De weken voor de verkiezingen werd duidelijk dat de liberalen de verkiezingen zouden winnen, zelfs indien ze stemmen zouden verliezen. Maar het was een verrassing dat de liberalen een meerderheid halen in de senaat waardoor ze in beide parlementen over een meerderheid beschikken. De controle in de senaat komt er door de steun van een nieuwe kleine religieus-rechtse partij (Family First Party). Het is de eerste keer in 24 jaar dat de liberalen een meerderheid hebben in de senaat.
Standpunt van het nationaal comité van de Australische Socialist Party
Dit verkiezingsresultaat is een direct gevolg van de rechtse conservatieve agenda van de ALP (Australian Labor Party, sociaal-democraten). De ALP riep overigens op om als tweede partij Family First te steunen en niet de Groenen. De ALP ziet liever een conservatief regime onder leiding van de liberalen dan dat de partij toegevingen wenst te doen aan de Groenen.
De liberale meerderheid in beide kamers van het parlement zorgt ervoor dat het uiterst reactionaire beleid zonder tegenstand kan doorgevoerd worden. Wellicht zullen er belangrijke bewegingen komen tegen de pogingen van de liberalen om Telstra (het telecombedrijf dat in overheidshanden is) te privatiseren. Premier Howard maakte al duidelijk dat hij ook de bescherming van arbeiders bij collectieve akkoorden wil beperken. Hij voerde wetgeving in om het de patroons gemakkelijker te maken om arbeiders te ontslaan, in kleine bedrijven (minder dan 20 werknemers) kan een werknemer niet langer naar een collectieve arbeidscommissie stappen om in te gaan tegen willekeurig ontslag.
De media en de liberalen beweren dat dit een historische vierde opeenvolgende verkiezingsoverwinning is voor de liberalen en voor premier Howard persoonlijk. Die wordt de tweede langst zittende premier van het land.
Het is echter een historische overwinning omwille van andere redenen. Het was de saaiste verkiezingscampagne ooit, alle kandidaten waren ongeïnspireerd en zelfs gewoon vervelend. De liberale campagne bracht meer dan ooit leugens en bedrog voort. Het zal echter duidelijk worden dat deze verkiezingen inderdaad belangrijk waren om de nooit geziene omvang van reactionaire maatregelen door te voeren.
De kiezers hadden weinig keuze, de keuze was beperkt tot cholera en pest. Er zijn twee partijen die sterk op elkaar lijken, waarom zou de regerende partij dan weggestemd worden. In plaats van vooruit te gaan, heeft de sociaal-democratische ALP vijf zetels verloren.
ALP-leider Latham heeft de nederlaag aanvaard. Hij stelde dat de liberalen “sterk worden” omdat ze een sterke oppositie kennen en dat de verkiezingen een overwinning voor de democratie waren. De ALP en heel wat vakbondsactivisten zijn ontgoocheld en gedemoraliseerd door deze verkiezingen. Voor veel arbeiders was het duidelijk dat de uitslag een nederlaag is en op korte termijn kan dit leiden tot een zekere demoralisatie in de vakbonden en arbeidersbuurten.
Maar Howard heeft de verkiezingen niet gewonnen, Latham heeft ze verloren met zijn pathetisch programma om het onderwijs minimaal te verbeteren en beperkte aanpassingen te doen aan de gezondheidszorg en de bijstand voor families. Tijdens de verkiezingen sprak Howard over het investeren van 2 tot 6 miljard Australische dollars in de gezondheidszorg, onderwijs en familiebijstand. Howard beloofde meer dan wat de ALP had beloofd waarop Latham Howard ervan beschuldigde dat hij teveel zou uitgeven! De voorstellen van Latham hielden in dat de werklozen en diegenen met een laag inkomen er slechter zouden vanaf zijn dan met Howard. Het hoeft echter niet betwijfeld te worden dat Howard zal terugkomen op zijn beloftes.
Omdat het programma van de ALP zo weinig verschilde van de liberalen, werd vooral nadruk gelegd op de eerlijkheid en integriteit van Latham tegenover de leugens van Howard. Maar de Australiërs waren bereid om de leugens van Howard over de intrestvoeten te aanvaarden omdat ze hierdoor hun leningen kunnen blijven dragen. Howard kon zich baseren op het geluk dat hij had om premier te zijn in een periode van economische groei, ook al is die groei deels gebaseerd op de grotere flexibiliteit op de werkvloer en de lage lonen. De arbeiders hebben enkel stappen vooruit kunnen zetten door meer uren te kloppen en gebruik te maken van de historisch lage intrestvoeten.
