Dit jaar liepen de contracten van de schrijvers en acteurs in de Amerikaanse entertainmentindustrie af. Na een koopkrachtcrisis, uitbuitingspraktijken door streamingdiensten en de dreigende effecten van AI op alle kunstdisciplines, waren de eisenpakketten van de schrijversvakbond WGA en acteursvakbond SAG-AFTRA duidelijk en fair.
door Stef (Antwerpen)
De werkgeversorganisatie AMPTP, die bedrijven als Netflix en Disney vertegenwoordigt, wilde er niets van weten. Ondanks een winstcijfer van 28 miljard dollar, werden de eisen grotendeels geweigerd of volledig uitgehold. Het gevolg: sinds begin mei zijn de schrijvers in staking, in juli volgden de acteurs. De grootste onderbreking in de industrie sinds COVID-19 is een feit.
Acteurs: deel van de werkende klasse
Acteurs zijn doorgaans kortstondig in loondienst. Ze krijgen daarnaast beperkte royalties, ‘residuals’ genoemd. De meeste acteurs behoren dus niet tot de toplaag van supersterren die miljoenen per film verdienen. 83% van de leden van SAG-AFTRA verdient met hun werk minder dan 26.000 dollar per jaar, ruim beneden het mediaaninkomen van 41.000 dollar. Het is dan ook gebruikelijk voor Amerikaanse acteurs om een tweede job te hebben. Niet gemakkelijk wanneer contracten acteurs vaak aan één project en locatie kluisteren. De overgrote meerderheid van de acteurs heeft dus dezelfde belangen als andere delen van de werkende klasse. De eerste eis is een loonsverhoging die de inflatie tegemoet komt. De Teamsters, een transportvakbond, spraken zich aan de vooravond van een eigen staking dan ook uit in solidariteit met de acteurs. Aan de acteurspiketten ga je niet makkelijk grote namen spotten, al tonen veel van hen wel hun solidariteit op sociale media of met een donatie aan de stakingskas.
Met zulke lage lonen, rekenen de meeste acteurs op ‘residuals’ uit nieuwe uitzendingen van films of series. Hier wringt het in deze staking vooral bij de streamingdiensten. Daar weigert men transparantie over kijkcijfers. Ze betalen dus een forfaitair bedrag. Zo verdiende een actrice in Stranger Things op een heel jaar tijd slechts 300 euro aan één van de populairste series allertijden.
AI is één van dé strijdpunten in de onderhandelingen. De stakers laken de effecten op hun job en hun beroepstrots. Wraakroepend is dat de grote studio’s aansturen op het gebruik van AI voor het schrijven van scripts terwijl ze eisen voor lagere werkdruk afwijzen. Acteurs kunnen intussen al voorbeelden aanhalen van hun beeltenis die zonder hun medeweten wordt gebruikt als achtergrondvulling in projecten waar ze nooit aan wilden deelnemen. Garanties omtrent het gebruik van dit soort praktijken willen de studio’s niet geven. Veel stakers vrezen voor hun job.
Bastion van ‘wokisme’?
De filmindustrie is zogezegd ‘woke’. Studio’s en entertainmentmultinationals lijken over elkaar heen te vallen om het meest inclusief en divers te lijken. Opvallend dan dat de SAG-AFTRA eisenbundel een heel hoofdstuk “diversity” bevat. Zo klagen ze aan dat het zelfs na Weinstein nog steeds gebruikelijk blijft om intieme scènes zonder professionele begeleiding te filmen. De vakbond eist ook het stopzetten van loondiscriminatie tegen acteurs die niet in de grote entertainmenthubs New York en Californië wonen. DE AMPTP weigerde dat doodleuk. Degelijke make-up voor alle acteurs van kleur? Voor AMPTP is dat enkel onderhandelbaar voor hoofdrolspelers.
De staking toont entertainmentstudio’s die, eerder dan leefbare arbeidsvoorwaarden te garanderen, vooral prioriteit geven aan het aandelenportfolio van hun eigenaars en CEO’s. Om die veilig te stellen, spelen ze het hard. De WGA haalde na onderhandelingen begin augustus aan dat men vooral aan tafel was geroepen om hen voor het blok te zetten, eerder dan naar een akkoord te zoeken. Een studiobons zei het begin juli zo: “Het einddoel is om het te laten aanslepen tot vakbondsleden hun appartementen en huizen beginnen te verliezen.”
