Antifascistisch protest na verkiezingen. Tegenover extreemrechts: strijd en solidariteit!

De overwinningsnederlaag van het Vlaams Belang zorgde bij velen voor een gevoel van opluchting dat erger was voorkomen. Het VB ging echter fors vooruit en werd in de Europese verkiezingen de grootste partij langs Nederlandstalige kant. De peilingen werden niet waargemaakt, waardoor er geen euforie was bij het VB. Ruim 22%, de grootste in de helft van de Vlaamse gemeenten en in 39 gemeenten 30% of meer: dat is een erg donker resultaat. 

door Geert Cool uit maandblad De Linkse Socialist

Geen regeringsdeelname

Mee besturen was voor het VB een belangrijk thema van de campagne. De Wever trok lessen uit het geschipper van de Nederlandse VVD omtrent samenwerking met extreemrechts. Hij sloot de deur voor samenwerking uitdrukkelijk om de N-VA voor te stellen als de meest geloofwaardige optie voor een rechts Vlaams beleid te krijgen. Op die basis bleef de N-VA de grootste partij, al was het verschil bij de Vlaamse verkiezingen kleiner. 

Het doorbreken van het cordon sanitaire op lokaal vlak zou het argument van N-VA over de onbekwaamheid van het VB om te besturen ondergraven. Anderzijds volgen er na de lokale verkiezingen van oktober vijf verkiezingsvrije jaren, wat voldoende lang is om risico’s te nemen. Bovendien blijft het gevaar reëel dat extreemrechts een absolute meerderheid haalt in Ninove, waar het VB op 9 juni 39,7% haalde.

De belangrijkste lichtpunten waren de resultaten in grote steden, waar het VB erg zwak scoorde. In Antwerpen haalde de PVDA een opmerkelijke 22%. Het VB bleef ter plaatse trappelen. Ook in Brussel werd de verhoopte doorbraak van het VB niet gerealiseerd. 

De N-VA zal de steun voor het VB aangrijpen om een rechtser beleid te voeren dat leidt tot meer tekorten en dus nog meer ruimte creëert voor verdeeldheid en haat. Op de bekommernissen van kiezers van extreemrechts zal geen antwoord komen. Rechts biedt geen antwoord op extreemrechts, maar normaliseert het en spreidt er het bedje voor.

Schok in Franstalig België

Langs Franstalige kant slaagde Chez Nous er niet in om een zetel te behalen. Stelselmatig antifascistisch protest maakte het onmogelijk om zich publiek te manifesteren. Er was ook intern geruzie binnen de extreemrechtse familie: Marine Le Pen trok naar de rechter in Luik om Chez Nous te verbieden haar afbeelding te gebruiken. 

Een belangrijk obstakel voor Chez Nous was de campagne van de MR die een buitenbaan van rechts-populisme opzocht. Georges-Louis Bouchez deed vergeten dat zijn partij deel uitmaakte van de vorige regering, hij overtrof de PS in het voeren van oppositie vanuit de meerderheid. De MR combineerde het inzetten van populaire kopstukken als Sophie Wilmès met het bewust opzoeken van elementen van racisme. Minister-president Pierre-Yves Jeholet merkte in een debat over de hoofddoek op dat Nabil Boukili (PVDA) niet in België hoeft te blijven als het hem hier niet bevalt. MR-gemeenteraadslid Philippe Lefèvre deelde berichten van Geert Wilders en Marion Maréchal-Le Pen. De kersverse MR-kandidaat Marc Ysaye likete de afgelopen jaren tal van berichten van extreemrechts. De MR werd een ‘catch-all’ partij die allerlei vormen van ongenoegen naar zich toetrekt. Het leverde stemmen op, maar dit kan ook de deur openen voor een doorbraak van extreemrechts in een later stadium aangezien het zorgt voor een normalisatie van extreemrechts.

De PS verloor niet omdat het een te links beleid voerde, maar omdat het na jarenlange machtsdeelname geen antwoorden biedt op de sociale noden. Dat maakte dat velen voor ‘iets anders’ stemden, ook in de traditionele Waalse bastions. 

Het resultaat van de MR zorgt voor een schok. Bovendien is er langs Franstalige kant veel aandacht voor Frankrijk, waar het Rassemblement National van Jordan Bardella de Europese verkiezingen won met 31%. 

