Artikel uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
De verkiezingsoverwinning van Syriza in Griekenland leidde tot een golf van enthousiasme onder de arbeiders en hun gezinnen doorheen Europa. De eerste maanden van de nieuwe Griekse regering onder leiding van Syriza maakten duidelijk dat de Europese Unie zich bijzonder hard opstelt tegen al wie neoliberale besparingen in vraag stelt. Zal de gewekte hoop ingelost worden? Of zal Syriza buigen onder de Europese druk om in de neoliberale pas te lopen? Het antwoord op deze vragen zal bepaald worden door strijd van onderuit.
Enorme verwachtingen
Volgens peilingen liep de steun voor de regering van Syriza onmiddellijk na de verkiezingen op tot maar liefst 83%. Het enthousiasme en de verwachtingen waren groot, eindelijk een partij die tegen de besparingslogica ingaat en een einde wil maken aan de menselijke ramp die door de trojka (EU, ECB en IMF) wordt georganiseerd.
Enkele weken later maakt het enthousiasme plaats voor een eerder afwachtende houding. Syriza wordt gezien als anders dan de andere partijen, maar het verzet van de EU dwong de regering tot grote toegevingen. De illusie van een onderhandelde afzwakking van het besparingsbeleid botste op de hardnekkige verdediging ervan door ‘de instellingen’, de nieuwe naam voor de trojka. Die trojka onderhandelt niet, maar voert een klassenoorlog. Syriza deed grote toegevingen, maar de instellingen willen steeds meer.
Barsten of buigen
Als Syriza te veel toegeeft, zal de ontgoocheling groot zijn en lijken afsplitsingen onvermijdelijk. Maar als de EU Syriza te ver in de hoek duwt waardoor de partij enkel nog “neen” kan zeggen en Griekenland uit de eurozone wordt gezet, dan kan dit Syriza naar links duwen. Een derde mogelijkheid is dat de EU net voldoende ruimte laat aan Syriza om de sociale steun een tijdlang te behouden.
Als het van de EU afhangt, zal Griekenland niet meteen uit de eurozone gezet worden. De dominante visie wil Syriza tot steeds verregaandere toegevingen dwingen om de Griekse regering volledig te temmen.
Syriza kan echter niet zomaar alle beloften laten varen, de EU moet wel iets toegeven. De vraag is alleen in hoeverre dit praktisch kan. De verschillende opties blijven open en hangen van verschillende factoren af, onder meer de mogelijke gevolgen van een Grexit voor de eurozone en geopolitieke elementen zoals de mogelijkheid dat Griekenland naar de Russische invloedssfeer opschuift.
Sociaal verzet is beslissend
Een beslissende factor blijft de strijd in Griekenland zelf. Daarmee kan de regering naar links geduwd worden waardoor ze verder moet gaan dan aanvankelijk beoogd werd door de leiding van Syriza. Er is momenteel een zekere toename van klassenstrijd, maar dit heeft nog niet geleid tot een grote strijdbeweging. Velen nemen een afwachtende houding aan en hopen dat de regering toch iets van de beloften zal realiseren.
Een staking van het personeel bij Vodafone, een telecombedrijf met ongeveer 2.500 werknemers in Griekenland, was de eerste onder de regering van Syriza die door de rechtbanken illegaal was verklaard. Er was een gevaar van repressie en stakingsbrekers, maar de politie was net heel vriendelijk voor de stakers. Dat is een merkbaar verschil en het resultaat van de verandering van regering. Een delegatie van afgevaardigden van muzikanten, onder meer van het Filharmonisch Orkest van Athene, maakte eisen over aan de minister. Waar een dergelijke actie onder de vorige regering op politierepressie zou gebotst hebben, werden de eisen nu op enkele dagen tijd in wetgeving omgezet.
Linkse krachten, zoals de Communistische Partij en de antikapitalistische alliantie Antarsya, gingen aan het bewustzijn voorbij toen ze op het hoogtepunt van de populariteit van Syriza opriepen tot acties tegen wat ze het verraad van Syriza noemden. Dat sloot niet aan bij het bewustzijn van bredere lagen. Anderzijds is er ook protest van de campagne tegen de goudmijnen van Halkidiki. De regering beloofde de plundering van Halkidiki te stoppen, maar gaf toch toelating aan het bedrijf om tot ontbossing over te gaan. Deze toelating kwam als een schok, de strijd tegen de goudmijnen was immers een van de belangrijkste van de afgelopen jaren.
Het bewustzijn zal verder ontwikkelen met een groeiende bereidheid tot strijd, de pauze door vermoeidheid en verwachtingen in de nieuwe regering zal niet blijven duren. In deze nieuwe strijd wil Xekinima, de Griekse zusterorganisatie van LSP, een rol blijven spelen. We hebben goede banden met linkse militanten van Syriza en proberen aan de basis linkse activisten binnen en buiten Syriza te verenigen in linkse allianties.
Welk antwoord op de crisis?
De zogenaamde ‘onderhandelingen’ toonden aan dat de Europese elite geen einde wil maken aan de besparingen. Griekenland is op weg van ee, ontwikkeld geïndustrialiseerd naar een onderontwikkeld land. Om dit te stoppen, moeten we de schulden verwerpen. De overheidsschulden zijn niet die van de Griekse werkende bevolking en moeten dus ook niet door hen betaald worden. De banken moeten genationaliseerd worden onder democratische arbeiderscontrole en -beheer. Dit moet gepaard gaan met controles op kapitaal en buitenlandse handel.
De Griekse bevolking moet de sleutelsectoren van de Griekse economie in handen krijgen, zodat de beschikbare middelen en rijkdom kunnen gebruikt worden om tot groei in het belang van de meerderheid van de bevolking te komen in plaats van de kapitalisten.
De kwestie van de euro komt onvermijdelijk op de agenda, de Europese elite dreigt ermee om het land uit de eurozone te zetten als het besparingsbeleid wordt verworpen. Als de Europese elite de basiseisen van de Griekse bevolking als antwoord op de humanitaire crisis niet aanvaardt, dan kan de Griekse regering nog steeds stappen vooruit zetten. Met controles op kapitaalbewegingen en een publieke controle op de buitenlandse handel om de economie te beschermen tegen aanvallen van de ‘markten’, maar vooral ook met de mobilisatie van de Griekse bevolking en van de steun onder de werkenden en hun gezinnen in de rest van Europa is dat mogelijk.
