In de nasleep van de algemene staking van 9 november is er steeds meer nadruk gelegd op het idee van een eenmalige premie, naar het model van de coronabonus in het vorige Interprofessioneel Akkoord (IPA). De hoop leeft bij de regering dat dit de sociale onrust kan bedwingen. Op 16 december is er een nieuwe vakbondsbetoging voorzien voor hogere lonen.
door Boris Malarme uit de december-editie van De Linkse Socialist die vrijdag van de drukker komt
Het IPA voor 2021-2022 voorzag in een belachelijk lage loonmarge van 0,4%. Daarnaast was er de mogelijkheid om op bedrijfsniveau te onderhandelen over een belastingvrije ‘coronabonus’ van maximum 500 euro. Het ging om een premie waarop geen sociale zekerheidsbijdrage betaald werd. De premie kwam er niet in alle bedrijven en het gemiddelde bedrag van wie deze wel kreeg was 280 euro. Het was een slecht akkoord dat leidde tot een betwiste stemming binnen het ABVV.
Officieel zijn de werkgeversorganisaties tegen een dergelijke premie en willen ze een strikte toepassing van een nulmarge voor 2023-2024. De vakbonden daarentegen willen vrije loononderhandelingen die boven de index gaan in bedrijven die het goed doen. Sommige werkgevers, vertegenwoordigers van regeringspartijen en vakbondsleiders staan open voor de piste van premies, ook al verzetten de vakbondsleiders zich tegen het belastingvrije karakter ervan. Op 10 november bevestigde minister van Economie en Arbeid Pierre-Yves Dermagne (PS) op televisie dat een ‘winstherverdelingspremie’ op de tafel van de regering zal liggen. Het gaat om een premie die onderhandeld kan worden in bedrijven die grote winsten boeken. De PS komt dus terug op haar standpunt dat de loonwet van 1996 moet herzien worden en houdt vast aan het ‘loonpact’ met de liberalen.
We kunnen geen genoegen nemen met een dergelijk zogenaamd compromis. Bijna 9 van de 10 Belgen nemen maatregelen om hun energieverbruik te verminderen en 60% bespaart zelfs op dagelijkse uitgaven, voedsel en boodschappen, vanwege de inflatie, zo blijkt uit een enquête van ING. Dit toont dat de automatische loonindexering niet volstaat om de hoge kosten van levensonderhoud op te vangen. Eenmalige premies om de woede te sussen, stellen niet gerust. Dergelijke premies worden niet in rekenschap gebracht voor de berekening van de pensioenen. Er wordt niet bijgedragen aan de financiering van de sociale zekerheid. Dit is verre van geruststellend.
De werkenden hielden alles recht tijdens de pandemie. Bij de economische heropleving eind vorig jaar werden de recordwinsten voor de aandeelhouders hersteld. Nu er inflatie en recessie is, willen ze de werkenden laten betalen voor hun crisis. De recessie wordt gebruikt om loonmatiging te verkopen rond het idee dat we allemaal in hetzelfde bootje zitten. Volgens de prognoses van het Planbureau zouden de recordwinstmarges tijdens de recessie dalen, maar nog steeds boven het gemiddelde van de afgelopen twintig jaar blijven. De 60% bedrijven die het goed doen in België hebben nog steeds 275 miljard euro in kas. De middelen bestaan voor de noodzakelijke loonsverhogingen van 2 euro per uur (330 euro bruto per maand) voor iedereen.
Het is belangrijk dat sterke vakbondssectoren de zwakkere meetrekken rond een dergelijke eis. Als we erin slagen om een dergelijke loonsverhoging af te dwingen, breken we meteen de loonwet van 1996. Als bedrijven zeggen dat ze dit niet kunnen en dreigen met afdankingen, moeten ze hun rekeningen openen zodat werknemers kunnen controleren of dit waar is. Laat de bazen maar uitleggen waarom er geen reserves zijn opgebouwd voor moeilijker tijden! Indien nodig moeten bedrijven worden genationaliseerd om jobs te redden.
