Stemrecht, recht op abortus, gelijke lonen, toegang tot de arbeidsmarkt,… We horen vaak dat vrouwen in onze samenleving een gelijke positie hebben bekomen en dat ze geen redenen tot klagen meer hebben. Ondanks alles wat is afgedwongen, blijft seksisme evenwel bestaan en gaan nieuwe vormen ervan samen met de oude restanten die stand houden.
Er is discriminatie op tal van niveaus in de samenleving en vrouwen zijn nog steeds het eerste slachtoffer van geweld. Fysiek, psychologisch of seksueel geweld, een op de twee vrouwen in ons land ondervindt dergelijke misbruiken ooit persoonlijk.
Volgens het Instituut voor de gelijkheid van mannen en vrouwen werden er in 2011 11.000 klachten wegens verkrachting ingediend en nog eens 45.000 wegens geweld binnen het gezin. Geweld treft een op de zeven vrouwen in ons land en een op de drie vrouwen op wereldvlak. In Frankrijk waren er 600.000 klachten wegens geweld en 75.000 wegens verkrachting. Naar schatting 80% van de verkrachtingen gebeurt door iemand uit de dichte omgeving van het slachtoffer. Uiteraard zijn er ook mannen die het slachtoffer van seksueel geweld zijn, maar het valt niet te ontkennen dat vrouwen de overgrote meerderheid van de slachtoffers vormen.
Nieuw Franstalig boek
Nieuw Franstalig boek van marxisme.be – verkrijgbaar bij onze redactie voor 10 euro + 2,01 euro verzendingskosten. Het boek telt ongeveer 100 pagina’s.
Geweld tegen vrouwen is geen uitzonderlijk fenomeen, het zit diep in de samenleving ingebakken en treft de volledige bevolking. Het verzet ertegen is een belangrijke sociale kwestie. Doorheen georganiseerd verzet wordt ook de mythe doorprikt dat geweld vooral gepleegd wordt door louche onbekende mannen op donkere plaatsen.
Geweld, een dagelijks gegeven
De meeste gevallen van geweld vinden plaats in het gewone dagelijkse leven en meer bepaald in de familie. Partnergeweld is de voornaamste doodsoorzaak voor vrouwen tussen 16 en 44 jaar in Europa. Er is ook geweld op publieke plaatsen en op de werkvloer. Losse handjes, seksistische opmerkingen, vernederende opmerkingen over lichaam of kledij, ongewenste intimiteiten,… Het zijn spijtig genoeg allemaal zaken die tot het dagelijkse leven behoren. Fysiek geweld lijkt misschien brutaler, maar het is soms moeilijk om een grens te trekken tussen fysiek, psychologisch en verbaal geweld.
Veel vrouwen proberen met dit geweld om te gaan door hun gedrag aan te passen. Het bepaalt wanneer ze waar uitgaan, hoe ze zich kleden, hoe ze zich verplaatsen,… Ongewenste intimiteiten worden nog al te vaak gebanaliseerd, geminimaliseerd of zelfs in het belachelijke getrokken.
Het doel van dergelijk gedrag is nochtans duidelijk: het intimideren, vernederen en raken van vrouwen in hun fysieke en mentale integriteit. Dat is rechtstreeks verbonden met de economische en sociale ondergeschikte positie die vrouwen in onze samenleving innemen.
Verkrachtingen: niet de schuld van de slachtoffers
De cijfers over verkrachtingen in ons land zijn alarmerend. Tussen 2009 en 2011 was er een stijging met 20%. In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, heeft verkrachting niet zozeer met seksuele lusten te maken maar is het doorgaans een ultieme uitdrukking van macht, controle en superioriteit over een andere mens. Maar al te vaak wordt geprobeerd om de oorzaken van verkrachtingen los te zien van de samenleving en de sociale verhoudingen. Het wordt gezien als individuele excessen als gevolg van persoonlijke of psychologische problemen zoals alcoholgebruik.
