Artikel door Sascha Stanicic, Sozialistische Alternative (SAV, Duitsland)
Vorige week voerden de treinbestuurders en het rijdend personeel van de Duitse spoorwegen een vierdaagse stakingsactie. Deze actie polariseerde het hele land. Het gaat om een erg politiek conflict op een ogenblik dat de grote coalitie van de conservatieve CDU/CSU en de sociaaldemocratische SPD wetgeving opmaken om het stakingsrecht voor kleinere vakbonden te beperken.
Sinds de Tweede Wereldoorlog was de Duitse vakbeweging redelijk eengemaakt. Er waren vakbonden in de verschillende economische sectoren – mijnbouw, metaal, publieke sector,… – die allemaal samen de Duitse Vakbondsfederatie DGB vormden. De kleinere vakbonden waren doorgaans ‘gele’ patronale vakbonden zonder veel invloed. Collectieve arbeidsovereenkomsten werden gesloten tussen vakbonden van de DGB en de werkgever. In de praktijk betekende dit ‘1 werkplaats, 1 contract’.
Dit is de afgelopen jaren veranderd naarmate privatiseringen en outsourcing hebben geleid tot het opdelen van werkplaatsen. Het rechtse beleid van de vakbondsleiding heeft werkende in bepaalde beroepsgroepen – zoals dokters, luchtvaartpersoneel en treinbestuurders – in de richting van alternatieve organisatievormen geduwd waarbij kleinere vakbonden voor een specifieke beroepsgroep ontstonden omdat deze groepen hiermee hun belangen beter konden verdedigen.
Het aantal stakingen in Duitsland is relatief beperkt. Deze kleinere vakbonden, zeker die van de treinbestuurders, piloten en luchtvaartpersoneel, gingen meer confrontaties aan. Het zorgde ervoor dat de werkgeversfederatie samen met de DGB-leiding wettelijke initiatieven eiste om de regel van ‘1 werkplaats, 1 contract’ vast te leggen. Het zou betekenen dat de grootste vakbond in elk bedrijf de onderhandelingen voert en een collectieve overeenkomst tekent. Onder de Duitse voorwaarden waarbij het stakingsrecht legaal enkel onaantastbaar is in gevallen van collectieve onderhandelingen, betekent het in de praktijk dat de kleinere bonden hun stakingsrecht zouden verliezen.
SPD-minister van Werk Andrea Nahles maakte het wetsontwerp vorige maand bekend, nog voor het conflict tussen de treinbestuurdersbond GDL en het grootste spoorbedrijf, Deutsche Bahn. GDL is een kleine vakbond in het bedrijf, maar onder de treinbestuurders is de bond in de meerderheid en ook 30% van het rijdend personeel is er lid van. In 2007 leidde GDL een strijdbare stakingscampagne waarbij het een onderhandelingspositie voor treinbestuurders afdwong alsook een loonsverhoging die al lang niet meer bekomen was in Duitsland. Die strijd had een erg positief effect op de vakbonden, het gaf zelfvertrouwen in de mogelijkheid om te strijden en loonsverhogingen te bekomen. GDL wil nu ook een overeenkomst bekomen voor leden onder het rijdend personeel. Er wordt een pluralisme aan overeenkomsten geëist, waardoor de regel van 1 collectieve overeenkomst per werkplaats zou doorbroken worden. Het zou betekenen dat elke vakbond zou kunnen onderhandelen en een contract sluiten – en dus ook staken – voor de eigen leden. Het zou overeenkomen met de Grondwet die het recht om “verenigingen” (waaronder vakbondsorganisaties) op te richten en het principe van het stakingsrecht erkent.
In het conflict brengt GDL opnieuw eisen naar voor die het waard zijn om voor te strijden. De vakbond eist een loonsverhoging van 5% (een eis die niet hoger is dan die van andere vakbonden) maar ook een vermindering van de arbeidstijd met twee uur per week zonder loonverlies. Dat is een opmerkelijke eis aangezien het lang geleden is dat een vakbond opkwam voor een kortere arbeidsweek en daar ook actie voor voerde. De traditionele eis van arbeidsduurvermindering zonder loonverlies en de creatie van nieuwe jobs was zo goed als verdwenen in de Duitse vakbeweging. Maar op dit ogenblik, met de toenemende stressniveaus en het bestaan van massale werkloosheid en ondertewerkstelling, zou een arbeidsduurvermindering een belangrijke stap zijn. Onder linkse syndicalisten en intellectuelen werd het idee van arbeidsduurvermindering de afgelopen periode opnieuw meer naar voor geschoven, maar dit kreeg geen gehoor onder de vakbondsleiding. Dat maakt de strijd van GDL des te belangrijker.
GDL organiseert slechts een deel van het personeel bij Deutsche Bahn. Dat wordt door sommige syndicalisten, waaronder sommigen met een links profiel, en ook door de vakbondsleidingen aangegrepen om de GDL af te doen als een kleine egoïstische groep. Delen van de vakbondsleiding geven zelfs steun aan de geplande wetgeving om de ruimte voor kleinere bonden te beperken. Andere vakbondsleiders verzetten er zich tegen onder druk van hun leden. Op een aantal werkplaatsen zou de wetgeving net de DGB-vakbonden treffen, onder meer in ziekenhuizen en op de luchthavens.
