De Britse Labour Party is het middelpunt geworden van een hevige strijd tussen links en rechts. In heel Europa en zelfs daarbuiten wordt reikhalzend uitgekeken naar de uitkomst van deze krachtmeting. Slaagt Jeremy Corbyn, de linkse partijvoorzitter, erin om de Labour Party uit de klauwen van het rechtse, pro-big business partijapparaat te halen? Kan hij een nieuw model van arbeiderspartij ontwikkelen, gecontroleerd door de instromende basis?
Artikel door Peter Delsing uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Maar liefst 183.000 mensen waren bereid om het lidgeld van 25 pond te betalen. Het was door het partij-apparaat, dat door neoliberalen gedomineerd wordt, opgetrokken vlak nadat het nieuwe voorzittersverkiezingen uitlokte. Geen enkele partij van links of rechts in Europa kende de laatste jaren zo’n instroom. Opvallend zijn de massale meetings en betogingen overal waar Corbyn spreekt. In Liverpool kwamen er meer dan 10.000 mensen op straat.
Zal Corbyn een nieuw model ontwikkelen, of zal hij integendeel een schadelijke “eenheid” proberen te behouden met neoliberale tegenstanders van de werkende klasse? Dan kan de bureaucratische fractie – gesteund door de media – er in een bepaald stadium in slagen om hem uit het zadel te wippen. Indien niet nu tijdens de nieuwe voorzittersverkiezingen tegen Owen Smith, dan eventueel later.
Revanche van de geschiedenis
Het kapitalisme zit sinds midden jaren 1970 in een uitgerokken crisis. De post-stalinistische periode, na 1989, leidde echter tot het verder afstand nemen van de sociaal-democratie van socialistische ideeën. De leiders omarmden de “vrije markt”, privatiseringen en neoliberaal snijden in lonen, uitkeringen en pensioenrechten. Bij gebrek aan een duidelijk klassekompas, zagen we de opkomst van rechts populisme en soms zelfs van extreemrechts.
Vooral sinds de crisis van 2008 braken er ook nieuwe linkse stromingen door. Er was de opgang en val van Syriza in Griekenland, de opkomst van Podemos in Spanje en natuurlijk ook de indrukwekkende beweging rond Bernie Sanders. Deze politieke ontwikkelingen bouwden verder op sociale strijd: de indignado’s, pleinbezettingen, Occupy in de VS, … De strijd tegen de 1% en hun superuitbuiting zoekt onvermijdelijk een weg vooruit. Soms ook op een niet altijd eenduidige manier, zoals met het Brexit referendum, in essentie een revolte van de werkende klasse tegen het establishment.
Tijd voor keuze: afslag naar links of rechts?
Uitdager Owen Smith probeert zich natuurlijk een links gezicht aan te meten. In werkelijkheid vertegenwoordigt hij de strekking die Labour “veilig” moet stellen voor de heersende klasse en de carrièrepolitici. Wellicht zal Corbyn de voorzittersverkiezingen opnieuw winnen. Reeds 234 van de 275 lokale Labour Party meetings die een kandidaat aanduidden midden augustus, kozen voor Corbyn.
Van meet af aan organiseerde de rechterzijde sabotage rond meer en minder belangrijke zaken: droeg hij een das? Zong Corbyn patriottisch het volkslied? Toonde hij niet te weinig enthousiasme voor de neoliberale EU? De rechterzijde wil nieuwe leden uitsluiten door het lidgeld aanzienlijk te verhogen en sluit effectief tienduizenden uit als blijkt dat ze op sociale media kritiek hadden op de neoliberale en pro-oorlogsvleugel van de partij. Ze verbiedt zelfs elke lokale partijmeeting en discussie, tenzij die om een kandidaat-voorzitter te nomineren.
Helaas toonde Corbyn aanvankelijk te veel verzoeningsgezindheid met de rechtervleugel. Zijn positie veranderde naar pro-EU. Hij was tegen de herselectie van parlementairen als ze het democratische meerderheidsstandpunt van hun achterban niet vertolken en meedoen aan besparingen. Hij stelde ook niet dat Labour gemeenteraden besparingen op diensten en personeel moeten verwerpen en moeten mobiliseren om een behoeftenbudget af te dwingen door meer middelen te eisen van de regering en de rijkste 1%.
