De campagne “Fight for €14” van het ABVV is een uitstekende zaak voor de arbeidersbeweging. De leefomstandigheden van heel wat mensen in ons land zijn immers weinig benijdenswaardig. Ondertussen leven 1,8 miljoen inwoners van ons land in armoede. Onder hen heel wat jongeren: 1 kind op 7 groeit op onder de armoedegrens. Een job is bovendien al lang geen zekerheid meer op een menswaardig leven: 230.000 werknemers en zelfstandigen, oftewel 5% van de actieven, zijn arm.
Artikel door een ABVV-delegee in de Antwerpse chemiesector
Een minimumloon van 14 euro per uur (arbeider), of 2.300 euro bruto per maand (bediende), zou een belangrijke opstap richting een kwaliteitsvol leven betekenen voor velen. Momenteel ligt dat minimumloon op 9,65 euro per uur, relatief gezien één van de laagste ondergrenzen in West-Europa. In heel wat sectoren werden sectorale minima afgesproken via CAO’s, maar die liggen door de band nauwelijks hoger dan het nationale minimum.
Zo’n 15% van de werknemers verdient maandelijks minder dan 2.300 euro bruto. Voor hen zou het realiseren van de €14-eis onmiddellijk een wereld van verschil maken. Daar komt nog bij dat een fors hoger minimumloon een opwaartse druk uitoefent op alle lonen in ons land.
“€14/uur? Onbetaalbaar,” beweren patroons en hun politieke lakeien. Niets is echter minder waar! In 2017 maakten de 5.000 grootste Belgische bedrijven 24,2 miljard euro nettowinst, of 5% meer dan het jaar voordien. In 2016 werd door Belgische bedrijven 129 miljard euro versluisd naar belastingparadijzen. Allemaal bedragen die door hen verzameld werden omdat zíj zich het leeuwendeel van de vruchten van ónze arbeid toe-eigenen. “Fight for €14” is gerechtvaardigd én betaalbaar!
Het programma uitbreiden om tegemoet te komen aan de noden
Hoewel het minimumloon het speerpunt van de campagne is, is het net zo belangrijk om al wie van een uitkering leeft niet in de kou te laten staan. 1.500 euro netto minimumpensioen, minimaal 1.200 euro (werkloosheids)uitkering en behoud van 80% van het loon bij langdurige ziekte zijn noodzakelijke eisen die het programma vervolledigen om de strijd tegen armoede ten volle te voeren.
Door automatisering en robotisering kunnen honderdduizenden jobs in België bedreigd worden. De patroons zullen niet terugdeinzen om tot ontslagrondes over te gaan om hun winsten te vergroten. Onder andere de werknemers in de bankensector kunnen daar van meespreken. Een 30-uren werkweek, met behoud van loon en compenserende aanwervingen zou de groei van een werklozenleger tegengaan, én de technologische vooruitgang inzetten om het leven van de werkenden en hun gezinnen kwalitatiever te maken.
Het traditioneel sociaal overleg biedt geen uitweg
Het ABVV hoopte via het sociaal overleg in het kader van het Interprofessioneel Akkoord (IPA) tot een doorbraak te komen op vlak van de minimumlonen. Die kwam er niet. Meer dan een verhoging van €0,1/u zat er niet in. Voor de werkgevers en de regering is de maximalisatie van de winsten immers prioriteit nummer 1 t.e.m. 100. Een opbouwend actieplan rond de €14/u-eis zou de krachtsverhouding tussen arbeid en kapitaal kunnen wijzigen, maar daarvoor was er te veel aarzeling bij de vakbondsleidingen. Na de succesvolle staking van 13 februari werd een vervolg van de strijd – toch zeker langs Vlaamse kant – nooit ernstig overwogen door de top van de vakbonden.
De kwestie van de schrijnend lage minimumlonen in ons land werd dan maar over de verkiezingen getild. In een werkgroep, kaderend binnen het nationaal sociaal overleg, zou er na 26 mei verder onderhandeld worden. Of er veel uit de bus zal komen, valt te betwijfelen. De werkgevers dringen aan op een daling van de sociale bijdragen (werknemersbijdragen én die van de werkgevers) en de bedrijfsvoorheffing voor de laagste lonen. De traditionele politieke partijen hebben daar wel oren naar. Sp.a en Groen! steunen de “Fight for €14” campagne in woorden, maar gezond boerenverstand zegt ons dat er na de verkiezingen ook door hen vooral naar de insteek van het patronaat zal geluisterd worden. Een daling van de (para)fiscale bijdragen – oftewel het “uitgesteld loon” – doet het nettoloon stijgen, maar ondermijnt de financiering van de sociale zekerheid en openbare dienstverlening. Kortom, dan betalen we de loonsverhoging zelf, als gemeenschap.
Daar komt nog bij dat de ACV-leiding afkerig staat tegenover de “Fight for €14” campagne. Ze zegt het niet openlijk, maar de campagne wordt bij de groene top als een profilering van het ABVV gezien. Hoewel we begrip opbrengen voor de gevoeligheden, hopen we dat de geesten bij de ACV-leiding rijpen en er in de toekomst rond de tafel kan gezeten worden. Dit is nodig in het belang van de vele tienduizenden die moeten krabben om het einde van de maand te halen. En met begrip vanwege het ABVV dat het ACV ook haar organisatie continu wil versterken.
