Momenteel vindt het jaarlijkse festival van de ongelijkheid plaats. Dat is natuurlijk niet de officiële naam van het Wereldeconomisch Forum (WEF) in het Zwitserse Davos, maar deze bijeenkomst van het onverkozen establishment wordt sinds enkele jaren door Oxfam aangegrepen om cijfers over de ongelijkheid te publiceren. Dit jaar is dat niet anders.
Terwijl de armoede wereldwijd een opgang kent en voedselbanken ook in België nooit zoveel ‘klanten’ hadden, worden de miljardairs wereldwijd elke dag 2,7 miljard dollar rijker. Op 10 jaar tijd is het vermogen van de allerrijksten verdubbeld. Amper 80 superrijken bezitten meer dan de armste helft van de wereldbevolking. De ongelijkheid is niet enkel een kwestie van de zogenaamde ‘derde wereld’, de neokoloniale en semi-koloniale landen. Oxfam geeft aan dat de 1% rijksten in België goed zijn voor een kwart van alle rijkdom. Hun vermogen is groter dan dat van de 70% armsten.
Julien Desiderio van Oxfam merkt op: “Je wordt geen miljardair of multimiljardair door hard te werken, maar omdat er een economisch en vooral een belastingstelsel is dat in hun voordeel is opgebouwd.” (RTBF 16 januari). Natuurlijk is het belastingstelsel een uitdrukking van het onderliggende economische systeem en van de krachtsverhoudingen tussen de klassen binnen dat systeem. Elk voorstel om de rijken meer te laten betalen, moet daar rekening mee houden en zich vooral richten op de organisatie van strijd van de werkende klasse.
De ongelijkheid neemt toe. Om daar verandering in te brengen, pleit Oxfam voor een grote fiscale verandering waarbij de superrijken meer bijdragen aan de gemeenschap. Dit moet 1700 miljard dollar per jaar opleveren, waarmee heel wat verandering mogelijk zou zijn. Het is een eervol voorstel dat het pijnpunt van de enorme ongelijkheid nogmaals in het voetlicht plaatst. Maar om de superrijken echt te laten betalen, zullen we meer nodig hebben dan informatie, goede argumenten en pleidooien. Om ervoor te zorgen dat de beschikbare middelen ingezet worden in het belang van de meerderheid van de bevolking zal er eveneens harde strijd van de werkende klasse nodig zijn.
De superrijken meer laten betalen, lijkt volkomen logisch. Toch botst dit op uitdrukkelijk verzet van de rechterzijde en de woordvoerders van het kapitalisme. In de VS gijzelen rechtse Republikeinen de begroting, waarbij ze uitdrukkelijk pleiten voor extra besparingen en aangeven dat dit niet op defensie mag. Waar dan wel? Op sociale zekerheid en publieke infrastructuur. Dat zou de ongelijkheid nog verder vergroten. In België pleit de rechterzijde van werkgeversfederaties, N-VA en andere liberalen voor besparingen en aanvallen op de lonen. VOKA durft te spreken over een ‘hangmatmentaliteit’, waarbij het niet op de dividenden voor de aandeelhouders doelt. De winsten en dividenden verhogen, is nu eenmaal de concrete vertaling van een ‘betere concurrentiepositie’.
Terwijl een grote meerderheid in ons land voorstander is van een vermogensbelasting, komt het er maar niet van. De RTBF stelde in zijn artikel over Davos dat 74% van de Belgische bevolking voor een rijkentaks is. Dat percentage was ten tijde van het massaal protest tegen de rechtse regering van Michel en De Wever nog hoger, offensieve strijd van de arbeidersbeweging is nu eenmaal de beste manier om de publieke opinie te doen opschuiven. Na tien jaar waarin een meerderheid van de bevolking voor een vermogensbelasting is, ziet het er echter niet naar uit dat die er snel komt.
In De Standaard schrijft Marc Reynebeau vandaag dat dit komt omdat de werkgevers het oor van de politiek hebben. “Waar de accenten liggen blijkt duidelijk wanneer het bedrijfsleven nog eens wat krijgt toegestopt. Dat gebeurt meestal in de vorm van lagere bijdragen voor de sociale zekerheid of van rechtstreekse subsidies. Of van wetgeving die loonstijgingen moet beperken zoals de wet die, in naam van de concurrentiekracht, de loonnorm vastlegt. (…) In dat weinig doorzichtige sociaaleconomische kluwen, de fiscale koterijen inbegrepen, tekent zich wel een constante af. In het onmiskenbaar nog altijd corporatistisch getinte Belgische sociale bestel speelt macht een grote rol. Wie het oor van de politiek heeft, krijgt het snelst zijn zin. Daar verschoof de oude balans van vakbonden en patronaat de jongste decennia zichtbaar in het voordeel van de werkgevers. Op welke nieuwjaarsrecepties komen de ministers, de federale net zo goed als de Vlaamse, ‘netwerken’? Dat zal toch eerder bij het VBO, Voka of Unizo zijn dan bij de vakbonden.”
Het beleid van de traditionele partijen en alle regeringen in dit land is gericht op de belangen van de superrijken en versterkt de toenemende ongelijkheid. De ‘linkerzijde’ binnen Vivaldi werpt daartegenover op dat de ongelijkheid in andere landen nog groter is. Dat kan best zijn, maar daarmee doen we niets aan de bestaande tendens. Er is een volledige ommekeer nodig, wat betekent dat we de greep van de superrijken moeten breken. Reynebeau heeft gelijk als hij stelt dat die ongelijkheid ook een democratisch deficit inhoudt, we kunnen dat beter meteen vertalen naar wat het is: een dictatuur van het kapitaal. Een efficiënte dictatuur, zo maken de Oxfam-cijfers duidelijk. Dit kan je niet zomaar wegmasseren, het zit in het DNA van het kapitalisme. Dit systeem stelt alles ten dienste van de winsten van een kleine minderheid aan de top en leidt bijgevolg tot een grotere concentratie van rijkdom aan de ene kant, samen met meer ellende langs de andere kant. Het kapitalisme zal zich niet laten temmen, het moet weg.
De cijfers over de ongelijkheid tonen aan dat er genoeg middelen zijn om iedereen op de aardbol een leefbare toekomst te bieden. Ze tonen aan dat deze middelen vandaag niet daarvoor ingezet worden, maar gaan naar diegenen die verantwoordelijk zijn voor een systeem waarin hun superwinsten geboekt worden door ons op alle vlakken in crisis en chaos te werpen. De cijfers tonen ook aan dat een overgrote meerderheid van de wereldbevolking geen belang heeft bij dit systeem. Aan ons om daar de conclusie uit te trekken dat er nood is aan een socialistische samenleving en dat we daar de krachten voor moeten verzamelen en organiseren.
