De trojka (Europese Commissie, Europese Centrale Bank en IMF) trok deze week naar Athene om er de Griekse ‘vooruitgang’ qua besparingen te bekijken. In ruil voor de laatste reddingsoperatie met garanties, werd een fors besparingsplan geëist om de Griekse bevolking te laten opdraaien voor de crisis. Het gemiddelde inkomen van een Grieks gezin is de afgelopen vier jaar met maar liefst 50% afgenomen, dat is wat de New York Times een ‘dodende spiraal’ noemde.
De massale werkloosheid, toenemende belastingen, oprukkende inflatie,… verwoesten het leven van de gewone bevolking. Athene, goed voor een derde van de 11 miljoen Grieken, wordt volgens de Britse krant The Guardian getroffen door “alomtegenwoordige criminaliteit en wetteloosheid”. Er is een forse toename van het aantal daklozen alsook van drugsverslaving. “Psychiatrische patiënten worden uit de instellingen gezet omdat die niet de middelen hebben om hen op te vangen”, aldus de Britse krant. Heel wat winkeliers moesten de deuren sluiten. Steeds meer mensen zien zich verplicht om eten te zoeken in vuilbakken en afval. Gepensioneerden overleven met groenten en fruit die niet meer verkocht geraken op de markt. Het aantal zelfmoorden neemt snel toe. De wanhoop drijft velen naar het platteland of tot emigratie. Griekenland kent de grootste exodus in meer dan veertig jaar.
Dergelijke wanhopige omstandigheden doen doorgaans enkel aan de neokoloniale wereld denken of aan de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Maar dit is wel degelijk Griekenland, een land dat deel uitmaakt van het hart van het europroject dat tot voor kort door de Europese kapitalisten als een ‘succesverhaal’ werd bestempeld.
De aankondiging van de regering onder leiding van Papandreou van de PASOK om nog meer te besparen, nog meer belastingen in te voeren en de pensioenen verder naar beneden te herzien, leidde eens te meer tot woede en frustratie. Het vormde het begin van een nieuwe ronde van sociale strijd. Studenten houden hun universiteiten bezet uit protest tegen de hogere inschrijvingsgelden en de privatiseringsplannen. Na jaren van algemene stakingen en grote bezettingsacties, stelt de vraag zich: hoe kunnen de Griekse arbeiders en jongeren de besparingstsunami stoppen?
We spraken daarover met Nikos Anastasiades van Xekinima, de linkse socialisten in Griekenland.
Kan je kort uitleggen wat deze besparingsplannen betekenen voor de meerderheid van de bevolking?
“De regering kondigde nieuwe besparingsmaatregelen aan. Over dat ‘nieuwe’ wordt nogal eens gelachen in Griekenland, de regering kondigt iedere week wel ‘nieuwe’ besparingsmaatregelen aan. De vorige aanvallen hebben de levensstandaard van de gewone bevolking al drastisch ondermijnd. Nu worden nog meer aanvallen ingezet. Daaronder is er het plan om werknemers uit de openbare sector af te danken, van de 750.000 personeelsleden in de publieke sector zouden er de komende vijf jaar 200.000 moeten verdwijnen. Dit plan wordt deze week al aangevat, duizenden werknemers worden ‘geschorst’. De lonen in de publieke sector zullen met gemiddeld de helft worden verlaagd.
“De regering voert een nieuwe belasting in op de werkenden met de laagste lonen. Dat gaat gepaard met een jaarlijkse gezinsbelasting. De regering wil de prijzen voor huisbrandolie verdubbelen. Tenslotte wordt het budget voor onderwijs verlaagd en wordt inschrijvingsgeld ingevoerd aan de universiteiten.
“Voor de huidige economische en financiële crisis was Griekenland al een van de armste landen van de Europese Unie. Deze besparingen zullen de samenleving in absolute armoede onderdompelen en een ‘verloren generatie’ van werklozen creëren. Vorige week werd al bekend dat het aantal zelfmoorden als gevolg van economische redenen het afgelopen jaar is verdubbeld.”
Kapitalistische politici en internationale bankiers stellen dat de regering in haar uitgaven moet snoeien om de Griekse economie te redden. Maar wat is de echte economische situatie?
“In 2009 was er een bezoek van het IMF aan Griekenland en werd gesteld dat het land binnen de twee jaar uit de recessie zou geraken en dat het land in een betere positie zou zitten om de overheidschulden af te betalen. Vandaag is de economische situatie slechter dan twee jaar geleden. Er wordt ons gezegd dat we de ‘markten moeten geruststellen’ en dat we het dan beter zullen hebben. Maar iedere keer dat de markten worden gerustgesteld, worden ze enkel nog inhaliger. Ze duwen ons in een bodemloze put.
