Op 19 juli kwamen zowat 100 activisten (waaronder voormalige leden van de SPÖ, Groenen, KPÖ naast militanten van de Jongsocialisten en de vakbonden) bijeen op een conferentie in Wenen van het Linksprojekt (“Linkse project”) waar werd besloten om deel te nemen aan de vervroegde verkiezingen van 28 september onder de naam “Linke” (Links).
Deze conferentie vond plaats tegen de achtergrond van een gepolariseerde sociale situatie en een belangrijke crisis in het Oostenrijkse politieke establishment. Deze verkiezingsdeelname kan een eerste stap zijn in de richting van een nieuwe formatie of aanzet tot formatie van een nieuwe arbeiderspartij in Oostenrijk.
De grote coalitie van sociaal-democraten (SPÖ) en conservatieven (ÖVP) hield het niet lang vol waardoor het politieke landschap in Oostenrijk er één van crisis is. In de regering brak de SPÖ al haar belangrijke verkiezingsbeloften van voor januari 2007. Dat zorgde ervoor dat de partij bij de regionale verkiezingen van juni in Tirol zowat 40% van haar stemmen verloor. De SPÖ staat op het laagste niveau in de peilingen sinds lange tijd.
Daarbovenop is er een groot ongenoegen omwille van de stijgende inflatie en de oplopende levensduurte. De reële lonen zijn vandaag lager dan in 1991 en de laagste lonen worden hard getroffen door de stijgende prijzen. Met de mogelijkheid dat de economische crisis zal leiden tot nieuwe massa-ontslagen of bedrijfssluitingen (er wordt gesuggereerd dat dit het geval kan zijn bij Siemens, Telekom of andere bedrijven), zullen de problemen er enkel erger op worden. Delen van het establishment vinden intussen dat de regering niet snel genoeg gaat met de besparingen. Ze hebben het over een Reformstau (blokkade van de hervormingen).
Om de dalende steun op te vangen, heeft de SPÖ een nieuwe partijleider aangesteld, Werner Faymann. De partij maakte een populistische bocht waarbij het grootste populaire dagblad, Die Krone, werd gebruikt om te stellen dat er nood was aan een referendum over het Verdrag van Lissabon van de EU. De conservatieven kondigden daarop aan de regering te verlaten waardoor er nieuwe verkiezingen nodig werden.
Sociale polarisatie
Naast de sociale polarisatie, is er nu dus ook nog een belangrijke politieke crisis. Er duiken daarbij tal van nieuwe verkiezingslijsten en “partijen” op. De meesten daarvan zijn niet ernstig of zijn erg rechts of populistisch. De linkse lijst Linke is een uitzondering op die regel. De sociale polarisering is dermate sterk aanwezig dat zowat alle partijen het probleem van de koopkracht hebben moeten opnemen.
Het extreem-rechtse FPÖ (Vrijheidspartij) kan inspelen op het politieke vacuüm en probeert zich voor te doen als een “Soziale Heimatpartei” (sociale vaderlandspartij). De partij gaat opnieuw vooruit in de peilingen en kan tot 20% halen. Bij de vorige algemene verkiezingen van oktober 2006 haalde de partij, na de afsplitsing van een groep rond voormalig partijleider Haider, nog 11%. De nieuwe vooruitgang voor de FPÖ die nu onder leiding van een voormalige neo-nazi staat (Heinz-Christian Strache) vormt een belangrijke bedreiging. Daarnaast is er ook een toename van de activiteiten van kleine neo-nazistische groeperingen.
De conferentie van 19 juli was de tweede nationale bijeenkomst van het Linksprojekt. De eerste vond slechts twee weken vroeger plaats, op 5 juli toen de regering nog niet was gevallen. Toen waren er zo’n 70 aanwezigen. Beide conferenties werden bijgewoond door activisten uit alle regio’s (onder meer Stiermarken, Karinthië, Tirol, Salzburg en Opper-Oostenrijk). Er waren vakbondsmilitanten en zelfs activisten van de Jongsocialisten (de jongerenorganisatie van de SPÖ). Er waren ook mensen die voordien niet politiek actief waren. De afgelopen weken kreeg het initiatief heel wat aandacht van de media en van mensen die contact opnamen om het initiatief te steunen. Op 19 juli werd door een overgrote meerderheid beslist om deel te nemen aan de verkiezingen. Er waren 87 voorstemmen tegenover 8 tegenstemmen.
