De Duitse media doet er alles aan om de protesten tegen het asociale beleid van de regering-Schröder te minimaliseren of om betogers af te schrikken door te wijzen op pogingen tot deelname van extreem-rechts aan de betogingen. De tactiek om de betogers af te schrikken, werkte alleszins niet op 23 augustus. Toen trokken meer betogers op straat in een groter aantal steden dan de week voordien.
Artikel op basis van een uitgebreid standpunt van SAV
Het is echter moeilijk om een volledig beeld te krijgen aangezien de media sterk verschillende cijfers geeft, zo hadden een aantal kranten het over slechts 3.000 betogers in het westen van Duitsland, terwijl er reeds 1.500 betogers waren in Keulen, 1.200 in Dortmund en Hamburg, 1.000 in Bochum, Gelsenkirchen, Saarbrücken en Kassel, 700 in Oldenburg, 500 in Aachen, Bremerhaven en München, om maar enkele voorbeelden te geven.
Op 23 augustus waren er alles samen ruim 130.000 betogers in 160 steden. Op 30 augustus was er reeds een lijst van 178 steden waar betoogd werd! Die toename is er ondanks het feit dat de vakbonden nog steeds geen nationale oproep gelanceerd hebben om deel te nemen aan de maandagbetogingen. Hierdoor wordt duidelijk dat de protestacties er komen door de druk van de basis. Waar de vakbondsleiding wel aanwezig is op de betogingen, blijkt dat ze niet bereid zijn een echte mobilisatiecampagne te voeren in de bedrijven.
PDS
Op veel betogingen in Oost-Duitsland was de PDS (ex-communisten) sterk aanwezig. Nochtans staat de tegenstand tegen Hart IV (die beperkt is tot woorden) in tegenstelling tot het actief besparingsbeleid dat gevoerd wordt door de PDS als regeringspartij in Berlijn en Mecklenburg-Vorpommern. Moest de PDS-leiding haar deelname in de acties tegen Hartz IV ernstig opvatten, zou de partij uit de lokale regeringen moeten stappen en zich niet langer opstellen als bondgenoot van de nationale regering om een besparingsbeleid te voeren. Het dubbele gezicht van de PDS-leiding wordt algemeen erkend, maar de partij wordt toch gezien als een “minder kwaad”. Op die basis zou de PDS bij de regionale verkiezingen in Brandenburg en Sachsen op 19 september een sterke winst kunnen boeken. Dat wijst echter niet op een stabiele steun voor de PDS en ook niet op een instroom van nieuwe leden in de partij.
Hoe verder?
De beweging bevindt zich nog in een opgaande fase en is breder dan enkel een beweging tegen Hartz IV. Voor velen is dat besparingsplan slechts de druppel die de emmer doet overlopen. Er zijn de eerste drie plannen Hartz geweest, de hervorming van de gezondheidszorg, de plannen van Agenda 2010, de besparingen op het loon,… die de allemaal de woede tegenover de regering en het patronaat versterken. Daar tegenover stelt drie vierden van de Oostduitsers en de helft van de Westduitsers dat het socialisme een goed idee was, maar slecht uitgevoerd werd.
De vraag stelt zich hoe lang de maandagbetogingen kunnen standhouden als er geen nieuwe stap vooruit komt. Het is duidelijk dat de stemming er is voor een “hete herfst” en dat reeds sinds enkele weken. Sinds de grote betoging van 1 november 2003 tegen Agenda 2010 is er een reeks van grote mobilisaties geweest met slechts nu en dan een korte periode van relatieve rust. Telkens was er een grote actiebereidheid.
Maar maandagbetogingen alleen zullen Hartz IV niet stoppen. Dat kan enkel als de beweging een mobilisatie opzet waarbij tegemoet gekomen wordt aan de radicalisering onder arbeiders en werklozen. Er zullen ook radicalere protestvormen nodig zijn, dit werd reeds duidelijk toen Schröder in Wittenberge bekogeld werd met eieren of de acties gericht op het verstoren van de verkiezingscampagne van de SPD in een aantal steden. Het protest zal niet zomaar stoppen, de woede en ontgoocheling van 14 jaar hereniging van Duitsland komt tot uiting in de protesten.
In het westen moet de beweging nog verder ontwikkelen, de beweging is er nog maar net op gang gekomen. Het einde van de zomervakantie biedt wel mogelijkheden om de beweging uit te breiden en de druk binnen de vakbonden op te drijven om tot een ernstige mobilisatie te komen.
Andere factoren die de beweging een nieuwe impuls kunnen geven, zijn bijvoorbeeld de verkiezingsnederlaag die de SPD in de komende regionale verkiezingen in twee deelstaten zal kennen. Bovendien kan de ontwikkeling van het “Electoraal alternatief voor werk en sociale rechtvaardigheid’’ het perspectief bieden van een politiek verlengstuk voor de beweging waarmee de druk kan verhoogd worden. Het feit dat het voormalig SPD-kopstuk Lafontaine op 30 augustus voor het eerst deelnam aan de maandagbetoging in Leipzig kan dat effect nog versterken.
Maar de beweging zal meer nodig hebben om haar dynamiek niet te verliezen. Een aantal betrokkenen bespreken de mogelijkheid van een nationale betoging op 2 oktober. Dat voorstel is correct en moet gesteund worden. Een massale nationale betoging kan honderdduizenden op de been brengen. Daartoe zal binnen de vakbonden een strijd moeten gevoerd worden opdat er daadwerkelijk in de bedrijven zou gemobiliseerd worden.
Zo’n betoging zou bovendien de vraag opwerpen naar verdere actiemiddelen. Het zal daarbij belangrijk zijn om de strijd tegen Hartz IV te koppelen aan de strijd tegen de arbeidsduurverlenging en de verlaging van de lonen in bedrijven als Volkswagen, Opel, MAN, Karstadt en tal van andere bedrijven. Die elementen moeten samengebracht worden in een strijd tegen het offensief van de regering en het patronaat.
Om het patronaat echt te raken zal het noodzakelijk zijn over te gaan tot stakingsacties zodat de winsten van de patroons onder druk komen te staan. Na een nationale massa-betoging moet er een nationale stakings- en protestdag komen. Dat is de centrale oproep van de SAV in de beweging en in de vakbonden.
