Clinton maakt verkiezingen wel erg spannend…
Morgen weten we wie de volgende vier jaar president van de Verenigde Staten zal zijn. Wellicht zullen miljoenen mensen in de VS en wereldwijd een zucht van opluchting slaken wanneer blijkt dat Donald Trump het niet haalt. De competitieve race heeft de marges voor andere kandidaten, zoals Jill Stein van de groenen en Gary Johnson van de libertairen, enorm vernauwd. Tientallen miljoenen kiezers zullen zonder enige vorm van steun voor Clinton’s neoliberale politiek toch beslissen om voor het minste kwaad te stemmen om Trump te blokkeren.
Analyse door Bart Vandersteene
Verkiezingen hollen autoriteit grote partijen verder uit
Doorheen het grootste deel van de Amerikaanse geschiedenis hebben presidentsverkiezingen de legitimiteit van het politiek systeem vooruit geholpen. Het gaf een zeker aura van democratisch mandaat aan de gevoerde politiek die vooral in het teken stond van de verdediging van de belangen van de kapitalistische elite. Dit jaar ziet het er anders uit. De campagne startte met de fel bevochten primaries in beide partijen en eindigde met een vuile oorlog tussen Clinton en Trump. Deze verkiezingen hebben het vertrouwen in de Amerikaanse democratie en beide grote partijen nog verder uitgehold.
De Clinton-clan startte het project om Hillary in het Witte Huis te krijgen met een houding alsof het slechts om een formaliteit ging. Obama zou het Witte Huis verlaten met een gedeukt imago maar met weliswaar nog steeds voldoende steun om een derde opeenvolgende Democratische president mogelijk te maken. Binnen de Democratische Partij werd iedereen die een bedreiging zou kunnen vormen voor Clinton in de pas gedwongen. De Republikeinen rolden vechtend over straat en stevenden af op een voorverkiezing met 20 kandidaten, de een al conservatiever en wereldvreemder dan de ander. Het zou dus een piece of cake worden om de jonge, stedelijke, progressieve kiezers en de minderheidsgroepen aan haar kant te krijgen. Daarnaast zou ze een beroep kunnen doen op haar vele contacten binnen het establishment om ook de steun te bekomen van de rijke donoren, opiniemakers, religieuze leiders, de media en helaas ook de leiding van de grootste vakbonden en ngo’s.
Maar zoals we ook in andere situaties al merkten, krijgt de elite tegenwoordig niet meer zomaar haar verhoopte resultaat. Het wantrouwen en de haat van de bevolking tegenover het establishment snijdt diep, in Amerika heel erg diep.
Meer dan zes op de tien Amerikanen voelen zich niet vertegenwoordigd door een van beide grote partijen. En een indrukwekkende 74% gelooft dat het land op het verkeerde spoor zit, vergeleken met slechts 57% voor de presidentiële verkiezingen van 2012. Andere peilingen tonen dat een meerderheid van de kiezers noch Clinton noch Trump vertrouwt. Dit is net zo goed een weerspiegeling van het bredere wantrouwen tegenover het politieke systeem als tegenover beide kandidaten.
Trump vindt een zeker gehoor voor zijn stelling dat het systeem gemanipuleerd is, amper 43% van de mensen heeft een groot vertrouwen dat hun stem nauwkeurig zal geteld worden. Trump was er snel bij om de sympathisanten van Sanders eraan te herinneren hoe de klassieke media en de leiding van de Democratische Partij elke truc uit de trukendoos hebben gebruikt om Bernie’s politieke revolutie tegen de klasse van miljardairs te doen mislukken.
Als Clinton de verkiezingen wint, zal er altijd een schaduw van manipulatie hangen. Clinton kreeg de unanieme steun van de klassieke media, die heel hard wordt gewantrouwd, maar op lange termijn is haar echte probleem haar banden met Wall Street en de pro-big business politiek die ze zal voeren. Dat is waarom het resultaat van de presidentsverkiezingen een dag op voorhand nog niet te voorspellen is, ook al is de Republikeinse kandidaat Donald Trump.
Welke is de inhoud van de steun aan Trump?
Trump haalt zijn kiezers bij de conservatieven en racisten in het land. Maar zoals dit filmpje aantoont, gaat dit ondertussen om een minderheid van de bevolking. Alle grote peilingen en referenda hebben de voorbije jaren aangetoond dat de publieke opinie in het land in een heel progressieve richting evolueert.
Bart Eeckhout vatte zaterdag in De Morgen het onzekere resultaat van de verkiezingen goed samen: “Er is maar één reden waarom Trump nog een kans heeft en dat is zijn tegenkandidaat.” Het zijn de anti-establishment stemmen die het fundamentele verschil maken. Veel kiezers weigeren nog langer voor een establishment kandidaat te stemmen, ook al betekent dit voor velen een stem uitbrengen voor iemand als Trump. Een keuze die kan vergeleken worden met het gooien van een politieke molotovcocktail, zo verwoordde Michael Moore de motivatie van veel Trump kiezers.
Er was één kandidaat in 2016 die Trump met de vingers in de neus had kunnen verslaan: Bernie Sanders. Tegenover Bernie zou Trump nooit de anti-establishment kaart kunnen spelen. Integendeel, Bernie had hem correct kunnen neerzetten als de persoon die hij is: een frauduleuze miljardair, onderdeel van de elite, die populistische retoriek mengt met seksistisch en racistisch gif om bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten.