“Dit jaar zal de Griekse economie met zowat 5% krimpen. Heel wat bedrijven moeten de deuren sluiten. Er komen officieel 600 werklozen per dag bij. Het officiële werkloosheidscijfer bedraagt nu 16% of 800.000 mensen zonder baan. De regering telt wie slechts een of twee uur per week werkt niet als werkloze. Zelfs het officiële werkloosheidscijfer betekent dat er op drie jaar tijd een verdubbeling van het aantal werklozen is.
“Al deze economische verwoestingen hebben niet geleid tot het terugdringen van het tekort. De regering heeft gefaald voor alle financiële doelstellingen die ze had gesteld. De inkomsten zijn erg beperkt omdat er minder binnenkomt uit de belastingen als gevolg van de recessie. Een aantal uitgaven zijn toegenomen, onder meer omdat meer werkloosheidsuitkeringen moeten worden betaald. Die uitkeringen zijn dan wel erg laag, het grote aantal weegt door.
“Het enige cijfer dat blijft toenemen, is dat van de miljarden schulden die worden afbetaald aan de banken en internationale crediteurs. De banken en de markten, dat zijn de enigen waar de regering bezorgd om is.”
Hoe gaan de werkende mensen met deze besparingen en aanvallen op hun levensstandaard om? Welk verzet komt er van de vakbonden en de linkse partijen?
“Er is een mengeling van woede en wanhoop onder de bevolking. Velen worden getroffen door werkloosheid en hebben het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen. Maar tegelijk is er een groot besef dat het noodzakelijk is om terug te vechten, er komt immers geen einde aan de besparingen van de regering.
“Het afgelopen jaar waren er verschillende massale mobilisaties waarbij twee miljoen mensen in juni op straat kwamen. Er is het protest van de ‘verontwaardigden’. Er waren talloze stakingen en betogingen van arbeiders. Het probleem is niet dat er geen bereidheid is om terug te vechten, maar wel dat we geen leiding hebben om dit ernstig te organiseren. De vakbondsleiders roepen af en toe een 24-urenstaking uit, maar er is geen concreet plan om de regering een nederlaag toe te brengen. Als de bonden een actie organiseren, is het veelal om ‘stoom af te laten’. Het ontbreekt aan een ernstig alternatief op de besparingspolitiek. Er is ook amper democratische dialoog met de basisleden van de vakbonden.
“Mensen erkennen hun eigen potentiële kracht als ze gemobiliseerd zijn, maar tegelijk wordt aangevoeld dat er geen instrument is om de strijd te winnen.
“De grote linkse partijen hebben verschillende problemen. De Communistische partij (KKE) brengt slogans naar voor die een zekere aantrekkingskracht hebben en er zijn pogingen om de kapitalistische crisis te verklaren, maar het blijft een bijzonder sectaire partij die weigert om initiatieven te nemen die niet enkel de eigen rangen omvatten. Syriza, een overkoepeling van linkse formaties, neemt geen politieke initiatieven en heeft geen politiek programma om de beweging te verenigen en de crisis aan te pakken.”
Wat stelt Xekinima dan voor om de besparingen te stoppen en als oplossing voor de crisis?
“Als het besparingsbeleid wordt voortgezet, hebben de Griekse arbeiders en jongeren geen toekomst. Als we het IMF, de regering en de bankiers laten doen, zullen ze onze levensstandaard verder afbreken. De enige manier om de aanvallen te stoppen, is door de schulden aan de banken niet langer af te betalen. Waarom zouden we schulden afbetalen aan instellingen die net verantwoordelijk zijn voor de crisis?
“Hiertoe is er nood aan een coördinatie van de verschillende protestbewegingen en de strijd van arbeiders en jongeren. Dat kan met een politiek programma rond socialistische eisen tegenover de kapitalistische crisis. Wij staan voor de nationalisatie van de banken en de hernationalisatie van al wat werd geprivatiseerd. De nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie onder democratische arbeiderscontrole moet toelaten om de enorme rijkdommen en middelen – die door de Griekse arbeiders worden gecreëerd- te investeren in de economie en om werk te creëren.
“We moeten de strijd van de Griekse arbeiders en jongeren verbinden met een internationaal perspectief. De crisis slaat immers overal toe. Er is geen oplossing mogelijk binnen het kader van een land. De arbeiders moeten doorheen Europa opkomen voor hun belangen en strijden voor een socialistische federatie van Europese staten.
“In Griekenland zullen er opnieuw stakingsacties komen en komt er een massale niet-betalingscampagne om de gezinsbelasting te stoppen. Er zijn ook de acties in het onderwijs, aan de universiteiten en op de scholen. Als we deze strijdbewegingen verenigen, kan dit de regering ten val brengen en is het mogelijk om een andere strategie tegenover de crisis naar voor te brengen.”