Socialisten komen natuurlijk op voor de grootst mogelijke eenheid van werkenden, zeker op een werkplaats of in een bedrijf. In het geval van Deutsche Bahn zien we echter een kleine vakbond die voor zijn leden opkomt en een grote vakbond die dat amper nog doet. Het is tegen deze achtergrond dat GDL de afgelopen tien jaar zoveel nieuwe leden kon maken. Wij staan dan ook volledig achter de staking van de treinbestuurders en het rijdend personeel. Als de eenheid als resultaat heeft dat er niets gebeurt en alle aanvallen aanvaard worden, dan hebben de arbeiders daar ook niets aan. Maar GDL moet wel voorstellen doen om andere spoorbonden, waaronder EVG, te betrekken en te bouwen aan een eengemaakte beweging om de eisen van de arbeiders te realiseren.
Solidariteit met GDL is des te belangrijker omdat de vakbond en vooral de voorzitter ervan, Claus Weselsky, hard onder vuur liggen. De roddelpers publiceerde het GSM-nummer en private adres van Weselsky en versterkte de campagne tegen hem en zijn vakbond. Het effect daarvan is beperkt. Volgens de peilingen heeft bijna de helft van de bevolking begrip voor de stakingsacties.
Deze staking kan ook beslissend zijn in de strijd tegen de wetgeving om het stakingsrecht te beperken. Als GDL deze strijd verliest, dan zal de nieuwe wet er wellicht komen. Als GDL wint, is er een mogelijkheid om de wet te stoppen. In de vakbonden van DGB is er een groeiend verzet tegen het wetsvoorstel. De vakbond in de publieke sector en de diensten, ver.di, en andere bonden hebben er zich al tegen uitgesproken. Maar woorden volstaan niet. Het protest moet georganiseerd worden. Dat werd ook geëist op een recente conferentie van meer dan 600 linkse syndicalisten georganiseerd door linkse vakbondsafdelingen en de met de Linkse Partij verbonden Rosa Luxemburg Stichting. De conferentie sprak zich tegen het wetsvoorstel uit en riep de DGB op om protest te organiseren, maar jammer genoeg ging de conferentie niet over tot solidariteit met de strijd van de treinbestuurders.
Binnen Die Linke is er wat onduidelijkheid over de houding tegenover de staking. De partij verwerpt de geplande wetgeving om het stakingsrecht te beperken. Maar voorzitter Bernd Riexinger stelde vorige week dat de GDL-staking “verkeerd” was, terwijl hij tegelijk de eisen van de vakbond verdedigde. De druk is de afgelopen week toegenomen, zo werd vorig weekend op een regionale partijconferentie in Berlijn een steunmotie voor de staking gestemd. De motie kwam van de Anti-kapitalistische Linkerzijde (AKL), een brede linkse stroming waar SAV aan deelneemt. De motie haalde een duidelijke meerderheid na een tegensprekelijk debat waarbij Lucy Redler van SAV, die de motie voorstelde, door de vice-voorzitter van de Berlijnse afdeling van Die Linke, Elke Breitenbach, werd afgedaan als iemand die verdeeldheid zaaide. Maar uiteindelijk moest ook de nationale leiding van Die Linke afgelopen maandag een verklaring doen waarin het de staking steunde. Dat gebeurde twee dagen nadat de stakingsgolf was geëindigd. Rijkelijk laat dus, maar uiteindelijk werd toch een duidelijke positie ingenomen.
Samen met andere linkse activisten, syndicalisten en verkozenen van Die Linke hebben onze leden een solidariteitskrant uitgebracht voor deze staking. Deze krant “Ja aan de strijd van GDL” werd op 65.000 exemplaren gedrukt. Het was een uniek project dat direct een grote impact had onder de stakers, vakbondsmilitanten en de linkerzijde. De komende dagen volgt er een tweede editie.
SAV steunt de staking volledig en roept op tot een strijd om de eisen volledig te bekomen. Indien nodig moet overgegaan worden tot langdurige en grotere stakingsacties om de druk verder op te voeren. Leden van SAV komen in de vakbonden van DGB en in Die Linke op voor solidariteit met de staking. Dit is belangrijk omdat de ‘publieke opinie’ een grote rol speelt in deze strijd. Deze publieke opinie wordt mee bepaald door de vastberadenheid van de GDL-leden maar ook door de solidariteit. De DGB-vakbonden moeten solidariteitsacties houden, waaronder werkonderbrekingen, om de staking van GDL te steunen en om de geplande beperking van het stakingsrecht te stoppen. GDL moet opkomen voor een bredere politieke campagne om steun voor de staking te versterken door het te verbinden met een strijd voor het stakingsrecht en tegen de geplande privatisering van Deutsche Bahn. Solidariteitsmeetings, acties en comités moeten opgezet worden om de staking te steunen. De staking zelf moet gepaard gaan met bijeenkomsten, betogingen en democratische discussies en beslissingen voor verdere acties.
Stuur solidariteitsberichten naar sascha@sozialismus.info en pro-gdl-streik14@mail.de.
