Het zit het Vlaams Belang niet mee. De opkomst van de Lijst Dedecker en de daarmee gepaard gaande media-aanwezigheid van Dedecker zelf, zorgt ervoor dat het VB wat in de verdrukking komt. Dat kan ook bij de volgende verkiezingen electorale gevolgen hebben. Als het VB dan effectief voor het eerst echt verliest (na enkele “overwinningsnederlagen”), is er meer ruimte voor interne spanningen. Na de "zachte spanning" van de afgelopen weken, zou dat een nefast effect kunnen hebben op de extreem-rechtse formatie.
De voorzittersverkiezingen in het VB waren jarenlang niet bepaald een democratische aangelegenheid. Karel Dillen was immers aangesteld als “voorzitter-voor-het-leven”, maar die droeg bij leven de fakkel over aan een door hem aangestelde opvolger: Frank Vanhecke. Er was op dat ogenblik enige discussie, voornamelijk in de media, over tegenstellingen in de leiding van het VB en meer bepaald tussen Annemans en Dewinter die beiden aanspraak leken te maken op de positie van partijvoorzitter. Dillen koos echter voor zijn trouwe medewerker Vanhecke die hierna een prominentere rol ging spelen in het VB. Met de aanstelling van Vanhecke werd meteen een einde gemaakt aan de twist tussen Annemans en Dewinter, of werd deze althans binnenskamers gehouden.
Vandaag is er opnieuw discussie over de voorzitterspositie in het VB. In de media werd bericht dat er verschillende geluiden te horen vallen bij verschillende VB’ers. Annemans, die inmiddels alle bezwaren tegen Dewinter zou hebben laten varen (volgens ex-VB’ers als Van Cleemput gebeurde dit om de eigen carrière te redden en is Dewinter de feitelijke machthebber in het VB), verklaarde verbaasd te zijn van het feit dat Vanhecke zichzelf reeds als kandidaat naar voor schoof om zichzelf op te volgen. Dewinter volgde met de stelling dat de procedure nog bezig is en de kandidaturen nog niet zijn ingediend. Er werd gesuggereerd dat Dewinter zelf interesse zou hebben in de functie van voorzitter, maar dat valt te betwijfelen. Zelf stelde Dewinter: “Of ik zelf ambitie heb? Ik zeg niet nee. Ik zeg daar helemaal niets over.” Als verantwoordelijke voor de dienst organisatie controleert hij het partij-apparaat. Bovendien betwist niemand zijn positie als woordvoerder en duikt hij telkens weer op als spreekbuis van de partij. Waarom zou Dewinter dan ook nog eens voorzitter moeten worden? Om de feitelijke machtsverhoudingen formeel te bevestigen? Dat lijkt een mager argument te zijn om een eventuele interne crisis uit te lokken. Uiteindelijk verklaarde Dewinter reeds dat hij er over heeft nagedacht, maar beter geen kandidaat is voor de functie van voorzitter.
Anderzijds heeft Vanhecke wel een aantal waarschuwingen gekregen. Het feit dat hij voortijdig naar de media (en dan nog naar de verfoeide krant De Morgen) stapte, wordt hem intern niet in dank afgenomen. Vanhecke beweerde nadien dat er consensus zou zijn over een kandidaat voor het voorzitterschap, maar ook dat werd tegengesproken door Dewinter: “Wij zijn geen stalinistische partij die de voorzitter van bovenuit oplegt en de partijmandatarissen volledig buiten spel zet.” Geheel terzijde moeten we daarbij onwillekeurig denken aan de wijze waarop Karel Dillen destijds als voorzitter van bovenaf werd opgelegd. In De Standaard van vandaag wordt gesteld dat de mogelijke consensuskandidaat wel eens Bruno Valkeniers zou kunnen zijn. Het zou een oplossing zijn in de stijl van Dillen bij diens opvolging: als twee honden vechten om een been, wordt gezocht naar een derde hond die voor de eerste twee aanvaardbaar is. Voor Vanhecke zou het een stap achteruit betekenen, maar zou die dat erg vinden na zijn persoonlijke problemen van de afgelopen paar jaar?