Zo wordt nog vaak gezegd dat dronken meisjes het meeste kans maken om het slachtoffer van seksueel geweld te worden. Dat legt de verantwoordelijkheid bij de slachtoffers en het ligt in de lijn van het argument dat minder korte rokjes zouden leiden tot minder seksistische opmerkingen op straat. In plaats van te zeggen dat slachtoffers het zelf gezocht hebben, zou beter iets gedaan worden aan de opeenstapeling van clichés rond seksualiteit en tegen diegenen die daar verantwoordelijk zijn. Het lichaam van vrouwen hoort enkel aan haar toe. Alles wat geen ‘ja’ is, is neen.
Vrouw als lustobject
Het seksistische klimaat speelt ook een rol in de scholen. In de secundaire scholen in ons land wordt er gemiddeld een verkrachting per week gemeld, waarbij zoals steeds niet alle verkrachtingen worden aangegeven. Bij de helft van de verkrachtingen zijn de slachtoffers meisjes jonger dan 20 jaar. Bij studentenfeesten, festivals en concerten is er vaak sprake van seksuele intimidatie. Dat wordt versterkt door de vele affiches en reclameboodschappen waarbij jongeren worden overdonderd door geïdealiseerde lichamen die uiteraard vaak weinig om het lijf hebben. Het vrouwenlichaam wordt herleid tot een lustobject.
Het is nuttig om informatiecampagnes te voeren om taboes te doorbreken en vrouwen niet langer zelf als verantwoordelijke te zien voor verkrachtingen of seksuele intimidatie. Daarnaast moet er ook een echte seksuele opvoeding op de scholen komen waarbij de vooroordelen en gevestigde clichés worden doorprikt alsook de seksistische stereotypen die zo breed verspreid zijn.
Om seksisme te bestrijden, moet ook worden ingegaan tegen de aanhoudende propaganda en reclame die vrouwen herleid tot een lustobject. Dat beeld is bijzonder dominant vandaag. Het gaat van televisieprogramma’s (series, spelletjes, clips,…) tot reclame. Heel vaak worden vrouwen afgebeeld als plastieken schoonheid, zachtaardig, slank, wat wispelturig, lief en vooral seksueel beschikbaar voor de actieve, sterke, rationele man die een dominante positie inneemt.
Dergelijke seksistische stereotypen zijn alomtegenwoordig en hebben een effect op hoe jongeren tegenover zichzelf en anderen aankijken. Het feit dat pornografie breed verspreid geraakt, maakt dat dit vaak als voorbeeld voor relaties wordt gezien. Prestatiedrang, individualisme en vermarkting worden daarbij het model voor hoe adolescenten denken dat persoonlijke verhoudingen er moeten uitzien. Vrouwen moeten zich daarbij maar aanpassen aan de wensen en verwachtingen van de mannen en ze moeten hun eigen leven en wensen maar opzij schuiven.
Allemaal samen tegen seksisme!
De strijd voor meer gelijkheid, onafhankelijkheid en vrijheid door vorige generaties van feministen en arbeiders (zowel vrouwen als mannen) heeft geleid tot de seksuele emancipatie van vrouwen. De verworvenheden die door strijd werden bekomen, stonden de afgelopen decennia onder druk als gevolg van het neoliberale beleid waarmee de kapitalisten hun winsten veilig willen stellen. Vrouwen zijn een slachtoffer van die winsthonger: prostitutie, reclame, pornografie,… alles is goed om winst te maken met het lichaam van vrouwen.
De strijd tegen seksisme kan niet los gezien worden van andere strijdbewegingen, wat sommige feministen ons ook willen laten geloven. Mannen en vrouwen moeten zich in de strijd verenigen aangezien we allemaal worden uitgebuit door het kapitalistische systeem. Individuele oplossingen door de regeringen (zoals GAS-boetes tegen seksistische opmerkingen) brengen geen oplossing omdat ze niets veranderen aan de basis van de problemen.
Er is nood aan een collectief antwoord. Enkel het omverwerpen van het kapitalisme dat vervangen wordt door een socialistische samenleving, gebaseerd op de behoeften van iedereen en niet op de winsten van een minderheid, kan de basis vormen voor echte emancipatie van vrouwen. Het is ook een noodzaak om voor eens en voor altijd een einde te maken aan alle vormen van discriminatie die zo welig tieren in het huidige systeem.
Reacties zijn gesloten.