Alle economische commentatoren verwachten een stijging van de intrestvoeten in de komende periode en er wordt ook verwacht dat er een vertraging van de groei zal komen, mogelijks zelfs een recessie. De groei op basis van een forse toename van schulden kan niet blijven aanhouden. Daarom zal Howard als vertegenwoordiger van de heersende klassen, druk moeten zetten voor een reeks aanvallen op de rechten van arbeiders, de uitgaven van de overheid, privatiseringen, aanvallen op de democratische rechten en uiteraard een verdeel-en-heers strategie.
De liberalen maakten handig gebruik van de lage intrestvoeten om paniek te zaaien. De hoge intrestvoeten (tot 17%) onder de vorige Labor-regering liggen nog vers in het geheugen en hadden een cruciale impact op deze verkiezingen. Zowat 70% van de Australiërs bezit een eigen huis en veel mensen uit de middengroepen en de arbeidersklasse hebben een hypotheek op hun huis. Dit betekent dat een verandering van de intrestvoet een grote impact heeft op de levensstandaard van veel Australiërs.
Tegenover de campagne van de liberalen had de ALP geen echt alternatief. De partij had geen economisch alternatief op het neo-liberaal beleid van Howard (de vorige Labor-regering voerde een zelfde beleid). De ALP bracht niets naar voor inzake jobonzekerheid en de groeiende armoede. Ze zeiden ook niets over de bezetting van Irak, terwijl zelfs Kerry in de VS van de situatie in Irak probeert gebruik te maken.
Ondanks het feit dat Howard duidelijk begrepen had dat de houding van veel kiezers over de harde aanpak van vluchtelingen veranderd is in de voorbije jaren, werd daar niet op ingespeeld door Latham. Hij beloofde enkel dat er meer geld zou komen voor de kustwacht.
Er was geen enkele reden om voor de ALP te stemmen. Veel mensen uit de middengroepen, maar ook veel arbeiders beslisten om dan maar te stemmen voor de huidige machthebbers. De ALP-score bleef stabiel op 38,2%, met lichte verliezen in Victoria en Tasmanië. In die regio’s verloor de partij aan de liberalen.
De liberalen gingen met 3,3% vooruit en hebben nu 40,7%. Die vooruitgang gaat voornamelijk ten koste van de Democraten (die aanvankelijk van de liberalen afgesplitst waren). De Democraten haalden nu 1,1% terwijl ze bij de vorige verkiezingen nog 4,3% behaalden.
De resultaten van het racistische One Nation vielen sterk terug, de partij haalde nog 1,2% (een achteruitgang van 3,1%). Pauline Hanson (de voormalige leider van One Nation die nu als onafhankelijke kandidate opkwam) behaalt geen zetel en de enige zetel van One Nation zal de partij wellicht niet behouden.
Met 7% gingen de Groenen 2,1% vooruit en winnen ze twee zetels waardoor de partij nu 3 parlementsleden heeft. Grote delen van de middengroepen en veel arbeiders stemden voor de Groenen die nu duidelijk de derde partij van het land zijn met meer dan een miljoen kiezers. De kiezers aanzien de Groenen als een links alternatief voor de ALP. We begrijpen dat er uitgekeken wordt naar een alternatief links van de ALP, maar we moeten toch wijzen op het economisch programma van de Groenen dat geen breuk maakt met het kapitalisme, de steun van de Groenen aan de bezetting van Irak (op voorwaarde dat het onder de vlag van de VN gebeurt), de steun van de Groenen voor de imperialistische interventie van Australië op de Solomon-eilanden en Papua-Nieuw-Guinea, het besparingsbeleid van de Groenen in de gemeenteraad van Yarra (waar ze deelnemen aan het bestuur),…
De twee winnaars (naast Howard) waren de Groenen en het rechtse Family First. Dit wijst op een polarisatie die ontwikkelt in de Australische samenleving en die zal versterkt worden door de aanvallen van Howard op de verworvenheden van de arbeidersklasse.
