoening en al zeker geen cultureel verschijnsel. Het is het trieste gevolg van een systeem dat miljoenen jongeren in oorlog, armoede, frustraties en een enorme woede duwt. Waar de woede niet wordt gekanaliseerd in collectieve strijd en een sociaal alternatief, kan het een voedingsbodem worden voor reactionaire fundamentalisten. Zij slagen erin een kleine minderheid, 0,3% van de jonge mannen in Molenbeek, te doen geloven dat ze in Syrië wel een toekomst voor hen te bieden hebben.
De situatie in Brussel komt niet uit de lucht gevallen. In plaats van een failed state, benoemt men het probleem beter als een failed system. Zo zond de VRT na de aanslagen in Parijs een reportage over Molenbeek uit 1987 opnieuw uit. Jeugdwerkers waarschuwden toen voor een toename van radicalisering en criminaliteit bij een laag allochtonen uit de tweede of derde generatie indien er geen oplossingen kwamen op het gebrek aan werk, degelijke woningen en kwaliteitsvol onderwijs in de wijken. Dertig jaar later ligt de werkloosheid tegen de 30% in Molenbeek, oplopend tot 50% à 60% onder jongeren in de armste wijken. Met een gemiddeld inkomen van 9.844 euro per jaar is Molenbeek tevens de tweede armste gemeente van België: het inkomen ligt er meer dan 40% onder het Belgische gemiddelde. Voetballer Vincent Kompany stelde na de aanslagen in Parijs dat dit te voorspellen was en dat het fundamentalisme moet begrepen worden als “de woede tegen een systeem dat niet inclusief is.”
Schrijver David Van Reybrouck haalt in een opiniestuk op decorrespondent.nl enkele feiten aan die dit bevestigen: 28% van de jongeren met een migratieachtergrond verlaat het middelbaar onderwijs zonder diploma, nergens anders in Europa is de kloof tussen autochtonen en allochtonen inzake onderwijsprestaties zo groot, België doet het slechter dan de meeste EU-landen qua werkgelegenheid van migranten. Het geeft aan dat er structurele discriminatie is. Samen met een concentratie van armoede leidt dit tot meer criminaliteit. Volgens professor Rik Coolsaet zijn de meeste Syriëstrijders niet zozeer geradicaliseerde moslims, maar geïslamiseerde radicalen die meer over carjackings weten dan Koranverzen.
Het is dus geen kwestie van individuele verantwoordelijkheid van gezinnen, ouders of een cultuur. De verantwoordelijkheid moet gezocht worden bij een maatschappij waarin individuen vervreemden en een prooi worden voor reactionaire ideeën zoals extreemrechts, racisme, een ultraconservatieve en gewelddadige versie van het salafisme of jongeren die hun volledige school proberen uit te moorden zoals we al meermaals in de VS zagen. Verschillende lagen van de bevolking reageren anders op dezelfde fenomenen en beïnvloeden elkaar tegelijk. Terrorisme komt traditioneel vooral voor bij iets beter gestelde lagen, zeker wanneer die het gevoel hebben achtergesteld te worden als gevolg van etnische, religieuze of nationale onderdrukking en hun hoop op sociale promotie door de crisis afgesneden wordt.
De explosieve cocktail is niet gecreëerd door een links beleid, integendeel. Het heeft ook niets met cultuur of godsdienst te maken, het is het resultaat van een asociaal neoliberaal beleid waar ook de sociaaldemocratie en de groenen volledig in meestappen en dat de huidige rechtse regering nog verder opvoert. Dat zorgt ervoor dat de samenleving steeds minder inclusief is.
