Artikel door Nicolas Croes uit de septembereditie van ‘De Linkse Socialist’
Stilaan worden de voorbereidingen getroffen voor de onderhandelingen over een nieuw Interprofessioneel Akkoord (IPA) dat de arbeid- en loonvoorwaarden in de private sector bepaalt. Het komt midden de aankondigingen van de verschillende besparingsoperaties op federaal, regionaal en lokaal vlak. En ook inzake de lonen ziet het er niet goed uit. Ook op dat vlak zal verzet nodig zijn.
We weten nog niet exact wat er op het menu zal staan. De werkgeversfederaties zwijgen nog even in blijde verwachting van de cadeaus die ze van de Zweedse coalitie verwachten en ze willen ook niet te veel olie op het vuur gieten in de aanloop naar het ABVV-congres van oktober. Maar de grote lijnen van wat ons te wachten staat, zijn wel duidelijk. Bij de laatste verkiezingen en ook daarna, hielden de werkgeversfederaties zich niet in om hun eisen op tafel te leggen. Ze deden dat met een zelfvertrouwen dat groter dan ooit tevoren was, ook langs Franstalige kant.
Alle verhaaltjes over de zogenaamde concurrentiepositie van de bedrijven zijn uiteraard niet nieuw, deze plaat is al jarenlang grijsgedraaid. Maar iedere nieuwe gelegenheid wordt aangegrepen. Nu roept Philippe Godfroid, de voorzitter van de Union des Classes Moyennes (UCM, Franstalige tegenhanger van Unizo), op om “krachtige en moedige beslissingen te nemen om de kost van arbeid te verminderen, de eindeloopbaan en de berekening van de pensioenen te moderniseren, de vorming te verbeteren, de arbeidsmarkt te flexibiliseren, …” Uiteraard willen de werkgevers dat enkel voor het ‘welzijn van iedereen’ en niet enkel om de eigen winsten op te drijven. Straks moeten we de werkgevers nog bedanken voor de opofferingen die steeds van onze kant moeten komen.
Zijn de Belgische werkenden te gulzig?
De twee vorige IPA-onderhandelingen hebben niet tot een akkoord geleid. De federale regering legde daarop eenzijdig een loonnorm op met een Koninklijk Besluit. Voor 2011-2012 ging het om een loonstop in het eerste jaar en een verhoging van amper 0,3% in het tweede jaar. Voor 2013-2014 werd een complete loonstop opgelegd. Ongetwijfeld zal het patronaat zich gesterkt voelen nu er een openlijk rechtse regering zit aan te komen.
In maart van dit jaar stelde de Europese Commissie in een rapport over de komende IPA-onderhandelingen: “Bovenop de maatregelen die de buitensporige toename van de lonen in het verleden moesten corrigeren, probeerde de regering tevergeefs om de wet van 1996 aan te passen om een toekomstige scheeftrekking tussen de lonen en de productiviteit tegen te gaan.” (Macro-economische onevenwichten België 2014). De wet van 1996 heeft tot doel om de evolutie van de lonen in ons land aan te passen aan deze in Duitsland, Frankrijk en Nederland. Het idee is om de logica van een bevriezing van de lonen door te trekken, minstens tot in 2018. Voor de Europese Commissie moet dit op tijd worden doorgevoerd zodat het reeds op het IPA van 2015-16 van toepassing zou zijn.
En zelfs dat zou niet volstaan. “Zelfs indien de nationale loonnorm strikter wordt gemaakt, kan de loonhandicap groter worden door het algemeen toepassen van de automatische indexering van de lonen op sectorniveau.” Eens te meer wordt voorgesteld om de indexering van de lonen aan te pakken. Het patronaat droomt daar al jaren van. In het document ‘Strategie 2010’ verklaarde het VBO zonder omwegen dat de “afschaffing van de automatische loonindexering de beste oplossing is voor het verbeteren van de concurrentiekracht van de Belgische bedrijven.” Een totale afschaffing van de index staat wellicht niet op de agenda, maar een nieuwe ondermijning ervan wel. Dat komt bovendien na alle eerdere ‘aanpassingen’ die de index al sterk ondermijnd hebben.
Een studie van het Europees Vakbondsinstituut (European Trade Union Institute, ETIU) vorig jaar gaf op basis van de gegevens van de Europese Commissie nochtans aan dat de reële lonen (dat is dus zonder inflatie) in België in de periode 2009-2013 slechts stegen met 0,0901% en in 2000-2008 met 0,4593%. Maar dan zouden de werkenden gulzig zijn?
Overlegsyndicalisme faalt
De grote bedrijven hebben geen gebrek aan geld, integendeel. In mei titelde L’Echo nog: “26 miljard ongebruikte cash bij grote Belgische bedrijven” (21 mei). De 150 grootste bedrijven in ons land houden een investeringsstaking. We zullen de middelen moeten zoeken waar ze zitten, het gaat overigens om middelen die ons toebehoren. Het zijn immers de arbeiders die rijkdom creëren en niet de aandeelhouders.
De strategie van overlegsyndicalisme – het is te zeggen het mee beheren van de sociale achteruitgang – heeft gefaald. Sinds 1981 hebben de opeenvolgende aanvallen op onze lonen en uitkeringen geleid tot een vermindering van onze koopkracht met naar schatting meer dan 20%, indien ook rekening wordt gehouden met de prijs die we betalen door de manipulaties aan de index.
Wanneer zullen de vakbonden de strijd ernstig voorbereiden met algemene vergaderingen op de werkvloer, werkonderbrekingen en sectoriële en interprofessionele vergaderingen om te informeren, mobiliseren en de werkenden te betrekken in een gedurfd oplopend actieplan met algemene stakingen? Geen enkele sector wordt vandaag gespaard, de confrontatie wordt op alle vlakken gevoerd of voorbereid. Het potentieel van gezamenlijke strijd is groot, het komt er nu op aan om dit potentieel te organiseren!