Potentieel voor links
De SLP (Socialistische Linkspartij) in Oostenrijk was voorstander van een verkiezingsdeelname. Dat stelden we reeds op de eerste conferentie op 5 juli waar we stelden dat er nood was aan een uitzonderlijke tweede conferentie zodra er verkiezingen werden uitgeroepen. Er is een enorm potentieel voor een linkse lijst bij de verkiezingen. Zelfs indien het initiatief pas in haar kinderschoenen staat, is het nuttig om deel te nemen aan de verkiezingen. De campagne kan worden gebruikt om de linkse lijst uit te bouwen, activiteiten op te zetten en campagne te voeren voor meer loon, tegen besparingen en tegen racisme. Bovendien is het interessant om zich op jongeren te richten. 16 en 17-jarigen mogen voor het eerst stemmen!
Tijdens de conferentie hebben we ook gepleit voor democratische structuren, een coördinatiecomité dat wordt verkozen en regionale conferenties. Daarnaast hebben we gepleit voor een programma met volgende punten:
- Verkorting van de arbeidsweek, minimumloon en automatische aanpassing van de lonen aan de inflatie in de plaats van tijdelijke nepjobs, een stijgende levensduurte en aanvallen op de werklozen
- Een verhoging van het budget voor openbare diensten, gezondheidszorg, publieke huisvesting en openbaar vervoer in plaats van besparingen, privatiseringen en afdankingen
- Publieke kinderopvang en ouderenzorg
- Gelijk loon voor gelijk werk voor vrouwen en mannen
- Tegen iedere vorm van privileges voor politici
- Voor strijdbare en democratische vakbonden
- Voor een verenigd socialistisch Europa tegenover het neoliberale EU van het patronaat
- Voor een democratisch socialistische planeconomie, een samenleving zonder uitbuiting en onderdrukking
Delen van het Linksprojekt (onder meer de initiatiefnemers die uit de omgeving van het Sociaal Forum komen) twijfelden of het nuttig was om deel te nemen aan deze verkiezingen omdat het te vroeg zou zijn of omdat er geen garantie was op succes. Dit ging voorbij aan het feit dat het al een succes zal zijn om de 2600 gewettigde peterslijsten op te halen om deel te nemen aan de verkiezingen. Dat zal het nodig maken om activisten bijeen te brengen en hen voor te bereiden om gezamenlijke activiteiten na de verkiezingen.
De Communistische Partij (KPÖ) had een vertegenwoordiger op de conferentie van 19 juli. Deze partij had al besloten om deel te nemen aan de verkiezingen en had haar nationaal comité verplaatst van 20 naar 19 juli, dezelfde dag als de conferentie van het Linksprojekt. Dat werd gezien als een sectaire opstelling die in de lijn ligt van de KPÖ om enkel deel te nemen aan initiatieven dat het volledig zelf kan controleren. Er werd opgeroepen voor een alliantie met de KPÖ in Stiermarken, waar de partij nog een sterke lokale inplanting kent en waar hun lokale kopstuk, Ernst Kaltenegger, een zekere populariteit geniet.
Een complicerende factor voor de ontwikkeling van een nieuwe arbeiderspartij in Oostenrijk is het gebrek aan bewegingen of klassenstrijd sinds 2003. Dat kan snel veranderen in de herfst als er loonsonderhandelingen op de agenda staan. Commentatoren waarschuwen voor een potentieel explosieve situatie. In juni bedroeg de inflatie al 4%. De vakbonden kunnen niet minder dan 4% loonsverhoging vragen, terwijl het patronaat – met de vrees van een economische crisis – iedere loonsverhoging wil tegenhouden. Een linkse verkiezingsdeelname kan de looneisen naar voor brengen, wat de crisis van de SPÖ kan versterken en het proces in de creatie van een nieuwe arbeidersformatie kan versnellen.
