Jarenlang kenden we in Europa een gestage, maar reële, verbetering van de economische situatie van vrouwen. Volgens de OESO (Organisatie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling, die 35 ontwikkelde kapitalistische landen verenigt) is dit niet langer het geval. In de wereldwijde ranglijst van gelijkheid tussen mannen en vrouwen staat België op de 24e plaats. Op vlak van gezondheidszorg doet ons land het slechter.
door Emily (Namen)
Vrije keuze?
Heel wat vrouwen stellen vast dat ze minder verdienen dan hun mannelijke collega’s. Die loonkloof bestaat nog steeds en bedraagt in de landen van de OESO 9,8%. In ons land is er een loonkloof van 8% inzake de uurlonen en 22% als de jaarlonen bekeken worden. Voor de rechterzijde ligt de conclusie voor de hand: de lonen van mannen moeten naar beneden! Dat is alvast de invalshoek van de campagne tegen seksisme van de Franstalige liberale studenten van FEL (Fédération des Etudiants Libéraux). Zij stellen dat de mannelijke collega’s “teveel voordelen” genieten.
Anderen stellen dat de verschillen in lonen het resultaat zijn van andere studie- en werkkeuzes. Het probleem is echter niet dat er zoveel vrouwen in de kinderopvang, de zorgsector of als leerkrachten in het kleuter- en lager onderwijs werken. Het probleem is dat deze beroepen, die cruciaal zijn voor de toekomst van de volledige samenleving, onvoldoende gewaardeerd worden. We stellen heel wat vertrouwen in de personen die voor onze kinderen of zieke familieleden zorgen. Waarom zouden deze functies dan een slechte carrièrezet zijn? We moeten deze sectoren opwaarderen en er sterke publieke diensten van maken die toegankelijk zijn voor iedereen en garant staan voor kwaliteit, zowel voor het personeel als voor de gebruikers.
Een eerste verklaring voor de lagere lonen van vrouwen ligt bij deeltijdse arbeid. Bijna de helft van de vrouwen werkt deeltijds, tegenover 10% van de mannen. Is dat een vrije keuze? Vaak is het noodzakelijk omdat er te weinig publieke diensten zijn om kinderen op te vangen en te begeleiden of om zorg te dragen voor ouderen, zieken of mensen met een beperking. Werkroosters stemmen bijvoorbeeld niet altijd overeen met de uren van de scholen. Binnen een koppel is het doorgaans de persoon met het laagste loon die zich aanpast, meestal is dat de vrouw…
Verzet tegen de loonkloof vereist dus ook strijd voor meer publieke middelen voor gezondheidszorg, kinderopvang, onderwijs, … en tegelijk ook een collectieve arbeidsduurvermindering zonder loonverlies, met bijkomende aanwervingen en een verlaging van de werkdruk. Zoniet blijft praten over het evenwicht tussen gezinsleven en werk beperkt tot gezinnen die daar genoeg middelen voor hebben.
Toegang tot gezondheidszorg is problematisch
Steeds meer mensen stellen medische zorgen uit omwille van financiële redenen. Voor vrouwen is dat nog meer het geval. In de wereldwijde ranglijst van gelijkheid tussen mannen en vrouwen staat België pas op de 64e plaats inzake toegang tot gezondheidszorg. De Global Gap Gender Index 2016 geeft aan dat alleenstaande moeders het meeste moeilijkheden kennen. Maar liefst 80% van hen leeft onder de armoedegrens en stelt eigen gezondheidszorg uit om eerst zorg voor de kinderen te betalen.
Maatregelen om jonge moeders te beschermen, blijven erg beperkt. Het ouderschapsverlof van 15 weken hoort bij de kortste van Europa. Gynaecologische onderzoeken worden minder regelmatig terugbetaald en het aantal dagen in het ziekenhuis na een geboorte is met een halve dag verminderd. Nu de regering nog eens 902 miljoen euro wil besparen in de gezondheidszorg zal de situatie er nog rampzaliger op worden. Discriminatie bij aanwervingen wordt bijna aangemoedigd als er sprake is van een voorstel om de werkgevers 10% van de uitkering van zwangere vrouwen te laten betalen indien ze van bij het begin van hun zwangerschap moeten stoppen met werken.
Nieuwe vrouwenstrijd
De afgelopen maanden was er de indrukwekkende strijd tegen het verbod op abortus in Polen of nog de massale beweging voor de legalisering van abortus in Ierland. In de VS roepen vrouwenorganisaties op tot protest bij de eedaflegging van Trump op 20 en 21 januari. In IJsland was er op 24 oktober vanaf 14u38 een vrouwenstaking omdat de loonkloof nog steeds 14% bedraagt in vergelijking met de mannelijke collega’s die tot 17u werkten.
Dit idee van een vrouwenstaking werd ook elders overgenomen. In Argentinië bij protest tegen geweld op vrouwen. In Frankrijk werd het opgenomen door de vakbonden van Publicis, een groot bedrijf geleid door Elisabeth Badinter die zich opwerpt als gezicht van het feminisme in Frankrijk. De vakbonden van Publicis wijzen op de loonkloof en de grote turn-over van vrouwelijke werknemers. Geen enkele reële verandering zal bekomen worden door te wachten op initiatieven van de werkgevers. Het is door collectieve acties voor maatschappijverandering dat we er zullen geraken. Dat idee wordt duidelijk opgepikt.
