Op de Tweede Dag van het Socialisme afgelopen zaterdag in de Gentse Vooruit was Bart Vandersteene één van de sprekers in de plenaire sessies. We publiceren hieronder de toespraak die hij daar bracht.
Het jaar 2011 zal de geschiedenisboeken ingaan. In 2008 barstte de crisis los, barstte de zeepbel. In 2011 kwam het wereldwijde verzet tegen de crisis van het kapitalisme in een stroomversnelling. De revoluties in Noord-Afrika en het Midden-Oosten speelden hierin een cruciale rol.
Vorige week kende Griekenland de grootste algemene staking sinds de val van de dictatuur in 1974, de 17e algemene staking sinds het uitbreken van de crisis. Maar het zijn niet enkel de gewone Griekse, Portugese en Spaanse gezinnen die een crisis moeten betalen waarvoor ze geen verantwoordelijkheid dragen. Binnenkort zal ook in België de eerste grote factuur voor deze crisis worden voorgelegd.
De legitimiteit van het kapitalisme en zeker die van haar financiële sector wordt betwist door een groeiende groep in de samenleving. Maar zonder alternatief kan het verzet niet slagen. Daarom is de tijd rijp om het socialisme als alternatief op de politieke agenda te plaatsen.
Socialisten gaan de dialoog gaan, discussiëren en leren hoe we samen een maatschappij kunnen opbouwen. Hoe we samen een wereld kunnen heroveren, waarin over het kapitalisme enkel nog gesproken wordt in de verleden tijd.
Socialisten eisen niet enkel dat de excessen worden weggewerkt, dat er meer regulering komt of rechtvaardiger belastingen wordt geïnd. Socialisten strijden voor dit alles, maar stellen ook de essentie van het systeem in vraag, de controle en eigendom over de economie en de financiële sector.
Wanneer we eisen dat Electrabel wordt onteigend en energieproductie in publieke handen komt dan is dit geen radicale eis. Het is een noodzaak om voor betaalbare facturen te zorgen, voor de ontwikkeling van duurzame groene energie, voor de kwaliteit van het leven in een verwarmde woonkamer.
Socialisten willen niet langer aanvaarden dat een kleine elite de samenleving controleert en organiseert in haar eigen belang. Wij willen geen wereld waarin de rijkste 0,6% van de bevolking 40% van de rijkdom bezit.
Socialisten willen dat het collectief belang centraal staat in de organisatie van de samenleving. Dit kan enkel wanneer de gemeenschap controle krijgt over de productiemiddelen, over de fabrieken en de machines, over de gronden en onze diensten.
Socialisme is een samenlevingsvorm waar het collectief ook beschikt over de vruchten van wetenschap en technologie. Vandaag worden wetenschappelijk doorbraken via patenten privé-eigendom, die worden gebruikt in de concurrentie tussen kapitalisten en staan dus ten dienste van hun winsten. Elke technologische verbetering, elke wetenschappelijke bijdrage zou het collectief moeten dienen met een daling van de arbeidstijd en een grotere welvaart als gevolg.
In het socialisme staat de mens centraal. Want het is een samenleving waar de mens meer is dan een eenheid van arbeid, een onderdeel van een productieproces gericht op het maximaliseren van de winsten van enkelen. Het is een samenleving waar de ontwikkeling van elk individu, de ontplooiing van elk talent gestimuleerd wordt omdat het algemeen belang hiermee gediend is.
We kunnen niet beweren dat het socialisme een magische oplossing is voor alle problemen, maar het creëert wel de voorwaarden om die problemen aan te pakken.
Het creëert de voorwaarden voor echte democratie en inspraak. Eens de sleutelsectoren van de economie in publieke handen zijn kan in alle sferen van de samenleving een democratisch beheer worden georganiseerd.
