Op 31 maart kondigde de Poolse premier Beata Szydlo aan dat er een wetsvoorstel voor een totaal verbod op abortus wordt opgemaakt. Momenteel is abortus in Polen enkel legaal in het geval van een verkrachting, gevaar voor het leven van de zwangere vrouw of bij problemen met de foetus. Dokters die clandestien abortussen uitvoeren, riskeren gevangenisstraffen.
Artikel door Tiphaine, Alternatywa Socjalistyczna (Polen)
De Poolse bisschoppen stuurden een open brief waarin ze vragen om terug te komen op dit ‘compromis’ en om abortus in alle gevallen te verbieden, behalve indien het leven van de zwangere vrouw in gevaar is. Ze eisen ook dat al wie betrokken is bij een illegale abortus kan vervolgd worden. Vervolgens kregen deze voorstellen steun van Beata Szydlo en andere partijleiders van de regerende conservatieve PiS.
Na de verkiezingsoverwinning van de PiS was het duidelijk dat er een aanvallen op de vrouwenrechten zouden komen. Wellicht had de regering er niet op gerekend om zo vlug rond dit thema iets te ondernemen, het effect van de beloften was immers nog niet uitgewerkt.
De verklaring van de premier kwam onverwacht, maar de reactie van de bevolking was toch enorm. Er waren de volgende dag al protestbijeenkomsten. Feministische groepen en de linkse partij Razem mobiliseerden op de sociale netwerken voor betogingen op 3 april. Een van de facebookgroepen kreeg op twee dagen tijd 66.000 likes bijeen.
Afgelopen zondag kwamen er 4000 tot 5000 betogers op straat in Warschau, 2000 in Krakau en honderden in andere Poolse steden. Er waren ook internationale acties in Londen en Oslo. Voor Polen is dit een grote mobilisatie. In Warschau en Krakau waren er meer betogers dan op de internationale vrouwendag, terwijl de acties op 8 maart maandenlang voorbereid worden.
Een ander ordewoord was om uit de kerken te vertrekken op zondagvoormiddag waar de brief van de bisschoppen werd voorgelezen. Velen gingen enkel naar de mis om te protesteren, maar het aantal vertrekkers was toch indrukwekkend. Videobeelden van kerken die leeglopen gaan overal rond op het internet. In enkele kerken van Krakau gaven de priesters er de voorkeur aan om de tekst niet voor te lezen.
Kleerhangers symboliseren de illegale abortussen. Dit werd dan ook het symbool van de beweging. In Warschau hingen betogers kleerhangers aan de bomen voor het stadhuis. Ze wezen erop dat een verbod op abortus niet leidt tot minder abortussen maar wel tot gevaarlijker omstandigheden. Elk jaar zijn er tussen de 80.000 en 200.000 illegale abortussen in Polen. Dit gebeurt zonder de nodige medische begeleiding en tegen een hoge financiële prijs. De slogans hadden niet alleen betrekking op de gezondheid van vrouwen, maar ook op het recht van vrouwen om over hun eigen lichaam te beslissen en er werd een scheiding van kerk en staat geëist.
Op maandag 4 april stelde de premier dat ze slechts een “persoonlijk standpunt” naar voor bracht. Dit zal de actievoerders niet stoppen maar meer zelfvertrouwen geven om de beweging door te zetten tot de regering toegeeft. Er is een nieuw actiecomité opgezet, “Alliantie om de keuze te veroveren”. Dit comité roept voor komende zaterdag op tot een betoging voor de kantoren van de premier.
Binnen het actiecomité zijn er tegenstanders van het wetsvoorstel die weigeren om op te komen voor vrije toegang tot gratis abortus. Wij denken dat dit verkeerd is. De zogenaamde ‘compromiswet’ van 1993 voorziet geen garantie op de mogelijkheid van abortus in de gevallen die volgens de wet legaal zijn. Dokters kunnen steeds weigeren om dit uit te voeren. Dokters mogen zelfs weigeren om contraceptieve middelen voor te schrijven op basis van hun persoonlijke overtuigingen. Vrouwen moeten dus naar een ziekenhuis gaan en daar zoeken naar een dokter die bereid is om hen te helpen. Sommige dokters en ziekenhuizen blijven treuzelen met de procedure tot de wettelijke periode waarbinnen abortus kan verstreken is.
Het zou een gemiste kans zijn als we nu niet gaan voor een reëel recht op abortus. De spontane en naar Poolse normen massale protesten tonen dat het mogelijk is om een grote beweging uit te bouwen waarmee de regering tot toegevingen kan gedwongen worden, ondanks de lobby van de kerk. Als dit gebeurt, zou het een formidabel precedent zijn voor toekomstige strijd tegen de conservatieve regering. Als we het potentieel laten voorbijgaan, zullen er ongetwijfeld nog meer aanvallen volgen op de vrouwenrechten, LGBT-rechten en op migranten.
Een deel van het actiecomité is voor een apolitieke benadering, waarbij het protest beperkt blijft tot de kwestie van abortus en niemand in de beweging een eigen politiek standpunt mag innemen. Dat zou de strijd verzwakken, het is belangrijk om de strijd voor vrouwenrechten te koppelen aan sociale kwesties zoals de lage lonen, het gebrek aan sociale bescherming, de besparingen op de ziekenhuizen, … Dit zou het mogelijk maken om nieuwe lagen in actie te brengen.
Alternatywa Socjalistyczna neemt enthousiast deel aan de strijd voor het recht op gratis abortus. Tegelijk wijzen we erop dat het kapitalisme vrouwen niets te bieden heeft, dit systeem maakt gebruik van vrouwenonderdrukking om de dominantie van de rijke elite te behouden.
