Het leek er even op dat Ken Loach, Brits cineast en socialistisch activist, de camera aan de haak zou hangen na “I, Daniel Blake”. Toch staat hij er terug. Met “Sorry We Missed You” richt hij zijn lens op de miserie en armoede die schuilgaan achter de Britse flexijobs.
Recensie door Koerian (Gent)
Vijf miljoen, dat is het aantal Britten dat zelfstandig werkt, zonder contract of werkzekerheid. 900.000 ervan werken met zogenaamde nul-uren-contracten, contracten via dewelke de baas à la minute bepaalt wanneer/of je werkt. (1)
Sinds de financiële crisis schoot het aantal van dergelijke onzekere contracten omhoog. Ze staan in voor een kwart van de jobgroei in Groot-Brittannië tussen 2012 en nu. Patroons proberen meer winsten te boeken door arbeidskosten naar beneden te halen. Het maakt deel uit van de vloedgolf van precarisering die vooral de VS en Groot-Brittannië treft. Ook België wordt getroffen, denk maar aan de flexijobs en de acties van Deliveroo-koeriers tegen verslechterende werkomstandigheden en dalende lonen.
Het leven onder een nul-uren-contract is er één van armoede en onzekerheid. Onderzoek toont dat hoe langer iemand in flexibel werk vast zit, hoe slechter haar/zijn mentale én fysieke gezondheid wordt. (2)
Het is die sociale realiteit die Ken Loach voelbaar maakt in “Sorry We Missed You.” De film volgt een gezin in Newcastle upon Tyne. Moeder Abby werkt als freelance thuishulp en vader Ricky probeert aan de bak te komen als pakjesbezorger in onderaanneming. Het koppel heeft een erg intelligente dochter van elf en een rebellerende vijftienjarige puberzoon. Na de crisis in 2008 verloor Ricky zijn job en het gezin hun huis. Het onmenselijke werkschema van Ricky laat geen tijd om thuis te zijn, meer dan een paar uur te slapen of zelfs naar het toilet te gaan. Wanneer hij om welke reden ook niet in staat is te werken en zelf geen vervanger vindt, betaalt hij 100 pond boete aan zijn werkgever. Zonder cao’s of sociale rechten heerst de (ploeg)baas met complete willekeur over zijn zelfstandig personeel.
De hoop die het gezin had aan het begin van de film – het vooruitzicht met Ricky’s nieuwe job misschien de waarborg voor een hypotheek te kunnen bijeen sparen – benadrukt enkel de wanhoop wanneer blijkt dat de job hen enkel dieper in de miserie duwt.
“Sorry” vormt in elk opzicht een tweeluik met “I, Daniel Blake.” Beide films tonen de dagelijkse realiteit van grote lagen werkenden in Noord-Engeland. Geen van de twee films probeert te verdoezelen of verzoeten: Loach’s grauwe realisme laat geen ruimte voor Hollywoodiaanse lichtpuntjes. Beide zijn een keiharde veroordeling van het Engels neoliberalisme.
Loach’s realisme wordt doorheen de film kracht bijgezet door de acteerprestaties van Chris Hitchen en Debbie Honeywood: geen professionele acteurs, maar ouders die hun kinderen opvoedden met laagbetaalde, onzekere jobs. Ze kregen hun scripts steeds net voor ze de bewuste scène moesten spelen. Zo is veel van de verrassing, het verdriet en de wanhoop op het scherm spontaan. De druk die het onzekere bestaan zet op elk gezinslid, ook de kinderen, wordt uitstekend vertolkt.
Zoals steeds biedt Loach de kijker geen oplossing of alternatief. In realiteit mag hij dan een principiële socialist zijn, in zijn films is hij een chroniqueur. Hij ziet zichzelf als één van de weinige regisseurs die tussen luie documentaires en opgewekte talkshows de harde realiteit van het leven onder kapitalisme neerzet. Vandaag is dat een statement an sich in een door private spelers gedomineerd medialandschap. Zoals hij het zelf zegt in een interview met The Guardian: “Mensen zijn zich bewust van de ongesproken regels [van de televisiebureaucratie] anders zouden uitzendingen vol woede zitten over armoede, dakloosheid, groteske ongelijkheid, de stupiditeit van privatisering en het ineenstorten van de NHS [Britse publieke gezondheidszorg].” (3)
- https://www.onrec.com/news/statistics-and-trends/zero-hour-contracts-triple-accounting-for-a-quarter-of-total-employment
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/roiw.12316
- https://www.theguardian.com/film/2019/oct/10/ken-loach-sorry-we-missed-you-interview-poverty-homelessness-inequality-privatisation
