Meer dan de helft van de mensheid zit in lockdown als gevolg van de huidige pandemie, die volgt op kleinere maar niettemin dodelijke epidemieën zoals het Zika-virus in Latijns-Amerika (2016), Ebola in West-Afrika in 2013, het Middle East Respiratory Syndrome (MERS) sinds 2012 en Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) in 2002-2003. Moeten we ons voorbereiden op nieuwe pandemieën?
De Wereldgezondheidsorganisatie waarschuwde in september 2019: “Het risico van een wereldwijde pandemie neemt toe en de wereld is er niet klaar voor.” De WHO baseerde zich op de ervaring met de Spaanse griep van 1918 en bevestigde dat de noodzakelijke elementen voor het ontstaan van een wereldwijde pandemie aanwezig waren:
- een zeer besmettelijke, variabele en virulente virale stam;
- massale verplaatsingen over de hele wereld op dezelfde manier als in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog;
- een slechte hygiënische, voedings- en medische omgeving die bevorderlijk is voor de dood door complicaties als gevolg van infecties.
Maar net als de rapporten van klimaatwetenschappers zijn deze studie en de praktische conclusies ervan (inclusief de vraag naar enorme investeringen in de gezondheidszorg) genegeerd.
Een steeds groter risico
Covid-19 is een “zoönotische ziekte”, die wordt overgedragen van dieren op mensen. Andere voorbeelden van zo’n ziektes zijn tuberculose, hondsdolheid, toxoplasmose, malaria … Volgens het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) heeft 60% van de infectieziekten bij de mens deze oorsprong. Maar dit cijfer stijgt tot 75% voor “opkomende” ziekten: ebola, hiv, vogelgriep, SARS, Zika, enz. Dit is vooral te wijten aan de vernietiging van de biodiversiteit en de ecosystemen, aldus het UNEP in 2016. Dit is in het bijzonder zo in tropische gebieden die worden vernietigd om plaats te maken voor intensieve industriële monoculturen of intensieve industriële veeteelt. Daarbij komt nog het smelten van Permafrost als gevolg van de klimaatverandering, wat de zorgwekkende kwestie van de reactivering van fossiele virussen en bacteriën, die momenteel in de bevroren ondergrond zitten, oproept.
Alles wijst erop dat de frequentie van het ontstaan van nieuwe besmettelijke agentia zal toenemen, met het risico van terugkerende pandemieën. Aan de andere kant is luchtvervuiling een verzwarende factor voor aandoeningen van de luchtwegen. De verspreiding van Covid-19 zou sterk zijn bevorderd door de luchtvervuiling en meer bepaald door fijn stof dat zeer aanwezig is in de vervuilde gebieden van Wuhan, maar ook in Noord-Italië.
De conclusie die zich opdringt, is dat we het functioneren van onze gezondheidszorg, wetenschappelijk onderzoek, internationale samenwerking en, meer fundamenteel, de economische productiewijze, volledig moeten herbekijken. Dit vereist de omverwerping van het kapitalistische systeem.