Macron riep meteen nieuwe parlementsverkiezingen uit en capituleerde zo voor extreemrechts, iets waartoe hij niet bereid was toen een grote meerderheid van de Fransen maandenlang acties en stakingen tegen zijn pensioenhervorming voerde of steunde. Tijdens de campagne voor de Europese verkiezingen was Bardella welkom op ontmoetingen met tal van werkgeversorganisaties. Een deel van het rechtse Les Républicains is bereid om een alliantie met extreemrechts te sluiten. De hoop dat traditioneel rechts een buffer vormt tegen extreemrechts is compleet vervlogen.

Terugslag in oktober?

Extreemrechts ging vooruit in de Europese verkiezingen. Er waren echter ook elementen van terugslag na grote vooruitgang in de nationale verkiezingen. Dit was onder meer het geval in de Scandinavische landen. Eerder was er een gelijkaardige tendens in de Indische verkiezingen, waar de extreemrechtse BJP van Modi wel de grootste bleef, maar veel zetels verloor.

Lokale verkiezingen hebben een eigen dynamiek. Langs Franstalige kant zal de PS alles bovenhalen om terrein terug te winnen op de MR. Het kan daarbij beroep doen op de schok van het besef van wat een rechts beleid betekent. Daarnaast heeft de PS nog steeds een sterke lokale aanwezigheid. Langs Nederlandstalige kant kan het VB het moeilijk hebben om de scores in plattelandsgemeenten te evenaren, de uitbouw van lokale afdelingen staat er doorgaans nog in de kinderschoenen. Anderzijds is het politieke landschap vandaag zo instabiel dat nieuwe verrassingen ook op lokaal vlak waarschijnlijk zijn. 

Een antwoord van strijd en solidariteit

De schok van 9 juni leidde tot massaal protest in Frankrijk. Op 15 juni waren er 650.000 betogers tegen extreemrechts. Ook in België waren er grote acties, met duizenden voornamelijk jonge betogers op 11 juni in Luik en Brussel en vervolgens een nationale betoging met 10.000 deelnemers op 16 juni. Het initiatief daarvoor ging uit van de Coördinatie van Antifascisten in België (CAB) en kreeg de steun van onder meer het ABVV en de Franstalige CNE. LSP speelde een actieve rol en wil de CAB verder uitbouwen. We willen daarnaast de antifascistische betrokkenheid onder vakbondsmilitanten versterken. We koppelen strijd tegen extreemrechts uitdrukkelijk aan verzet tegen alle vormen van onderdrukking en andere strijdbewegingen.  

Protest is belangrijk, maar volstaat niet. Ondanks massaal antiracistisch protest begin dit jaar, werd het Duitse AfD met 16% de tweede partij, in het oosten zelfs de grootste. Het Franse protest dwong de linkse partijen tot samenwerking in het ‘Nouveau Front Populaire’. Ook daar zal de kwestie van programma en benadering cruciaal zijn. Het straatprotest kan dit naar links duwen, naar een breuk met het status-quo.

Tegenover de uitdagingen van deze tijd heerst het gevoel dat links faalt. Dat komt door het gebrek aan een programma en benadering gericht tegen het volledige kapitalisme. De geloofwaardigheid van het temmen van een kapitalisme in verval staat op een historisch dieptepunt. Dat is niet verwonderlijk: een echt antwoord is niet mogelijk zonder de volledige winstmachine in vraag te stellen. 

Het maakt dat extreemrechts soms als ‘duidelijker’ wordt gezien. Rechts en extreemrechts hebben echter geen antwoorden. Ze gaan mee in de stroom van een samenleving gebaseerd op onderdrukking en uitbuiting, maar stellen zich fors op terwijl radicaal links zich al te vaak beperkt tot kleinere aanpassingen of enkel het behoud van eerder afgedwongen sociale verworvenheden.

Het antifascistisch protest staat sterker als het ingaat tegen alle vormen van onderdrukking en uitbuiting die eigen zijn aan het kapitalisme. Strijd is noodzakelijk om de hoop op verandering in het belang van de meerderheid van de bevolking te concretiseren. Het is ook onderdeel van de opbouw van een krachtsverhouding om de productiemiddelen uit handen van de kapitalisten te halen, zodat een democratische planning gericht op de belangen van mens en planeet mogelijk wordt.

Delen:
Printen:
Voorpagina van De Linkse Socialist