De afgelopen maanden zijn verschillende berichten verschenen over interne tegenstellingen in het VB en het is logisch dat deze opnieuw opduiken in het kader van de voorzittersverkiezingen. Wij hebben vaak gewaarschuwd voor mediaberichten over spanningen en interne tegenstellingen in het VB. We denken echter wel dat het mogelijk is dat er nu effectief spanningen bestaan, onder meer omwille van de electorale druk op het VB. Als het VB verder verliest aan Dedecker, zal dit bij een deel van de aangetrokken carrièristen voor discussie en/of carrièrewendingen zorgen. De afgelopen weken kon er amper een televisieprogramma worden bekeken of een krant worden opengeslagen zonder op de aanwezigheid van Dedecker te botsen.
Het potentieel van LDD is reëel, ook al is het grotendeels gebaseerd op een populistisch “antwoord”. Populisme heeft als gevaar dat het in het gezicht van de populist kan ontploffen, maar dankzij de Belgische evenwichten is de kans groot dat LDD zich langere tijd op een veilige afstand van de macht kan behouden en als Dedecker en zijn entourage geen grote blunders begaan, kan dit electoraal zorgen voor nieuwe overwinningen.
Voor het VB is dat een probleem aangezien Dedecker een deel van haar kiespubliek overneemt. De grootste verschuiving van kiezers op 10 juni was deze van het VB naar LDD. Dat leidt tot zenuwachtigheid bij het VB en de mogelijkheid om na volgende verkiezingen zetels (en dus ook postjes en centen) te verliezen. De eenheid dat het VB de afgelopen jaren kende, was in niet onbelangrijke mate het resultaat van een aanhoudende groei. Het VB zal die groei mogelijk niet kunnen verderzetten. Alle onderdelen van het establishment lijken zich overigens op Dedecker te richten om het VB te bestrijden, een taktiek die wel eens in het gezicht van het establishment kan ontploffen. Zelfs Verhofstadt erkende aan Dedecker dat die laatste er in was geslaagd om het VB een nederlaag toe te brengen.
Het VB wil dit nu tegengaan met een aantal zichtbare campagnes. Dat zal wellicht niet volstaan om een electorale nederlaag in 2009 te vermijden. Om de schade te beperken zal de centrale leiding van het VB wellicht in staat zijn om tot een eenheidspositie te komen voor de voorzittersverkiezingen, maar elders zal er ongetwijfeld schade zijn in het VB. Voor het VB zit er niets anders op dan te wachten op belangrijke fouten van Dedecker en diens zootje ongeregeld in LDD. Dan kan het VB – indien het de storm met zo weinig mogelijk schade doorkomt – de vruchten plukken die Dedecker mee heeft gezaaid. Dat kan overigens snel gaan, kijk maar naar hoe het Geert Wilders is vergaan in Nederland (in recente peilingen moet zijn PVV fors inleveren aan Rita Verdonk).
De enige manier om dat te doorkruisen, is door te bouwen aan een echt alternatief: een actieve en strijdbare politieke vertegenwoordiging van de werkenden en hun gezinnen. Het politieke vacuüm is enorm en biedt ruimte aan populisten zoals Dedecker. Dat toont vooral het ongenoegen en dat is terecht. Het wordt echter tijd dat er ook politieke formaties komen die niet alleen inspelen op ongenoegen, maar ook actief strijden tegen de oorzaken van dat ongenoegen en vanuit die strijd alternatieven aanbieden. Een brede arbeiderspartij is nodig, niet alleen om de werkenden en hun gezinnen een politiek instrument aan te bieden, maar ook om de wildgroei van rechtse populisten en neofascisten tegen te gaan.
