Lynne Stewart was geschokt toen ze werd opgepakt. Aanvankelijk dacht ze dat haar man, een gekende activist, problemen had met de politie. Maar die lieten haar weten dat ze voor haar kwamen. Als advocaat verdedigt Lynne Stewart onpopulaire cliënten omdat ze gelooft in de bescherming van burgerlijke vrijheden. Doorheen haar carrière verdedigde ze onder meer studentenactivisten, Black Panthers, mensen die van terrorisme verdacht werden,… Haar reputatie is legendarisch. In 2004 werd ze door de laatstejaars van de CUNY rechtenopleiding verkozen als advocaat die het beste het publieke belang verdedigde. Nu zal ze zelf een goede advocaat nodig hebben.
Margaret Collins, Socialist Alternative, New York
Op 9 april 2004, enkele uren nadat Stewart werd opgepakt, kwam Ashcroft op een televisieshow verklaren dat een "terroristische advocaat" was opgepakt en hij waarschuwde dat iedereen die terroristen zou helpen eveneens zou aangepakt worden. Dit werd op applaus onthaald. Ashcroft koos voor het forum van de televisie om te scoren en niet voor een persconferentie waar zijn standpunten zouden kunnen onthaald worden op kritiek door de media of door advocaten. Dit was immers de eerste keer dat een strafpleiter werd vervolgd door de regering wegens terrorisme. Deze stunt voor een televisiedebat zorgde er bovendien voor dat de andere kant niet kon gehoord worden. Blijkbaar wil het ministerie van justitie de zaak eerder in de media voeren dan in een rechtzaal.
De arrestatie van Lynne Stewart was een gevolg van haar verdediging van Sheik Omar Abdel Rahman die in 1993 werd veroordeeld wegens een bomaanslag op het World Trade Center. Rahman was verbonden met een organisatie onder de naam ‘Islamitische Groep’, en stond op de lijst van terroristen van het ministerie. Hierdoor stond hij onder toezicht en tussen 2000 en 2002 werden 85.000 berichten via e-mail, telefoon of fax afgetapt. Bovendien werden verborgen camera’s en microfoons ingezet.
Bovenop het afluisteren heeft de regering ook een Speciale Administratieve Maatregel (SAM) genomen waardoor bepaalde gevangenen niet langer met de buitenwereld kunnen communiceren, zelfs niet met hun eigen advocaten. Het ministerie van justitie ziet toe op de toepassing van de maatregel "in de mate van wat redelijkerwijze noodzakelijk is om toekomstige daden van geweld of terrorisme te voorkomen." Er is geen controle op het toezicht, noch inzake de duur noch inzake de omvang ervan.
Ook de wijze waarop iemand legaal vertegenwoordigd wordt, kan bepaald worden door het ministerie. De regering kan immers gebruik maken van een speciale procedure onder de naam ‘Federal Intelligence Surveillance Act’ (FISA). Daarmee kan onderzoek gevoerd worden naar mensen of organisaties die verdacht worden van terrorisme. Dit mag normaal gezien niet gebruikt worden tegen Amerikaanse burgers, maar er is een uitzondering mogelijk indien het "nationale belang" op de helling staat. Die term is vaag genoeg om iedere vorm van protest aan te pakken. Het wordt toegepast zonder enige verwittiging.
Daarbij houdt het echter niet op. Op 31 oktober 2001, in de nasleep van 11 september, maakte Ashcroft het mogelijk om op grotere schaal onbeperkt telefoons en e-mails af te tappen zonder enige procedure. Deze nieuwe bepalingen ondermijnen de mogelijkheden van advocaten om hun cliënten te verdedigen. De advocaat wordt enkel meegedeeld dat er mogelijks een toezicht is op de cliënt. Iedereen kan om gelijke welke reden aangepakt worden.
De regering volgde Stewart gedurende twee jaar en maakte de verdediging van Rahman moeilijk. Toen via Stewart een bericht van Rahman verstuurd werd over een conflict tussen de Islamitische Groep en de Egyptische regering, kon de regering toeslaan. Stewart, een medewerker en een Arabische tolk werden opgepakt. Een vierde persoon werd eveneens vervolgd, maar de Britse regering weigerde deze persoon uit te leveren bij gebrek aan een juridische rechtvaardiging daartoe.
Stewart werd voor vijf elementen van samenzwering tegen de VS vervolgd. Daarnaast werd ze ook verdacht van een "samenzwering" voor de voorbereiding van terrorisme. Daarbij werd verwezen naar het bericht van Rahman tegenover de Egyptische regering, wat volgens het ministerie zou leiden tot geweld en terreur.
