De enorme werkloosheid onder jongeren in Europa zal ook bij een eventueel economisch herstel niet afnemen. Economen en analisten waarschuwen hiervoor. ING-econoom Carsten Brzeski stelde bijvoorbeeld: “De situatie dreigt te ontploffen. Er dreigt een generatie verloren te gaan. Als de jeugd zich tegen Europa keert, volgt er grote chaos.” De cijfers zijn dramatisch, sinds het begin van de crisis is de Griekse jongerenwerkloosheid gestegen van 19,6% tot 64,9%! Iedereen is het erover eens dat dit een groot probleem is dat een oplossing vereist. Maar daar stopt het doorgaans bij.
Artikel door Thomas B (Gent)
De cijfers
In maart van dit jaar waren de jongere werklozen met 7,5 miljoen in de EU-27 (23,5%). Vooral in Zuid-Europese landen waren ze met veel (Griekenland 59,1%, Spanje 55,9% Italië 38,4%, Portugal 38,3%) maar ook Oost-Europese landen (Slowakije 34,8, Letland 24,8% en Litouwen 24,8%) of Ierland (30,3%) halen hoge percentages. België sluit met haar 22,4% eerder aan bij de landen in moeilijkheden dan bij de ‘betere’ leerlingen zoals Duitsland en Oostenrijk (7,6%).
Jongeren zijn de eersten die op straat gesmeten worden vanwege hun vaak precaire contracten. Voor de weinige jobs die er zijn, komen ze minder in aanmerking vanwege geen/weinig ervaring. De tewerkstelling van jongeren is de afgelopen vier jaar drie keer zo sterk gedaald als de deze voor niet-jongeren. De Europese Stichting voor Leef- en Arbeidsomstandigheden schat de kost van de 7,5 miljoen werkloze jongeren op 150 miljard euro. Dat is zonder de sociale problemen als gevolg van werkloosheid en uitzichtloosheid in rekenschap te brengen.
Het Griekse voorbeeld zet de toon: eind mei waren er daar 1.381.088 werklozen tegenover 357.009 voor het begin van de crisis (2008). De werkloosheidsgraad steeg in deze periode van 7,3% tot 27,6%, het aantal werkenden nam af van 4,6 tot 3,6 miljoen. Onder jongeren was er op vijf jaar tijd een stijging van de werkloosheidsgraad van 19,6% tot 64,9%. Vorig jaar was dat 55,1% en in maart 59,1%. Nu is de jongerenwerkloosheid gestegen tot 64,9%.
EU: geen oplossingen
Op mooie woorden en loze beloften wordt niet bespaard. De EU stelt dat de situatie onaanvaardbaar is en dat actie zal volgen met investeringen uit het Europees Sociaal Fonds. Er werd aangekondigd dat jongerenwerkloosheid een prioriteit moet worden in de begrotingen van de deelstaten. In december 2012 werd het ‘jongerentewerkstellingspakket’ aangekondigd, met onder meer de belofte dat alle jongeren onder 25 jaar binnen de vier maanden na het einde van de studies een kwalitatief goed voorstel voor werk, verdere studies of stages moet krijgen. In februari werd een fonds opgezet om individuele jonge werklozen op te volgen, er werd maar liefst 6 miljard euro voor uitgetrokken (3 miljard van het Europees Sociaal Fonds en 3 miljard van de EU). Het geld zou ingezet worden in regio’s waar de jongerenwerkloosheid meer dan 25% bedraagt. In 2013 werden 20 lidstaten op de vingers getikt omdat ze meer aan ‘activering’ moeten werken en meer stages en leercontracten moeten voorzien.
Dat de EU tegelijk een hard besparingsbeleid oplegt en bijvoorbeeld in Griekenland als voortrekker van de trojka (EU, ECB en IMF) rechtstreeks mee verantwoordelijk is voor de toenemende werkloosheid, wordt gemakshalve onder de mat geveegd.
Het is gemakkelijk gezegd dat de lidstaten meer nadruk moeten leggen op de strijd tegen jongerenwerkloosheid. Tegelijk legt de EU strikte voorwaarden op om de uitgaven te beperken, het veilig stellen van de winsten van de privé weegt uiteraard sterker door dan het creëren van werk. In zowat alle landen wordt aangedrongen op een verhoging van de pensioenleeftijd. Hoe langer ouderen werken, hoe minder jobs er voor jongeren zijn.
Er wordt nadruk gelegd op het idee van een activeringsbeleid. Maar als er 26,5 miljoen werklozen in de EU zijn, is het geen kwestie van onwil of een vraag die niet afgestemd is op het aanbod. Het aanbod van werk is gewoon te klein. Het uitbouwen van meer stages en leercontracten is onderdeel van de opmars van precaire contracten. In Groot-Brittannië zijn er nu zelfs nulurencontracten (zie kader hierover). Gratis of goedkoop werken als stagiair wordt niet gezien als opstap naar een vaste goedbetaalde job, maar als een precedent om alle arbeidsvoorwaarden en lonen naar beneden te halen. In het moeras van crisis en overproductie is er geen oplossing voor de jongerenwerkloosheid.
Verdeel het werk!
Terwijl de werkloosheid blijft toenemen, stijgen ook de tekorten in de samenleving. In plaats van jongeren in te zetten om die tekorten (op vlak van diensten, infrastructuur,…) aan te pakken, laten de gevestigde politici en hun systeem de jongeren liever wegrotten in de werkloosheid en uitzichtloosheid.
Wij pleiten ervoor om het beschikbare werk te verdelen. Dat kan gepaard gaan met een drastische vermindering van de arbeidsduur (bijvoorbeeld tot een 32-urenweek zonder loonverlies en met bijkomende aanwervingen) en van het werkritme. Waarom moeten sommigen zich doodwerken terwijl anderen doodgraag een job zouden hebben? Door het beschikbare werk te verdelen, kan iedereen een steentje bijdragen.
De kapitalisten en hun politieke marionetten zullen zoiets niet toestaan. Als ze meer moeten betalen voor personeel moeten ze in de eigen winsten knippen terwijl de grote aandeelhouders recordwinsten eisen om hun rekeningen in belastingparadijzen te spijzen. Om een volstrekt logische oplossing op de werkloosheid te bieden, moeten we ingaan tegen het kapitalisme en opkomen voor een andere samenleving, een socialistische maatschappij. Om dat te bereiken, moeten we ons organiseren en vooral niet laten verdelen tussen jong en oud.