Het socialisme kan alle nutteloze productie wegwerken, duurzame productie organiseren met een gigantische besparing van grondstoffen, energie en arbeidskracht als gevolg. Daardoor creëren we meer welvaart in minder arbeidstijd en zonder onze leefomgeving te vernietigen. Door het verdelen van het beschikbare werk over iedereen korten we de werkweek drastisch in. Zo krijgt iedereen de tijd om actief deel te nemen aan de organisatie van de samenleving, kan elkeen participeren in beslissingen.
Socialisme betekent rijkdom aan keuze en aanbod.Originaliteit, lokale cultuur en ambachtelijkheid worden weggeconcurreerd door massaproductie -en consumptie, monocultuur en eenheidsworst. Onder het socialisme moeten duizend bloemen kunnen bloeien, kan het aanbod en de diversiteit toenemen. Gaan we niet allemaal naar H&M en Ikea omdat dit het beste is wat we ons kunnen permitteren. Cultuur wordt veelzijdig, origineel en multicultureel.
Socialisme creëert de voorwaarden voor een duurzame productie. Onder het socialisme wordt duurzaamheid de norm. Onder het kapitalisme wordt duurzame productie niet beloond. De producent van de Crocs schoenen heeft dit aan den lijve mogen ondervinden. Het essentiële kenmerk van hun product, dat het niet verslijt heeft tegelijkertijd tot hun succes als hun ondergang geleid. Het bedrijf is failliet gegaan eens de verkoop automatisch begon te dalen. Onder het socialisme creëert de planmatige aanpak van de economie de mogelijkheid om het ecologisch evenwicht niet te verstoren.
Socialisme haalt het beste in de mens naar boven. Soms wordt beweerd dat de mens niet gemaakt is voor socialisme. Dat de mens egoïstisch is en altijd streeft naar macht over anderen. Maar in welke mate is de mens vandaag een product van de samenleving waarin hij opgroeit? Wat als een samenleving individuen beloont voor samenwerking en solidariteit?
Welke kenmerken krijgt de mens die zich geen zorgen moet maken om te overleven en wanneer de gemeenschap garant staat voor het vervullen van alle basisbehoeften. Wat als het competitiemodel en georganiseerd individualisme plaats maken voor solidariteit en samenwerken. Dan kunnen alle positieve kenmerken van de mens als sociaal wezen volop tot ontwikkeling komen.
Er zijn veel fouten gemaakt in naam van het socialisme. Daarom moet socialisme terug een inhoud krijgen die vertrouwen wekt. Elke mogelijke indruk die zou kunnen bestaan dat socialisten geïnteresseerd zijn in persoonlijke privileges moeten in de kiem worden gesmoord.
Socialisten moet ook een open en kritische houding aannemen, leren van diegenen die zich spontaan organiseren, met een verbetenheid en internationaal karakter waar wij soms enkel van durven dromen.
De Ronde Tafel van Socialisten wil met deze Dag van het Socialisme een rol spelen in dit leerproces, Op basis van debat en discussie leren we van elkaar, vinden we die argumenten die ons allen kunnen overtuigen. Deze dag moet ons helpen het vertrouwen, het enthousiasme en de energie te vinden om naar buiten te treden als fiere en overtuigde socialisten.
Ze hebben ons 20 jaar lang veroordeeld tot aanhangers van een achterhaald idee. Vandaag staan we op het sociale kerkhof dat het kapitalisme en de vrije markt veroorzaken. We staan hier in eenheid en verscheidenheid, maar met één duidelijke boodschap. De toekomst behoort aan het socialisme.
Een vakbondsvertegenwoordiger van Fiat in Italië verwoordde het ooit zo: “wij willen niet enkel een groter stuk van de taart, wij willen de bakkerij”. Hij had gelijk, want enkel dan kunnen we democratisch beslissen over wat en hoe er geproduceerd wordt, hoe er wordt omgesprongen met schaarse energiebronnen, welke prioriteiten er worden gelegd en zo creëren we een gans andere taart.
Enkel dan kunnen we een wereld creëren waar de belangen van de 99% centraal staan.