Totnutoe was het voor advocaten mogelijk om al dan niet alle feiten naar voor te brengen naargelang het uitkwam voor de verdediging van cliënten. Die mogelijkheid wordt nu ondermijnd aangezien de regering zelf tussenkomt. Hierdoor worden de burgerlijke vrijheden ondermijnd. De Amerikaanse grondwet bepaalt dat de relatie tussen een advocaat en diens cliënt vertrouwelijk is. Zelfs op het vlak van de regels van de burgerlijke democratie is het duidelijk dat het huidig systeem niet in staat is om haar eigen wetten na te komen als het op mensenrechten aankomt. Stewart wordt vervolgd omdat ze haar cliënt wilde verdedigen. Het versturen van berichten namens de cliënt vormt een onderdeel van de taak van een advocaat.
Stewart werd door vertegenwoordigers van de gevangenis ingelicht dat ze haar cliënt niet meer zou mogen zien indien ze zich niet neerlegde bij de administratieve maatregelen die van toepassing waren. Bovendien lijkt het erop dat het ministerie van deze zaak een precedent wil maken. Het niet nakomen van administratieve bepalingen leidt normaal gezien tot boetes, maar niet tot strafrechtelijke vervolgingen.
Het feit dat de regering-Bush Stewart gedurende 20-30 jaar wil opsluiten, vormt een sterke boodschap: leg je neer bij de regels, of je komt zelf in de gevangenis. Dat is een waarschuwing voor de advocaten van gevangenen op Guantanamo Bay. Hierdoor wil men uiteindelijk alle oppositie tegen de oorlog in Irak en tegen de aanval op de levensstandaard in de VS in de kiem smoren.
De aanstelling van Alberto Gonzales als topmagistraat wijst op de richting van het huidige beleid. Martelingen zijn geen probleem, de rechten van beklaagden zijn onbelangrijk,… Stewart werd onaangekondigd een testpersoon voor de Patriot Act van Ashcroft. De rechtzaak tegen haar vond plaats in een nationale rechtbank, vlakbij de voormalige WTC-torens in New York. Daarmee werd ingespeeld op de angst bij de jury na 11 september. De openbare aanklager toonde een video waarin Osama Bin Laden bewonderend spreekt over Rahman. Alhoewel de rechter de jury opriep om geen rekening te houden met een mogelijke band tussen Bin Laden en Rahman, was de toon wel gezet. Stewart verklaarde na de uitspraak: "Als je Osama Bin Laden vermeldt, wordt bewijsmateriaal overbodig. Je kan de jury zeggen dat hij niets met de zaak te maken heeft, maar de vermelding maakt het op zich erg moeilijk om onze versie te laten horen."
Aanvankelijk stelden de juryleden scherpe vragen aan de openbare aanklagers over het gebrek aan bewijs, maar het standpunt van de juryleden keerde om, wellicht omwille van de video met Bin Laden. De jury had 15 dagen nodig om te beraadslagen en dit werd aanvankelijk door de aanhangers van Stewart gezien als een positief teken. Toen het verdict er was, barstten drie juryleden in tranen los. Stewart zei: "Waarom waren die juryleden er kapot van als ze dachten dat ze een rechtvaardig oordeel hadden geveld? Je kan enkel stellen dat ze ergens aanvoelden dat dit niet het geval was, maar dat ze deze uitspraak moesten vellen onder druk van de advocaten van de regering."
Stewart en de medebeklaagden werden op alle vlakken schuldig bevonden. Stewart moet mogelijks 20 tot 30 jaar naar de gevangenis. Geen enkele beklaagde werd schuldig bevonden aan terrorisme en de regering slaagde er niet in om Stewart te verbinden met terreurdaden. Het bericht van Rahman aan de Egyptische regering leidde niet tot geweld.
Dit was een rechtzaak over terrorisme zonder slachtoffers, tenzij we de onschuldig veroordeelden als slachtoffers aanzien. Het staatsterrorisme leidt ook tot slachtoffers. We moeten tegenover dit soort repressie in het verzet gaan. We mogen ons daarbij niet beperken tot de zaak van Stewart, maar moeten in het offensief gaan tegenover de oorlog van Bush en zijn mede-samenzweerders tegen ons. Daarbij komen we op voor het einde van de oorlog, het stopzetten van de besparingen op het vlak van lonen, gezondheidszorg, onderwijs en de privatisering van de sociale zekerheid. Het is noodzakelijk dat we opkomen voor een degelijk loon voor iedereen, gratis en degelijk onderwijs en toegankelijke gezondheidszorg. Daartoe moet een politiek alternatief opgebouwd worden, een massale partij van de werekende bevolking met een sterke socialistische stroming.