Maar de leiding van de Democraten koos Hillary en toonde daarmee de prioriteit. Zoals Kshama Sawant, socialistisch gemeenteraadslid in Seattle het stelde in een televisie-interview: “Mocht de eerste prioriteit van de Democraten eruit bestaan om Trump te verslaan, waarom saboteerde de partijleiding dan de kandidaat met de beste kans om Trump te verslaan – Bernie Sanders?”
En daarom staan we op verkiezingsdag voor een situatie waarbij het helemaal niet uitgesloten is dat een clowneske, racistische en seksistische miljardair als outsider deze verkiezingen kan winnen. Het zal velen ertoe brengen om toch maar, zonder enige vorm van enthousiasme, voor Clinton te stemmen. We delen de afkeer, maar helaas zal het geen oplossing bieden voor de impact die het rechts populisme vandaag heeft in de Amerikaanse samenleving. Daarvoor is een echt links alternatief nodig.
Met de neus dicht voor Clinton stemmen? Waarom Peter Mertens (PVDA) zich vergist
Op de vraag op wie hij zelf zou stemmen, antwoordt Peter Mertens (voorzitter van de PVDA) op de facebookpagina van zijn partij: “Tegen Trump. Mijn kandidaat was Bernie Sanders. Alle peilingen tonen nu trouwens aan dat Sanders landslide zou winnen van Trump. Misschien zou ik de oproep van filmmaker Michael Moore wel volgen om met de neus dicht voor Clinton te stemmen.”
Mertens drukt een gevoel uit dat binnen en buiten Amerika sterk aanwezig is bij linkse activisten. De angst voor Trump werkt verlammend waardoor het bouwen aan een alternatief wordt vervangen door de pragmatiek van het minste kwaad. Het argument van het ‘minste kwaad’ wordt al jarenlang uitgespeeld door de Democraten, dankzij Trump lukt dat nu opnieuw wat beter.
Van een partijvoorzitter die zichzelf marxistisch noemt, zou je een andere houding mogen verwachten. Eens je de deur van het minste kwaad opent, gaat ze nog moeilijk dicht. Volgens diezelfde redenering zou je bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen beter op SP.a gestemd hebben als beste garantie om Bart De Wever te stoppen. Gelukkig deed de PVDA dit niet en haalde ze 8%. Dat resultaat met vier verkozenen was overigens niet mogelijk geweest zonder het voorbereidende werk in vorige verkiezingen, onder meer in 2006 toen het Vlaams Belang de grootste partij van Antwerpen dreigde te worden en er een grote campagne was om voor het minste kwaad van de SP.a te stemmen. Ook toen ging de PVDA gelukkig niet mee in de logica die nu voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen wordt voorgesteld.
“Wat we nodig hebben” zegt hij “is een permanente Bernie in het debat. En dat is wat een derde partij zou zijn.” We moeten investeren in die kracht om in de toekomst verkiezingen te kunnen winnen. Daarom is de campagne van Jill Stein, ook al haalt ze slechts enkele miljoenen stemmen, zo belangrijk. Het is in deze verkiezingen de beste verderzetting van de politieke revolutie die Bernie Sanders vorig jaar opstartte.
Bernie had kunnen winnen, ook als onafhankelijke
In de primaries haalde Bernie onder de millenials (tussen 18 en 30 jaar oud) 25% meer stemmen dan Trump en Clinton samen. De steun die hij op korte tijd wist te organiseren, was indrukwekkend. Tijdens de campagne van de laatste maanden waarin inhoud afwezig was had Bernie Sanders, zelfs als onafhankelijke, een enorme impact kunnen hebben. Hij had zelfs kunnen winnen.
In juni lanceerde Kshama Sawant een petitie met de oproep aan Bernie om als onafhankelijke deel te nemen. De petitie werd uiteindelijk door meer dan 135.000 mensen ondertekend. Op de Democratische Conventie wandelden 750 afgevaardigden en sympathisanten naar buiten toen Clinton officieel werd aangeduid als de kandidaat van de Democraten. Zonder partij-apparaat of affiliatie deelnemen, zou op sommige vlakken een voordeel geweest zijn. Honderdduizenden van zijn sympathisanten zouden een eigen structuur hebben kunnen opbouwen, zonder de remmende invloed van de leiding van de Democraten. Deze campagne zou de enige met een reëel enthousiasme geweest zijn en zou daarom in schril contrast staan met de andere kandidaten. Zo’n verkiezingscampagne zou de politieke revolutie naar het hart van het Amerikaans systeem hebben gebracht.
Helaas sloeg Bernie een andere weg in. Maar de ervaring van 2016 leert dat er in de VS meer dan voldoende politieke ruimte en energie aanwezig is voor de ontwikkeling van een sterke linkse en socialistische pool. En dat zal het enige efficiënte wapen zijn tegen de opmars van het rechts populisme.
Kshama Sawant, socialistisch gemeenteraadslid in Seattle, komt eind deze maand naar België voor twee meetings. Kom luisteren naar deze invloedrijke stem van de Amerikaanse linkerzijde.
– 25 november: Gent
– 26 november: Brussel