De ‘Socialist Alliance’ (Socialistische alliantie, een coalitie van verschillende klein-linkse formaties waar de Socialist Party niet aan deelneemt) behaalde 0,5% (in Victoria haalde de partij 0,1% voor de senaat). Dat is een zwak resultaat in vergelijking met vorige verkiezingen. Het beste resultaat was 2% in Canberra en hier en daar een percentage rond de 1%. In Melbourne haalt de Socialist Alliance minder dan de helft van de stemmen die onze organisatie er behaalde bij de verkiezingen van 2001.
Het was wellicht gemakkelijker geweest om de ALP te ontmaskeren als kapitalistische partij indien de partij de verkiezingen had gewonnen. Dit had de discussies binnen de vakbonden over een afsplitsing en een campagne voor een echte arbeiderspartij kunnen versterken. De vakbondsleiding zal nu stellen dat moet gewacht worden op een overwinning van de ALP binnen drie of vier jaar. Veel basismilitanten zullen het daar echter niet mee eens zijn en stellen vast dat Labor reeds drie maal getest is en telkens gefaald heeft. Wachten op een ALP-overwinning is hetzelfde als levenslang wachten op een loonsopslag van 1% en een lachende baas in plaats van een brutale baas. We moeten niet wachten op Labor, maar zelf bouwen aan een sterke campagne voor een nieuwe arbeiderspartij.
Het idee dat Howard enkel kan gestopt worden door massale acties en stakingen zal aan steun winnen, zeker onder de jongeren. De verzwakte greep van de ALP op de arbeiders kan leiden tot spontane of semi-spontane bewegingen van de klasse tegen de aanvallen van Howard.
Sommigen ter linkerzijde, in de vakbonden en wijkorganisaties, zullen de arbeiders verwijten dat ze voor Howard gestemd hebben. De verantwoordelijkheid moet echter bij de ALP gelegd worden en bij die linksen die niet begrijpen dat de ALP een kapitalistische partij is die enkel opkomt voor de belangen van het patronaat. De ALP is geen haar beter dan de huidige regering. Waar de partij aan de macht is in regionale parlementen, voert ze een hard besparingsbeleid door tegenover het onderwijs en de gezondheidszorg. De vierde nederlaag op rij voor de ALP is een veroordeling voor haar rechts beleid.
De Socialist Party bereidt zich voor op de belangrijke strijdbewegingen die er zullen komen in de bedrijven. Howard kondigde immers onmiddellijk aan om op te treden in de verhoudingen tussen patroons en arbeiders. Op zondagmorgen hebben de patroons al hun eisenbundel bekend gemaakt op televisie. Ze willen de volledige privatisering van Telstra, belangrijke belastingsverlagingen voor grote en kleine bedrijven, het recht om iedere arbeider gelijk wanneer te ontslaan zonder dat deze het recht heeft om het willekeurig karakter van het ontslag in te roepen en een aanval op de rechten van arbeiders. De patroons waarschuwen ook voor een recessie in de komende zes maanden tot een jaar. Een neo-liberale aanval tijdens een recessie met een stijging van de intrestvoet, zal de druk op de arbeiders sterk doen toenemen en kan leiden tot massale oppositie.
De Socialist Party zal zich voorbereiden op deze strijd door campagne te blijven voeren in de vakbonden en onder jongeren. We leggen daarbij nadruk op onze campagne Unite (een campagne van interimarbeiders die opkomen voor hogere lonen en een betere bescherming) en we willen die campagne verbinden aan de strijd tegen de maatregelen om gemakkelijker tot ontslag te kunnen overgaan waardoor een grotere groep arbeiders in de praktijk “tijdelijke” arbeiders worden.
In de geschiedenis hebben we gezien dat een arbeidersklasse die op politiek vlak geen uitdrukking heeft, zich zal richten op vakbondsstrijd. De vierde overwinning van Howard zal leiden tot strijdbewegingen van de arbeiders waarbij het bewustzijn van de arbeiders en jongeren naar links zal draaien.
De Socialist Party nam niet deel aan deze nationale verkiezingen omdat de partij op electoraal vlak alle aandacht richt op gemeenteraadsverkiezingen in Yarra (Melbourne) op 27 november, waar de partij hoopt een verkozene te halen