Van propaganda naar overwinningen
“Fight for €14” heeft vandaag voornamelijk een propagandistisch karakter. De verschillende centrales van het ABVV organiseren bijvoorbeeld elke 14-de van de maand acties op publieke plaatsen in het land. De begeleidende petitie is een handig hulpmiddel om mensen aan te spreken en om steun te vragen. Ook LSP voert campagne met deze petitie. De site “www.14euros.be” werd gelanceerd, alsook een geanimeerde facebookpagina. Allemaal positieve elementen die gehoor geven aan het 14 euro minimumloon. Zeker in verkiezingstijden zijn dit belangrijke initiatieven.
Een campagne heeft echter op een bepaald moment ook overwinningen nodig. Een eerste veldslag(je) werd al gewonnen bij het vleesverwerkend bedrijf “Pluma Ter Beke” in Wommelgem. Tijdens het sociaal overleg op het bedrijf werden in het kader van een nieuwe functieclassificatie de laagste lonen opgetrokken tot 14,05 euro per uur. Deze overwinning kan uiteraard dienen als trendsetter.
Nieuwe kansen zullen zich aandienen tijdens de onderhandelingen over sectorale CAO’s in navolging van het nationale IPA. Zeker in sectoren waar de lonen traditioneel laag liggen, kan “Fight for €14” een ruim en mobiliserend gehoor vinden. Het valt evenwel sterk te betwijfelen of er fundamentele stappen richting €14 komen louter op basis van onderhandelingen met de werkgevers van de verschillende sectoren. Strijd zal nodig zijn om de krachtsverhouding in ons voordeel te doen overhellen. De nationale “Mars voor Koopkracht en Sociale Rechtvaardigheid” van het ABVV op dinsdag 14 mei kan het startschot geven om de strijdbijl op te nemen in de sectoren.
Van onderuit opbouwen, zoals in de VS
Het ABVV haalde de mosterd voor de €14/u campagne in de Verenigde Staten. Daar startte zes jaar geleden een beweging voor een $15/u minimumloon, een campagne die aanvankelijk vooral navolging kreeg bij arbeiders uit de fastfoodindustrie. Acties van de werknemers zelf op hun werkplaats, inclusief “spontane” stakingen, leidden tot lokale overwinningen en een snelle uitbreiding.
Minder geweten is dat dat de Amerikaanse zusterorganisatie van LSP in de VS, Socialist Alternative (SA), een belangrijke motor van de beweging is, en dat van bij het begin. Zo bouwde SA de “$15 Now” campagne uit in Seattle, een stad qua grootte vergelijkbaar met Antwerpen. Via haar gemeenteraadslid en spreekbuis Kshama Sawant, geruggesteund door een massieve “grassroots beweging”, kon het de traditionele politici dermate onder druk zetten dat een minimumloon van 15 dollar werd afgedwongen in de stad.
Sociale akkoorden komen uiteraard anders tot stand in België dan in de VS. Minimumlonen in ons land worden doorgaans afgesproken per sector, en niet per stad of staat/provincie. Maar dat neemt niet weg dat we lessen kunnen trekken uit de dynamiek van de beweging in de Verenigde Staten. Zo waren lokale overwinningen, per werkplaats/bedrijf, cruciaal om de beweging het noodzakelijke zelfvertrouwen te bezorgen.
We denken dat dit ook in ons land een noodzakelijke voorwaarde is om van “Fight for €14” een succes te maken. De petitie kan een instrument zijn om in contact te komen met werknemers in bedrijven waar lage lonen de norm zijn. Dat zijn immers vaak bedrijven met weinig tot geen vakbondsvertegenwoordiging. Interimkantoren kunnen een “doelwit” vormen voor sensibiliseringsacties. Net als “symboolbedrijven” uit de logistieke sector, horeca, dienstencheques, voedingsnijverheid enz. Aangezien het vaak jongeren zijn die werken voor een laag loon kunnen de jongerenwerkingen van de vakbonden er mee hun schouders onder zetten.
Het kapitalisme draait om winst; socialisme om de noden van iedereen
“Fight for €14” heeft het potentieel om brede lagen van de werkenden te betrekken in strijd voor een verbetering van werk- en leefomstandigheden. Een beweging opgebouwd van onderuit kan de continue neoliberale aanvallen op onze verworvenheden ernstige nederlagen toebrengen. Daarnaast zou het een belangrijke groep van jongeren via ervaringen in de strijd bewustmaken van de uitbuitingsmechanismen van het kapitalisme. Een maatschappij waar we als bevolking zélf de controle uitoefenen over de sleutelsectoren van de economie, in plaats van een handvol superrijke aandeelhouders, zou ons pas echt de instrumenten bezorgen om de vruchten van onze arbeid in te zetten voor de behoeften van iedereen, en niet voor de winsten van enkelen.
www.14euros.be
