De afgelopen weken was er een opmars van het Oekraïense leger in de oostelijke regio Charkov. Ook in het zuiden is er druk op de Russische bezetting. Westerse wapens spelen uiteraard een grote rol in het conflict, maar het verzet door de bevolking lijkt van doorslaggevend belang te zijn. De Oekraïense troepen werden warm onthaald in de regio Charkov. De frontlinie schoof in september een heel eind op, maar tegelijk blijft de dreiging van een lange uitputtingsoorlog. De werkende bevolking en gewone soldaten in zowel Oekraïne als Rusland zijn daar het grootste slachtoffer van.
Artikel door Geert Cool uit maandblad De Linkse Socialist
‘Speciale operatie’ in de problemen
De militaire en logistieke problemen van de ‘speciale operatie’ in Oekraïne wegen door op het regime van Poetin. Met de inkomsten uit energie, in het bijzonder olie en gas, blijft het regime voorlopig overeind. De Russische bevolking daarentegen gaat gebukt onder het jobverlies, de tekorten en de stijgende prijzen. Harde repressie zorgt ervoor dat het ongenoegen niet georganiseerd wordt. Vanuit het establishment wordt voorzichtige kritiek geuit, mogelijk om het terrein af te tasten. Parlementslid Zatoelin van Verenigd Rusland, de partij van Poetin, verklaarde aan de New York Times dat teveel kritiek gevaarlijk is omdat het kan leiden tot situaties als in 1917 of 1991. Daarmee verwees hij naar de Russische Revolutie en de val van de Sovjet-Unie. De gedeeltelijke mobilisatie die Poetin moest afkondigen om militair stand te houden, wakkert het protest opnieuw aan.
Samen met de militaire problemen op het terrein neemt ook de kritiek toe van de internationale partners van Poetin. Op de top van de Shanghai Cooperation Organisation (een veiligheidsoverleg van Centraal-Aziatische landen en Rusland) verklaarde Xi Jinping dat hij vragen heeft bij de oorlog. Het bleef bij die vage kritiek om de economische samenwerking niet in het gedrang te brengen, een samenwerking waarin de tien keer grotere Chinese economie de toon zet. De Indische premier Modi reageerde iets meer uitgesproken. Voor de ogen van de media zei hij aan Poetin dat dit “geen tijd voor oorlog” is. Poetin zat duidelijk verveeld met de opmerking en zei dat Rusland “er alles aan doet om dit zo snel mogelijk te stoppen”. Het feit dat de Indische regering tegelijk goede banden met de VS onderhoudt, niet in het minst om sterker te staan tegenover de invloed van het Chinese imperialisme in de regio, zal niet vreemd zijn aan de sterkere formulering van de kritiek op Poetin.
De internationale inter-imperialistische spanningen spelen een essentiële rol in de oorlog, maar die kreeg ook een eigen dynamiek en inzet. Het Russische leger heeft het moeilijk om veroverd gebied te controleren, in het bijzonder omdat de bevolking tegen de bezetting gekant is. Dat is een probleem waar ook de Oekraïense opmars op zal botsen indien het doortrekt tot in de Donbas, waar de Russischsprekende bevolking het Oekraïens nationalisme niet als bevrijdend zou ervaren. Ondertussen zijn er raketaanvallen en aanslagen langs beide kanten van de frontlinie en zijn er berichten over vreselijke oorlogsmisdaden, zoals het massagraf in Izjoem. Een aansluiting bij Rusland van de ‘volksrepublieken’ Loehansk en Donetsk, en mogelijk zelfs van een deel van het zuiden van Oekraïne, zal de patstelling verder in de hand werken. De nucleaire dreiging wordt steeds uitdrukkelijker naar voren gebracht.
Alternatief vanuit arbeidersbeweging nodig
Met de winter voor de deur dreigen de condities op en rond het slagveld moeilijker te worden. Ondanks alle moderne technologie dreigt een uitputtingsslag die doet denken aan de loopgravenoorlogen van honderd jaar geleden. Dit is rampzalig voor de bevolking in de regio, maar ook voor de soldaten.
De Oekraïense soldaten mogen niet aanvaarden dat hun leven en toekomst op het spel gezet wordt om de belangen van de oligarchen te dienen. Elke stap naar zelforganisatie verdient alle steun, van bescheiden stappen als een soldatenkrantje tot het verkiezen van de officieren of de vorming van lokale comités van soldaten en buurtbewoners om toe te zien op de militaire verrichtingen en de hulpverlening. Vanuit die zelforganisatie kan ook propaganda gemaakt worden gericht op de Russische soldaten en hun groeiende bezorgdheid over het feit dat ze als kanonnenvlees voor het Russische imperialisme worden ingezet.
De oorlogspropaganda versterkt een gevoel van ‘nationale eenheid’. Als verderzetting van politiek met andere middelen, maakt oorlog echter geen einde aan de klassenstrijd. Oorlog wordt door de kapitalisten integendeel gebruikt om extra winsten te boeken met wapens, energie en levensmiddelen. Tegelijk wordt het argument van nationale eenheid ingeroepen om de werkende klasse onder de knoet te houden en elke organisatie voor betere werk- en levensomstandigheden tegen te houden. De grote winsten van de oorlogsprofiteurs worden geboekt op de kap van de ellende van de meerderheid van de bevolking.
Marxisten zijn internationalisten die vertrekken van de belangen van de werkende klasse. We verzetten ons tegen het Poetin-regime maar ook tegen het beleid van Zelenski en het westers imperialisme. De enige kracht die een alternatief kan vormen voor het perspectief van een lange uitputtingsoorlog is de arbeidersbeweging. Als die in actie komt, zal dit ongetwijfeld tot internationale mobilisaties en solidariteit leiden waarmee niet alleen de oorlog maar ook het systeem dat oorlog voortbrengt kan gestopt worden.