Desondanks vindt zijn programma voor hernationalisatie van het spoor, voor een degelijk minimumloon en vakbondsrechten massale weerklank. Wat ook de capriolen zijn van de rijke mediagroepen die op elke slak – en soms zelfs dat niet – zout proberen te leggen. Maar een politieke burgeroorlog tussen twee vleugels die onverzoenlijke klassenbelangen vertegenwoordigen, kan niet kunstmatig in de diepvries worden gestoken of simpelweg weggewenst worden. De groep rond Corbyn vertrok totnutoe teveel van een zuiver electoraal perspectief. Wat onbegrijpelijke pogingen tot verzoening met de immer ontketende neoliberale rechterzijde naar verluidt nodig maakte. Een verkiezingsoverwinning in 2020 zou dan alles moeten veranderen. Dit blijkt geen realistisch perspectief.
Democratisch instrument voor de arbeidersklasse
Wat het kapitaal en de Labour bureaucratie diep van binnen vrezen, is een electorale overwinning van een hernieuwd, op de arbeidersklasse en haar behoeften gericht Labour. Ze huiveren voor een geradicaliseerde Labour Party, zonder de buffer van de Blairisten om hen te beschermen. En dat in de reeds onzekere situatie van de Brexit, waarvan ze de gevolgen voor zich uit proberen te duwen.
Volgens de zusterpartij van LSP, de Socialist Party, mag het breed gedragen enthousiasme voor Corbyns programma niet door bureaucratische obstakels worden afgeremd. Een herlancering van Labour, een grote conferentie, is nodig om iedereen – alle stromingen en individuen – die zich tegen het neoliberalisme verzet te verenigen. Zo’n partij zou best federaal (in plaats van strak centralistisch), open en inclusief zijn, met een beslissende stem van haar actieve massabasis in de centrale politieke en organisatorische kwesties. Zoals de Co-operative Party nu reeds, zou ook de Socialist Party van zo’n nieuw en democratisch project deel willen zijn. Door de ervaring met de sociaaldemocratische en stalinistische bureaucratieën van het verleden, en de topdown benadering van veel vakbondsleiders, zou een niet-inclusieve benadering vandaag niet meer werken en niet worden aanvaard door partij- of syndicale militanten.
Zou dit leiden tot een splitsing binnen Labour? Ja, maar wat dient de belangen van de werkende klasse? Een Labour Party met honderden parlementairen die voor besparingen, privatiseringen en oorlog stemmen? Of een hernieuwde partij, die aanvankelijk enkele tientallen parlementairen telt, maar met een propere lei en een echt links programma zeker een doorbraak kan forceren? Als zo’n partij zich steunt op tussenkomst in vakbondsstrijd, campagnes in scholen en wijken, … kan ze snel uitgroeien tot een partij van miljoenen werkenden en jongeren, in de plaats van de rijkste 1%. Zo’n massapartij zou een gigantisch laboratorium zijn voor ideeën en de strijd voor een democratische, socialistische samenleving enorm vooruithelpen.
Spook van trotskisme waart door burgerlijke media
Ook de zusterpartij van LSP, de Socialist Party, werd deel van de lastercampagne om Jeremy Corbyn te treffen vanuit de kapitalistische massamedia. Rechtse Labour-figuren, versterkt door kranten en TV, putten zich uit in pogingen om “trotskistische infiltratie” aan te tonen. Op die manier moest Corbyn worden geraakt door vermeende “schuld door associatie”.
In tegenstelling tot de beweringen van de rechterzijde waren en zijn de methodes van de Socialist Party (en vroeger Militant) nooit gebaseerd op intimidatie of complotten. De heftigheid van de anti-trotskistische spokenjagers komt voort uit de successen van onze organisatie in het verleden: de massale strijd in Liverpool onder leiding van Militant die nieuwe woningen, jobs en kinderopvang opleverde. En natuurlijk de 18 miljoen sterke anti-Poll Tax campagne die de politieke carrière van Thatcher brak. Waar het reformisme faalde, kwam en komt de verdachtmaking tegen de marxistische trend goed van pas. Trotski vocht tegen bureaucratie en voor een herinstellen van de vrije sovjetdemocratie, een meerpartijensysteem maar steunend op de geplande economie en de strijd voor internationaal socialisme. Hij was samen met Lenin de voornaamste leider en theoreticus van de Russische revolutie.
Die erfenis van het hoog houden van de rode vlag en de beste tradities van de arbeidersbeweging mag door nieuwe generaties blijkbaar niet worden herontdekt. De reden daarvoor is eenvoudig: het zijn ideeën en een organisatie die de wereld kunnen veranderen.
Boekentips:
- ‘History of Militant’ door Peter Taaffe. 558 pagina’s. 14 euro + verzending
- ‘Liverpool: a city that dared to fight’ door Peter Taaffe en Tony Mulhearn, 497 pagina’s. 14 euro + verzending.
